Υψηλό είναι το ποσοστό εμφάνισης πόνου στον ώμο, αφού το 18-26% των ενηλίκων θα τον νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του, σύμφωνα με δημογραφικές μελέτες. Η έντασή του ποικίλει και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα εκτέλεσης ακόμα και των πιο απλών καθημερινών δραστηριοτήτων – μια απλή πράξη, όπως το βούρτσισμα και το στέγνωμα των μαλλιών ή το κούμπωμα ενός φορέματος μπορεί να μοιάζει με άθλο.

Προκαλείται από προφανείς λόγους, όπως από τραυματισμό λόγω πτώσης, αλλά υπάρχουν φορές που οι άνθρωποι βιώνουν ξαφνικό πόνο στην άρθρωση -είτε κατά την κίνηση είτε σε κατάσταση ηρεμίας- χωρίς να έχουν προηγουμένως χτυπήσει. Τις περισσότερες φορές δεν υποχωρεί χωρίς θεραπεία, γι’ αυτό όσο συντομότερα γίνει η διάγνωση της αιτίας που τον προκαλεί τόσο πιθανότερο είναι να αποφευχθεί μια επιδείνωση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε χειρουργείο.

«Ο ώμος είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα. Η ευελιξία του επιτυγχάνεται μέσω της γληνοβραχιόνιας, της ακρωμιοκλειδικής, της στερνοκλειδικής και της ωμοπλατοθωρακικής άρθρωσης και η σταθερότητά του εξαρτάται από ένα λειτουργικό σύστημα μυοτενόντιας στήριξης τόσο εντός όσο και εκτός του αρθρικού θύλακα. Ο σχεδιασμός του τον καθιστά επιρρεπή σε τραυματισμούς και βλάβες. Οι υπερβολικές ή επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες μπορεί να προκαλέσουν παθήσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία του», εξηγεί ο δρ Παναγιώτης Πάντος, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διευθυντής της Ορθοπαιδικής Κλινικής Άνω Άκρου στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και υπεύθυνος των τμημάτων Άνω Άκρου και Αθλητικών Κακώσεων της Osteon Orthopedic & Spine Clinic.

Η χρόνια φθορά είναι μία από τις αιτίες αποσταθεροποίησης των δομών του, που προκαλεί πόνο και προβλήματα κινητικότητας. Ο ξαφνικός πόνος χωρίς τραυματισμό οφείλεται σε υποκείμενη πάθηση που ο ασθενής δεν είχε παρατηρήσει προηγουμένως. Στα αρχικά στάδια μπορεί να μην νιώθει κανένα σύμπτωμα αλλά από ένα σημείο και έπειτα ο πόνος εμφανίζεται και μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως αφόρητος.

Σύμφωνα με τον δρ Πάντο, οι συνηθέστερες παθήσεις που προκαλούν αιφνίδιο πόνο χωρίς να έχει προκύψει κάποιος τραυματισμός είναι οι εξής:

Οστεοαρθρίτιδα

Η αρθρίτιδα είναι μια φλεγμονώδης, χρόνια, εκφυλιστική νόσος που στον ώμο εμφανίζεται σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις του – συνήθως στην ακρωμιοκλειδική  και στη γληνοβραχιόνια. Αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς ο χόνδρος της άρθρωσης φθείρεται. Τα οστά αρχίζουν να τρίβονται μεταξύ τους, προκαλώντας πόνο, οίδημα, απώλεια εύρους κίνησης και διάφορα άλλα συμπτώματα, που ενώ στα αρχικά στάδια δεν είναι αισθητά, όσο η πάθηση εξελίσσεται εμφανίζονται και με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνονται.

Παρότι η πορεία της δεν μπορεί να ανατραπεί, υπάρχουν αρκετές θεραπείες που βοηθούν στη ύφεση του πόνου και γενικά την ανακούφιση από τα συμπτώματα που προκαλεί. Για τη συντηρητική διαχείρισή τους συστήνονται ξεκούραση, φάρμακα, ενέσιμες θεραπείες (κορτιζόνη, υαλουρονικό, PRP) και φυσικοθεραπεία. Όταν αυτές οι επιλογές δεν είναι πλέον αποτελεσματικές και η ποιότητα ζωής φθίνει, υπάρχει η επιλογή της ολικής αρθροπλαστικής και της ανάστροφης αρθροπλαστικής ώμου, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν μακροχρόνια ανακούφιση.

