Η τροφική αλλεργία είναι μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που εμφανίζεται κάθε φορά που καταναλώνουμε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο. Είναι διαφορετική κατάσταση από τη δυσανεξία (που δεν σχετίζεται με το ανοσοποιητικό) και από άλλες καταστάσεις, όπως οι τροφικές δηλητηριάσεις ή η αποστροφή σε τρόφιμα. Επηρεάζει περίπου το 1-10% του παγκόσμιου πληθυσμού και τα ποσοστά αυξάνονται τα τελευταία χρόνια, κυρίως στις δυτικές χώρες.
Η Αλλεργιολόγος Δρ Μαρία Πασιώτη απαντά στα ερωτήματά μας σχετικά με τη διάγνωση και θεραπεία τους, ενώ σημειώνει πως μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και είναι συχνότερη στα παιδιά.
Δρ Μαρία Πασιώτη
MD, PhD
Αλλεργιολόγος
Παίδων & Ενηλίκων
Υπάρχουν κάποια τρόφιμα που συνήθως προκαλούν αλλεργίες;
Τα 9 κυριότερα τρόφιμα που προκαλούν αλλεργίες είναι το αυγό, το γάλα, το σιτάρι, οι ξηροί καρποί, η αραχίδα, τα ψάρια, τα θαλασσινά, η σόγια και το σουσάμι. Κάποιες αλλεργίες, όπως στο γάλα και το αυγό, μπορεί να υποχωρήσουν με την ενηλικίωση, αλλά οι αλλεργίες στους ξηρούς καρπούς και στο αράπικο φιστίκι συνήθως παραμένουν.
Πού οφείλεται η τροφική αλλεργία;
Κανονικά, το σώμα μας δέχεται τις πρωτεΐνες των τροφών χωρίς προβλήματα χάρη στην «ανοσολογική ανοχή», μια διαδικασία που ενισχύεται από ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν, για κάποιο λόγο, η ανοσολογική ανοχή δεν εγκατασταθεί, ή διαταραχθεί, μπορεί να προκληθεί αλλεργία. Πολλοί παράγοντες, όπως η ατοπική δερματίτιδα και το μικροβίωμα του εντέρου, παίζουν σημαντικό ρόλο.
Είναι όλες οι τροφικές αλλεργίες ίδιες;
Υπάρχουν δύο τύποι τροφικής αλλεργίας: η IgE-Τροφική Αλλεργία και η Μη IgE-Τροφική Αλλεργία.
Η IgE-Τροφική Αλλεργία
Εμφανίζεται μέσα σε λίγα λεπτά έως 2 ώρες μετά την κατανάλωση του υπεύθυνου τροφίμου. Μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις όπως φαγούρα, πρήξιμο, βήχα, βράχνιασμα, θορυβώδη αναπνοή, πόνο στην κοιλιά, ταχυκαρδία, έως και αναφυλαξία (αλλεργικό σοκ), μια κατάσταση που είναι επικίνδυνη για τη ζωή. Ειδικές μορφές περιλαμβάνουν:
- Το σύνδρομο αλλεργίας σε γύρεις και τρόφιμα: χαρακτηρίζεται από φαγούρα και πρήξιμο στο στόμα μετά την κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών.
- Την αλλεργία στο κόκκινο κρέας (αGal): εμφανίζεται 3-6 ώρες μετά από γεύμα με κόκκινο κρέας.
- Την τροφική αναφυλαξία που σχετίζεται με άσκηση: η αλλεργία εμφανίζεται μόνο όταν η κατανάλωση τροφής ακολουθείται από άσκηση.
Πώς γίνεται η διάγνωση της IgE-Τροφικής Αλλεργίας;
Δεν είναι πάντα εύκολο να διαχωρίσουμε την τροφική αλλεργία από άλλες καταστάσεις, όπως η τροφική δηλητηρίαση και η γαστρεντερίτιδα.
Χαρακτηριστικά των συμπτωμάτων της IgE-αλλεργίας είναι:
- Εμφανίζονται 1-2 ώρες μετά το γεύμα.
- Εξαφανίζονται σε 24 ώρες.
- Απουσιάζουν όταν αποφεύγεται το τρόφιμο.
Ποιες εξετάσεις συστήνονται για τη διάγνωσή της;
- Αλλεργικά δερματικά τεστ: μικρή ποσότητα του αλλεργιογόνου τοποθετείται στον πήχη του ασθενούς και πραγματοποιείται νυγμός στο δέρμα. Η διαδικασία είναι ανώδυνη και τα αποτελέσματα είναι άμεσα (εντός 20 λεπτών).
- Ειδικές IgE: βρίσκουν ειδικά αντισώματα έναντι των τροφών στο αίμα του ασθενούς.
- Ειδικά τεστ ενεργοποίησης βασεοφίλων ή μαστοκυττάρων: εξειδικευμένες εξετάσεις αίματος, που μετρούν την αντιδραστικότητα των κυττάρων του ασθενούς στα διάφορα τρόφιμα.
- Τέλος, η δοκιμασία τροφικής πρόκλησης που είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος. Η τροφή δίνεται στον ασθενή σε σταδιακά αυξανόμενες μερίδες, υπό ιατρική παρακολούθηση. Χρησιμοποιείται όταν η πιθανότητα αλλεργίας είναι χαμηλή ή όταν η πιθανότητα αποδρομής της αλλεργίας είναι υψηλή.
Η Μη IgE-Τροφική Αλλεργία
Έχει πιο ήπια και χρόνια συμπτώματα, όπως γαστρεντερικές διαταραχές ή εξανθήματα, που εμφανίζονται πολλές ώρες μετά την κατανάλωση της τροφής. Η διάγνωση γίνεται όταν τα συμπτώματα εξαφανίζονται μετά την προσωρινή αποφυγή της τροφής (για 4-6 εβδομάδες) και επανεμφανίζονται μετά την κατανάλωσή της.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Άμεσα με την εκπαίδευση του ασθενούς και της οικογένειας στην αναγνώριση και αντιμετώπιση αλλεργικών συμπτωμάτων και με μακροχρόνια πρόληψη που περιλαμβάνει την αναγνώριση και αποφυγή μόνο των τροφών που προκαλούν αλλεργία και αυτό χωρίς υπερβολές που μπορούν να επηρεάσουν τη θρέψη και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Συμπερασματικά, τι θα πρέπει να κρατήσουμε όσον αφορά στην αντιμετώπιση όλων των τροφικών αλλεργιών;
Η σωστή αντιμετώπιση απαιτεί συνεργασία με αλλεργιολόγο, ο οποίος μπορεί να:
- Εκτιμήσει τον κίνδυνο σοβαρών αντιδράσεων ή διασταυρούμενων αλλεργιών σε συγγενή τρόφιμα.
- Προτείνει ειδική διατροφή για παιδιά με αλλεργίες, όπως ασφαλή υποκατάστατα γάλακτος.
- Προτείνει νεότερες μεθόδους, όπως ανοσοθεραπεία, για την αποκατάσταση της ανοχής.
Η τακτική επανεκτίμηση του ασθενούς είναι κρίσιμη, ειδικά στα παιδιά, ώστε να αξιολογηθεί η πιθανότητα ανάπτυξης ανοχής.
Από την Αλλεργιολόγο Δρ Μαρία Πασιώτη
