Καταρράκτης ονομάζεται η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού, ο οποίος φυσιολογικά είναι διαυγής. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο καταρράκτης αποτελεί την κυριότερη αιτία αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως. Ο επιπολασμός του αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία και κυμαίνεται από περίπου 4% στην ηλικιακή ομάδα 55 – 64 ετών έως και 92.6% στους ανθρώπους ηλικίας 80 ετών και άνω. Υπολογίζεται ότι μέχρι το τέλος του 2025 περίπου 40 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως θα εμφανίσουν σημαντική οπτική δυσλειτουργία λόγω του καταρράκτη.
Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά την οφθαλμική πάθηση με τη βοήθεια της Οφθαλμιάτρου Χειρουργού Δήμητρας Οικονόμου.
Δήμητρα Οικονόμου
MD, PhDc
Οφθαλμίατρος
Χειρουργός Ενηλίκων & Παίδων
Εκτός από την ηλικία, ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καταρράκτη;
Ο σχετιζόμενος με την ηλικία καταρράκτης (agerelated cataract), είναι ο συνηθέστερος. Άλλοι τύποι καταρράκτη είναι ο συγγενής, ο τραυματικός, ο επαγόμενος από στεροειδή και ο φλεγμονώδης. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του καταρράκτη και συγκεκριμένων ασθενειών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η μυοτονική δυστροφία, η σοβαρή ατοπική δερματίτιδα. Το κάπνισμα και η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία έχουν ενοχοποιηθεί για αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καταρράκτη.
Τι προκαλεί ο καταρράκτης;
Ο καταρράκτης προκαλεί θόλωση της όρασης, η οποία συνήθως επέρχεται σταδιακά. Στα πρώιμα στάδια παρατηρούνται διαταραχές στη διάθλαση, με αποτέλεσμα συχνές αλλαγές στα γυαλιά οράσεως ή στους φακούς επαφής. Σε ορισμένα άτομα και ορισμένους τύπους καταρράκτη, η μείωση της όρασης ενδέχεται να συμβεί πιο απότομα. Ο καταρράκτης μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσκολία στη νυχτερινή οδήγηση και μονόφθαλμη διπλωπία. Η ικανότητα κοντινής ανάγνωσης χωρίς τα προηγουμένως απαραίτητα γυαλιά πρεσβυωπίας συχνά είναι ένδειξη καταρράκτη.
Πώς γίνεται η διόρθωση του καταρράκτη;
Η οριστική αντιμετώπιση του καταρράκτη είναι χειρουργική, συνηθέστερα υπό τοπική αναισθησία. Χρησιμοποιείται στις περισσότερες περιπτώσεις η μέθοδος της «φακοθρυψίας», όπου με ενέργεια υπερήχων τεμαχίζεται και αναρροφάται ο καταρρακτικός φακός. Ακολουθεί η ένθεση ενός τεχνητού φακού στη θέση του, του «ενδοφακού». Υπάρχει, επίσης, η δυνατότητα χρήσης femto-laser σε κάποια από τα βήματα του χειρουργείου (Femtosecond Laser-Assisted Cataract Surgery, FLACS).
Ποιες επιλογές ενδοφακών υπάρχουν;
Η επιλογή του κατάλληλου ενδοφακού γίνεται μετά από λεπτομερή συζήτηση μεταξύ του χειρουργού οφθαλμιάτρου και των ασθενών, λαμβάνοντας υπόψιν το ιστορικό, τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των τελευταίων. Σε γενικές γραμμές, οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενοι ενδοφακοί ταξινομούνται ως εξής:
- Μονοεστιακοί, η συχνότερη επιλογή, οι οποίοι προσφέρουν ευκρινή όραση σε μια συγκεκριμένη απόσταση εργασίας, συνήθως μακρινή.
- Τορικοί, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση του αστιγματισμού.
- Πολυεστιακοί, οι οποίοι έχουν 2 ή 3 σημεία εστίασης (π.χ. μακρινή, μέση, κοντινή απόσταση).
- EDOF (Extended depth-of-focus), οι οποί- οι χρησιμοποιούνται για μακρινές και μεσαίες αποστάσεις εργασίας.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της χειρουργικής του καταρράκτη;
Η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη αποτελεί μία από τις συχνότερα πραγματοποιούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στον προηγμένο κόσμο. Έχουμε βελτίωση της όρασης στο 95%97% των ασθενών. Το πρώτο διάστημα μετά από το χειρουργείο, ήπια δακρύρροια και αίσθημα ξένου σώμα- τος είναι αναμενόμενα. Σοβαρές επιπλοκές, όπως η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και η ενδοφθαλμίτιδα απαντώνται σε ποσοστά <0.2% και <0.1 % αντίστοιχα.
Ο ενδελεχής προεγχειρητικός έλεγχος παίζει καθοριστικό ρόλο στη σωστή ενημέρωση και μετεγχειρητική ικανοποίηση των ασθενών.
Από την Οφθαλμίατρο Χειρουργό Δήμητρα Οικονόμου (www.ofthalmos-diathlasi.gr)
