Μια νέα μελέτη με επικεφαλής τον Dean Ornish και την ομάδα του προσφέρει ελπίδα σε άτομα με νόσο Alzheimer σε αρχικό στάδιο ή ήπια γνωστική διαταραχή. Σε διάρκεια 20 εβδομάδων, 51 άτομα ηλικίας 45 έως 90 ετών συμμετείχαν σε μια δοκιμή για να διαπιστωθεί αν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής θα μπορούσαν να βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου τους — και τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά.

Το ήμισυ της ομάδας συνέχισε τη συνήθη καθημερινότητά του. Το άλλο ήμισυ συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα που περιλάμβανε φυτική διατροφή, καθημερινή άσκηση, δραστηριότητες μείωσης του στρες, τακτική ομαδική υποστήριξη και συγκεκριμένα συμπληρώματα διατροφής. Όλα τα γεύματα και τα συμπληρώματα παρέχονταν χωρίς κόστος.

«Οι ερευνητές αξιολόγησαν τη μνήμη και τις γνωστικές δεξιότητες πριν και μετά το πρόγραμμα με χρήση τυποποιημένων εργαλείων. Η ομάδα που άλλαξε τον τρόπο ζωής της εμφάνισε αξιοσημείωτη βελτίωση — ή σταθεροποίηση — ενώ η ομάδα ελέγχου παρουσίασε επιδείνωση. Ακόμα καλύτερα, όσο περισσότερο ακολουθούσε κάποιος το πρόγραμμα, τόσο περισσότερα οφέλη παρατηρούνταν» εξηγεί η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου Διαιτολόγος-Διατροφολόγος και συνεχίζει:

Γιατί έχει σημασία ο τρόπος ζωής στη Νόσο Alzheimer

Γνωρίζουμε ότι η νόσος Alzheimer δεν προκαλείται από έναν μόνο παράγοντα. Η κακή διατροφή, η έλλειψη κίνησης, το χρόνιο στρες και η κοινωνική απομόνωση παίζουν ρόλο. Προηγούμενες μελέτες υποδείκνυαν ότι οι υγιεινές συνήθειες μπορεί να προστατεύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά αυτή είναι η πρώτη αυστηρή μελέτη που δείχνει ότι μπορεί να βοηθήσουν ακόμα και όταν τα συμπτώματα έχουν εμφανιστεί.

Πώς ήταν το πρόγραμμα

Το πρόγραμμα αλλαγής τρόπου ζωής περιλάμβανε:

• Διατροφή βασισμένη σε πλήρεις φυτικές τροφές (vegan), πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, σόγια, σπόρους και ξηρούς καρπούς. Ήταν χαμηλή σε επιβλαβή λιπαρά, προστιθέμενα σάκχαρα και επεξεργασμένους υδατάνθρακες—χωρίς περιορισμούς θερμίδων. Όποιος χρειαζόταν περισσότερες θερμίδες, λάμβανε μεγαλύτερες μερίδες.
• Καθημερινή λήψη συμπληρωμάτων όπως: 1) Ωμέγα-3 + Κουρκουμίνη (4 κάψουλες): Πιθανώς βοηθούν στη μείωση του κινδύνου για νόσο Αλτσχάιμερ και της φλεγμονής στον εγκέφαλο. 2) Πολυβιταμίνη/Μεταλλικά στοιχεία (1 δισκίο): Συνδέονται με καλύτερη γνωστική λειτουργία.3) Συνένζυμο Q10 (2 κάψουλες μαλακής ζελατίνης): Μπορεί να υποστηρίξει την ενέργεια του εγκεφάλου και να μειώσει τη βλάβη στα κύτταρα. 4) Βιταμίνη C (1 δισκίο): Θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη απώλειας μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία. 5) Βιταμίνη B12 (1 δισκίο): Χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με τη γήρανση του εγκεφάλου. 6) L-Θρεονικό Μαγνήσιο (2 δισκία): Μπορεί να προστατεύει την υγεία του εγκεφάλου και να βελτιώνει τη μνήμη. 7) Μανιτάρι Lion’s Mane (2 γραμμάρια): Έχει δειχθεί ότι υποστηρίζει τη μνήμη και τη λειτουργία του εγκεφάλου. 8) Προβιοτικό (1 κάψουλα): Μπορεί να ωφελήσει άτομα με γνωστική εξασθένηση.
• Εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης, βασισμένο στην ηλικία και το επίπεδο φυσικής κατάστασης. Ο στόχος: τουλάχιστον 30 λεπτά καθημερινής αερόβιας δραστηριότητας (όπως περπάτημα) και ήπια ενδυνάμωση τρεις φορές την εβδομάδα. Οι ασκήσεις ήταν καθοδηγούμενες από γυμναστές και παρακολουθούνταν από πιστοποιημένη νοσηλεύτρια.
• Τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός, η ήπια γιόγκα, ασκήσεις αναπνοής, και διατάσεις. Οι συνεδρίες καθοδηγούνταν από πιστοποιημένους ειδικούς διαχείρισης άγχους.
• Ομαδικές συνεδρίες με επικεφαλής επαγγελματία ψυχικής υγείας. Αυτές οι ωριαίες συγκεντρώσεις ενίσχυαν τη συναισθηματική υποστήριξη, το αίσθημα κοινότητας και την ανάπτυξη χρήσιμων εργαλείων επικοινωνίας. Οι συμμετέχοντες έλαβαν επίσης ένα βιβλίο με ασκήσεις μνήμης ενίσχυσης του εγκεφάλου, που χρησιμοποιούνταν στις συνεδρίες.

Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν ως προς τη μνήμη, τη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα και την πνευματική διαύγεια. Πραγματοποιήθηκαν επίσης αιματολογικές εξετάσεις και μετρήσεις για την υγεία του εντέρου.

Ενθαρρυντικά αποτελέσματα μέσα σε μόλις 20 εβδομάδες

Μετά από 20 εβδομάδες, τα άτομα που συμμετείχαν στο πρόγραμμα βελτιώθηκαν σε τρία από τα τέσσερα βασικά γνωστικά τεστ. Η ομάδα που δεν έκανε αλλαγές επιδεινώθηκε. Ένα από τα τεστ (ADAS-Cog) έφτασε κοντά στο να δείξει μεγάλη διαφορά και όταν αφαιρέθηκε μια ακραία τιμή, η διαφορά έγινε στατιστικά σημαντική.

Υπήρξε επίσης ένα ξεκάθαρο μοτίβο: όσο περισσότερο τηρούσε κάποιος το πρόγραμμα, τόσο καλύτερη ήταν η εγκεφαλική του λειτουργία. Αυτό ίσχυε ανεξάρτητα από το αρχικό επίπεδο υγείας.

Τι συνέβη μέσα στο σώμα

Τα οφέλη δεν περιορίστηκαν μόνο στο μυαλό — παρατηρήθηκαν και βιολογικές αλλαγές:

• Ένας βασικός βιοδείκτης της νόσου Alzheimer στο αίμα (ο λόγος Aβ42/40) βελτιώθηκε στην ομάδα του προγράμματος, ενώ χειροτέρευσε στην ομάδα ελέγχου
• Άλλοι δείκτες όπως η ινσουλίνη, η LDL (κακή) χοληστερόλη και η GlycA (δείκτης φλεγμονής) μειώθηκαν
• Παρατηρήθηκαν αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου που σχετίζονται με την προστασία του εγκεφάλου
• Ακόμα και δείκτες όπως το μήκος των τελομερών και τα επίπεδα κετονών βελτιώθηκαν

Αν και ορισμένες αλλαγές δεν ήταν στατιστικά σημαντικές — πιθανότατα λόγω του μικρού μεγέθους δείγματος — όλες οι τάσεις ήταν θετικές.

Δεν έχουν όλες οι προσπάθειες το ίδιο αποτέλεσμα

Η μελέτη έδειξε ότι για να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση στη λειτουργία του εγκεφάλου απαιτείται σοβαρή δέσμευση. Για παράδειγμα, για την πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης, οι συμμετέχοντες έπρεπε να ακολουθούν τουλάχιστον το 70% του προγράμματος. Σε ορισμένες αξιολογήσεις, απαιτείτο ακόμη μεγαλύτερη συνέπεια — κάτι που υποδηλώνει ότι οι μικρές αλλαγές μπορεί να μην αρκούν για πραγματικά αποτελέσματα.

Όπως και στις παλαιότερες μελέτες του Ornish για την καρδιοπάθεια και τον καρκίνο, το συμπέρασμα είναι σαφές: όσο περισσότερη προσπάθεια καταβάλλεις, τόσο περισσότερα κερδίζεις.

Πώς συγκρίνεται αυτό με τα φάρμακα;

Σε αντίθεση με τα φάρμακα που αποσκοπούν μόνο στην επιβράδυνση της έκπτωσης, το συγκεκριμένο πρόγραμμα τρόπου ζωής οδήγησε σε πραγματική βελτίωση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Πολλά φάρμακα για το Alzheimer ενέχουν κινδύνους, όπως εγκεφαλικό οίδημα ή υψηλό κόστος. Αντίθετα, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής έχουν χαμηλό κίνδυνο και ενδεχομένως ισχυρά οφέλη.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αγνοήσουμε τη φαρμακευτική αγωγή. Στην πραγματικότητα, ο συνδυασμός και των δύο ενδεχομένως να είναι η καλύτερη προσέγγιση. Αλλά για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε νέα φάρμακα — ή αναζητούν περισσότερες επιλογές — αυτό το πρόγραμμα προσφέρει ελπίδα.

Μια νέα κατεύθυνση για τη Νόσο Alzheimer;

Αυτή η πρωτοποριακή μελέτη δείχνει ότι σημαντικές αλλαγές στη διατροφή, την άσκηση, το στρες και την κοινωνική υποστήριξη μπορούν πραγματικά να βελτιώσουν τη σκέψη και τη μνήμη σε άτομα με πρώιμο Alzheimer. Τα ευρήματα δεν περιορίζονται σε επιφανειακές βελτιώσεις — δείχνουν πραγματικές βιολογικές αλλαγές.

Η μελέτη έχει φυσικά και περιορισμούς: η ομάδα ήταν μικρή, σχετικά ομοιογενής ως προς το υπόβαθρο, και παρακολουθήθηκε μόνο για 20 εβδομάδες. Χρειάζονται μεγαλύτερες και μακροχρόνιες μελέτες για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα.

«Ωστόσο, το μήνυμα είναι ισχυρό: η νόσος Alzheimer ίσως να μην είναι ένας μονόδρομος. Με τις σωστές αλλαγές, ίσως μπορούμε να την επιβραδύνουμε — ή ακόμα και να την αναστρέψουμε — ειδικά αν δράσουμε νωρίς. Αυτή η προσέγγιση μπορεί επίσης να βοηθήσει άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο, προσφέροντας έναν προληπτικό τρόπο προστασίας της εγκεφαλικής υγείας πριν εμφανιστούν τα προβλήματα» καταλήγει η κ. Ευθυμιοπούλου.