Η αρθροπλαστική γόνατος είναι η αντικατάσταση των επιφανειών των οστών της άρθρωσης που έρχονται σε επαφή και είναι φθαρμένες, είτε λόγω της οστεοαρθρίτιδας είτε λόγω τραυματισμού. Οι επιφάνειες αντικαθίστανται με τεχνητά εμφυτεύματα, τις προθέσεις, που είναι απολύτως συμβατές με το ανθρώπινο σώμα. Πραγματοποιείται για την ανακούφιση από τον πόνο και την ανάκτηση του εύρους κίνησης, εφόσον η συντηρητική αγωγή έχει αποτύχει.
Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Θεοφάνης Βασιλακάκος μας δίνει όλες τις πληροφορίες για τις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στην αρθροπλαστική γόνατος.
Θεοφάνης Βασιλακάκος
MD, M.Sc, B.Sc
Ορθοπαιδικός Χειρουργός
Ποια είναι η κυριότερη αιτία καταστροφής της άρθρωσης του γόνατος και με ποια συμπτώματα εμφανίζεται;
H εκφύλιση του χόνδρου, με κύριο αίτιο την οστεοαρθρίτιδα, οδηγεί στη σταδιακή καταστροφή της άρθρωσης του γόνατος. Επέρχεται χρόνιος πόνος, απώλεια του εύρους κίνησης (δυσκαμψία) και παραμόρφωση. Tα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την έκπτωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών, καθώς δεν μπορούν να βαδίσουν ελευθέρα, να αθληθούν ή ακόμα και να εκτελέσουν δραστηριότητες καθημερινότητας.
Τι περιλαμβάνει η συντηρητική θεραπεία;
Κυρίως τη χρήση παυσίπονων, τη φυσικοθεραπεία και τις ενδαρθρικές εγχύσεις, που στοχεύουν στην ύφεση των συμπτωμάτων σε κάποιο βαθμό. Όταν η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών με οστεοαρθρίτιδα γόνατος, η τελική λύση έρχεται με τη χειρουργική επέμβαση που ονομάζεται αρθροπλαστική γόνατος.
Ποιοι είναι οι τύποι της αρθροπλαστικής γόνατος;
Κατά την αρθροπλαστική γόνατος, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε βλάβες σε ολόκληρη την άρθρωση (ολική αρθροπλαστική), ή σε τμήμα (διαμέρισμα) της άρθρωσης (μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική). Ο ορθοπαιδικός χειρουργός, αφού αξιολογήσει τις απεικονιστικές εξετάσεις του ασθενούς, θα προχωρήσει στον σχεδιασμό της κατάλληλης, για τον κάθε ασθενή, αρθροπλαστικής.
Πώς γίνεται το χειρουργείο;
Κατά την επέμβαση, ο χειρουργός αφαιρεί τις εκφυλισμένες χόνδρινες επιφάνειες και τις αντικαθιστά με μεταλλικά εμφυτεύματα. Τον ρόλο του χόνδρου μεταξύ των μεταλλικών εμφυτευμάτων θα παίξει ένα ένθετο που αποτελείται από ανθεκτικό πλαστικό (πολυαιθυλένιο). Η επέμβαση γίνεται υπό περιοχική ή γενική αναισθησία. Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές, καθώς και η αναισθησιολογική διαχείριση στο θέμα του πόνου, επιτρέπουν την άμεση κινητοποίηση του ασθενούς λίγες ώρες μετά την επέμβαση. Παραδοσιακά η νοσηλεία στο νοσοκομείο ήταν τρεις ημέρες. Πλέον, με την προαναφερθείσα διαχείριση, ο ασθενής εξέρχεται την επομένη της επέμβασης ή ακόμα και την ίδια μέρα, εφόσον το επιτρέπει και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του (πρωτόκολλα fast-track). Oι ασθενείς συνεχίζουν την αποκατάσταση με τη βοήθεια φυσικοθεραπευτή για μερικές εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Ποιες είναι οι νεότερες τεχνολογίες που έχει στη διάθεσή του ο χειρουργός;
Οι πιο σημαντικές τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε σήμερα στην αρθροπλαστική γόνατος είναι:
Τα συστήματα πλοήγησης. Δεν απαιτούν κάποια ειδική απεικόνιση πριν την επέμβαση. Τοποθετούνται κάποιοι σταθεροί δέκτες πλησίον της χειρουργικής τομής, ενώ λαμβάνονται και πολλαπλά οδηγά σημεία στις επιφάνειες που θα τοποθετηθούν τα εμφυτεύματα. Το σύστημα πλοήγησης παίρνει αυτά τα δεδομένα για να τοποθετηθούν με ακρίβεια οι εξωτερικοί οδηγοί που χρησιμοποιεί ο χειρουργός για να αφαιρέσει τις εκφυλισμένες χόνδρινες επιφάνειες.
Η εξέλιξη των συστημάτων πλοήγησης είναι η αρθροπλαστική με ρομποτική υποβοήθηση. Κάποια ρομποτικά συστήματα απαιτούν αξονική τομογραφία πριν την επέμβαση. Η ρομποτική έχει τα εξής πλεονεκτήματα: Μας δίνει τη δυνατότητα προσομοίωσης της τοποθέτησης των εμφυτευμάτων πριν την επέμβαση. Ο χειρουργός μπορεί να κάνει «δοκιμές» αλλάζοντας πολλές παραμέτρους, μέχρι να έχει το πιο τέλειο χειρουργικό πλάνο. Το ρομποτικό σύστημα, στη συνέχεια έχει τη δυνατότητα να προειδοποιεί τον χειρουργό ζωντανά, για τυχόν αποκλίσεις από αυτό που έχει σχεδιάσει. Η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων γίνεται με απόλυτη ακρίβεια. Αυτό, για τον ασθενή, σημαίνει γρήγορη αποκατάσταση, καλύτερο λειτουργικό αποτέλεσμα, καθώς και μακροζωία της επέμβασης.
Τέλος, υπάρχουν και οι εξατομικευμένες αρθροπλαστικές γόνατος. Σε αυτή τη διαδικασία γίνεται αξονική τομογραφία πριν την επέμβαση. Τα δεδομένα αυτής, χρησιμοποιούνται για να κατασκευαστούν εξατομικευμένα εργαλεία και εμφυτεύματα ειδικά για τον ασθενή. Το σύστημα αυτό εξασφαλίζει την τέλεια εφαρμογή των εμφυτευμάτων, τα οποία προσαρμόζονται ακριβώς στη μοναδική ανατομία του κάθε ασθενούς.
Η αρθροπλαστική γόνατος σήμερα έχει μέσο όρο ζωής περίπου 20 έτη, ενώ το ποσοστό των ικανοποιημένων ασθενών στα δέκα έτη μετά την επέμβαση ξεπερνά το 90%.
Από τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό Θεοφάνη Βασιλακάκο