Τενοντίτιδα και θυλακίτιδα στροφικού πετάλου

Η τενοντίτιδα του στροφικού πετάλου (ομάδα των μυών και των τενόντων που περιβάλλουν την άρθρωση του ώμου) εμφανίζεται όταν οι τένοντες ερεθίζονται ή καταστρέφονται. Οι άνθρωποι συχνά πιστεύουν ότι το πρόβλημα προκλήθηκε από μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, αλλά συνήθως σχετιζόμενες με την ηλικία αλλαγές είναι αυτές που προκαλούν τη βλάβη κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων. Η ανάπαυση και αποφυγή επώδυνων κινήσεων, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, η φυσικοθεραπεία και οι ενέσεις κορτικοστεροειδών συνήθως ανακουφίζουν από τα συμπτώματα το 90% των ασθενών.

Διαφορετικά ενδείκνυται η αρθροσκοπική διερεύνηση και συρραφή των τενόντων που ενδεχομένως έχουν υποστεί αποκόλληση ή ρήξη. Σε αυτήν την περίπτωση ο πόνος είναι εντονότερος, γιατί ο μερικώς σχισμένος ή κατεστραμμένος τένοντας δεν μπορεί να συγκρατήσει σωστά το βραχιόνιο οστό στη θέση του, γεγονός που οδηγεί σε τριβή μεταξύ του βραχιονίου οστού και της άρθρωσης του ώμου ή της γληνοειδούς υποδοχής.

Υποκείμενες αλλαγές στους τένοντες μπορούν να προκαλέσουν και θυλακίτιδα του στροφικού πετάλου. Πρόκειται για μια φλεγμονώδη πάθηση που αφορά τον μικρό, γεμάτο με υγρό σάκο που ονομάζεται θύλακας. Αυτός βρίσκεται μεταξύ οστών (ακρωμίου) και τενόντων και εξυπηρετεί στην απορρόφηση των κραδασμών της άρθρωσης και στη μείωση της μεταξύ τους τριβής.

Η πάθηση επηρεάζει συχνά άτομα που εκτελούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις πάνω από το κεφάλι, όπως οι κολυμβητές, ζωγράφοι, κομμωτές και ελαιοχρωματιστές.

Τα συμπτώματα της υπακρωμιακής θυλακίτιδας περιλαμβάνουν ξαφνικό πόνο στο μπροστινό και πλαϊνό μέρος του ώμου, πρήξιμο και δυσκαμψία, τα οποία αντιμετωπίζονται με αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα, φυσικοθεραπεία, ενέσεις κορτιζόνης και χειρουργική επέμβαση (υπακρωμιακή αποσυμφόρηση), όταν οι συντηρητικές επιλογές δεν αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Παγωμένος ώμος

Η συμφυτική θυλακίτιδα, όπως ονομάζεται επιστημονικά, είναι μια επώδυνη πάθηση που εμφανίζεται όταν ο ισχυρός συνδετικός ιστός που καλύπτει την άρθρωση του ώμου γίνεται παχύς, δύσκαμπτος και φλεγμαίνει.

 Ο πόνος είναι αμβλύς ή βαθύς και ο ασθενής νιώθει σαν ο ώμος του να έχει «παγώσει» στη θέση του.

Η ακριβής αιτία του παγωμένου ώμου δεν είναι γνωστή, αλλά υπάρχουν ορισμένες παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του, όπως ο μη ρυθμισμένος διαβήτης και η νόσος του θυρεοειδούς, όπως και η ακινητοποίηση του ώμου για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ενώ ένας παγωμένος ώμος μπορεί να υποχωρήσει από μόνος του, μπορεί να χρειαστούν αρκετά χρόνια μέχρι να επανέλθει στο φυσιολογικό. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων, όπως η φυσικοθεραπεία, τα κορτικοστεροειδή, οι ενέσεις στεροειδών και η αρθροσκόπηση για επισκόπηση και λύση των συμφύσεων.

«Ο αιφνίδιος πόνος στον ώμο χωρίς εμφανή τραυματισμό μπορεί να προκληθεί από απλή μυϊκή καταπόνηση έως σοβαρές υποκείμενες παθήσεις. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οφείλεται σε τοπικές βλάβες ή ακόμα και παρακείμενων μυοσκελετικών δομών και οι μη χειρουργικές θεραπείες είναι αποτελεσματικές. Όμως, οι ασθενείς είναι απαραίτητο να αναζητούν ιατρική συμβουλή το συντομότερο, προκειμένου να θεραπευτούν γρηγορότερα, καθώς και εάν ο πόνος επιμένει ή συνοδεύεται από άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, διότι υπάρχουν παθήσεις, όπως πνευμονία και καρδιακά προβλήματα που αντανακλούν πόνο στον ώμο», καταλήγει ο δρ Πάντος.