Οι κακοήθεις όγκοι του ήπατος διαχωρίζονται σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς (μεταστάσεις ήπατος). Οι κυριότεροι πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκοι ήπατος είναι το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και το χολαγγειοκαρκίνωμα.
Ο Καθηγητής Δρ Αριστοτέλης Περράκης μας βοηθά στην κατανόηση αυτού του τύπου κακοήθειας, αρχίζοντας από τις αιτίες του και καταλήγοντας στην αντιμετώπιση και θεραπεία του.
Ο καρκίνος του ήπατος εκτιμάται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ο 5ος σε συχνότητα, ενώ θεωρείται και η 3η αιτία θανάτου από καρκίνο. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνο ήπατος σε σύγκριση με τις γυναίκες και η διάγνωση γίνεται συχνότερα σε άτομα ηλικίας 55 έως 65 ετών, αλλά παρατηρείται και σε άτομα μικρότερης ηλικίας που οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως κληρονομικά, ηπατίτιδα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ) – Παράγοντες κινδύνου
Το ΗΚΚ είναι ένας κακοήθης όγκος που προέρχεται από τον λειτουργικό ιστό του ήπατος (ηπατοκύτταρα). Στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκινώματος παίζουν σημαντικό ρόλο:
- η Κίρρωση του ήπατος
- η Ιογενής ηπατίτιδα Β και C
- η Μη αλκοολική λιπώδης νόσος ήπατος (NAFLD: non-alcoholic fatty liver disease)
Χολοαγγειοκαρκίνωμα (ΧΚΚ)
Η παθογένεση των ΧΚΚ είναι πολύπλοκη. Εξωκυτταρικοί παράγοντες όπως, προφλεγμονώδεις κυτοκίνες, καθώς και γενετικές εκτροπές με απορρύθμιση των ενδοκυτταρικών οδών μετάδοσης σήματος εμπλέκονται στην καρκινογένεση, την ανάπτυξη και τη μετάσταση.
Μεταστάσεις
Οι μεταστάσεις του ήπατος είναι θυγατρικοί όγκοι (μεταστάσεις) κακοήθων όγκων που εντοπίζονται στο ήπαρ. Οι μεταστάσεις του ήπατος θεωρούνταν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ως μια παρηγορητική κατάσταση, δίχως ελπίδα για ίαση. Με την εισαγωγή πολυπαραγοντικών, διεπιστημονικών πρωτοκόλλων και μοντέρνων χειρουργικών τεχνικών, η χειρουργική επέμβαση για εκτομή μεταστάσεων έχει εξελιχθεί ραγδαία, δίνοντας ελπίδες στους ασθενείς μεταστατικής νόσου, σοβαρές ελπίδες για ίαση.
Διάγνωση
Η διάγνωση όλων των κακοήθων όγκων ήπατος γίνεται απεικονιστικά και απαιτεί τον συνδυασμό τριών μεθόδων:
- Υπερηχογράφημα Ήπατος
- Αξονική Τομογραφία (CT)
- Μαγνητική Τομογραφία Ήπατος (MRI), οι οποίες αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της δια- γνωστικής φάσης.
Χειρουργική εξαίρεση κακοήθων όγκων
Εάν και εφόσον είναι τεχνικά εξαιρέσιμοι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται μέσω χειρουργικής επέμβασης. Η χειρουργική εξαίρεση κακοήθων όγκων είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για ασθενείς στο πλαίσιο θεραπευτικής προσέγγισης ογκολογικής νόσου. Το ήπαρ χωρίζεται σε οκτώ ανατομικά οριοθετημένα τμήματα. Μερικά από αυτά τα τμήματα, ένας από τους δύο λοβούς του ήπατος ή ακόμα και μεγαλύτερα μέρη του οργάνου -σε επιλεγμένους ασθενείς, χωρίς υποκείμενες ασθένειες του ηπατικού παρεγχύματος (ίνωση, κίρρωση)- μπορούν να αφαιρεθούν με ασφάλεια, επειδή το υπόλοιπο, εναπομείναν παρέγχυμα είναι σε θέση να εκπληρώσει τις ζωτικές λειτουργίες του ήπατος. Σε περιπτώσεις μείζονων ηπατεκτομών (Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή, Εκτεταμένη Δεξιά/Αριστερή Ηπατεκτομή), ενδείκνυται η εφαρμογή τεχνικών αύξησης του υπολειπόμενου ηπατικού παρεγχύματος που θα μείνει μετά την επέμβαση, είτε μέσω Ηπατεκτομής σε Δύο Στάδια (ALPPS: “Associating Liver Partition with Portal vein ligation for Staged hepatectomy”), η οποία μπορεί να διενεργηθεί και ρομποτικά, είτε μετά από Προεγχειρητικό Εμβολισμό της Πυλαίας (PVE – Portal vein embolization). Μέσω αυτής της προσέγγισης μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος μετεγχειρητικής ηπατικής ανεπάρκειας.
Το φάσμα των χειρουργικών επεμβάσεων στο ήπαρ είναι πολύ ευρύ και περιλαμβάνει τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπική και ρομποτική) και τις ανοιχτές μεθόδους. Για τις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές απαιτούνται μόνο οπές χιλιοστών στο δέρμα και το κοιλιακό τοίχωμα. Σε περίπτωση εκτεταμένης ογκολογικής νόσου, είναι απαραίτητη η ανοιχτή χειρουργική μέθοδος. Σε πολλές περιπτώσεις, οι χειρουργικές επεμβάσεις συνοδεύονται από χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Ο συνδυασμός αυτών των μεθόδων θεραπείας είναι συχνά απαραίτητος, για να επέλθει το βέλτιστο ογκολογικό αποτέλεσμα.
Εκτεταμένες ή πολλαπλές εντοπίσεις
Στην περίπτωση εκτεταμένων ή πολλαπλών εντοπίσεων, οι οποίες είναι πολύπλοκες και εξαιρετικά απαιτητικές περιπτώσεις, η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να είναι διεπιστημονική, αποτελούμενη από χειρουργική, ογκολογική, ακτινοθεραπευτική και ακτινολογική/ ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση, συγκροτώντας πολυπαραγοντικά και προσωποποιημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα, όπου συνδυάζονται περισσότερες τοπικές ογκολογικές θεραπείες (local hybrid liver therapy (LHIT) και η συστηματική χημειοθεραπεία με ανοσοθεραπεία/θεραπεία με αντισώματα.
Στο πλαίσιο των ρομποτικών ηπατεκτομών έχουν αναπτυχθεί ειδικές τεχνικές για τις ηπατεκτομές, προσφέροντας σημαντικά πλεονεκτήματα αυτών σε ασθενείς με ηπατικές μεταστάσεις και πρωτοπαθείς κακοήθεις όγκους ήπατος, όπως λιγότερες επιπλοκές, μικρότερη θνησιμότητα, συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Από τον Καθηγητή Δρ. Αριστοτέλη Περράκη (www.surgeryperrakis.gr)
