Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) είναι μια ομάδα σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων που αρχίζουν μερικές ημέρες πριν από την έναρξη της περιόδου και συνήθως τελειώνουν λίγες ώρες μετά την πρώτη ημέρα της. Η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή είναι μια μορφή του PMS στην οποία τα συμπτώματα είναι τόσο σοβαρά που παρεμβαίνουν στην εργασία, τις κοινωνικές δραστηριότητες και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Περίπου 20- 50% των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία έχουν PMS, ενώ το 5% έχουν μια σοβαρή μορφή PMS που ονομάζεται προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή!
Αιτίες
- Τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης αυξομειώνονται κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου. Ορισμένες γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες σε αυτές τις διακυμάνσεις, ενώ άλλες μπορεί να έχουν και γενετική προδιάθεση που τις καθιστά πιο ευαίσθητες.
- Τα επίπεδα σεροτονίνης τείνουν να είναι χαμηλότερα στις γυναίκες με PMS. Η σεροτονίνη είναι μια ουσία που βοηθά τα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν και θεωρείται ότι συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης.
- Η ανεπάρκεια μαγνησίου ή ασβεστίου μπορεί να συμβάλλει.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν λίγες ώρες έως και περίπου 5 ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση, συχνά εξαφανίζονται εντελώς λίγες ώρες μετά την έναρξη της περιόδου και μπορεί να διαρκέσουν από λίγες ώρες έως μερικές φορές 10 ημέρες ή και περισσότερο. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι ευερεθιστότητα, άγχος, διέγερση, θυμός, αϋπνία, δυσκολία συγκέντρωσης, λήθαργος, κατάθλιψη και έντονη κόπωση. Οι μαστοί μπορεί να έχουν τάση και να είναι επώδυνοι!
Άλλες διαταραχές μπορεί να επιδεινωθούν, ενώ εμφανίζονται τα συμπτώματα του PMS:
- Διαταραχές του δέρματος
- Προβλήματα στα μάτια, όπως επιπεφυκίτιδα
- Επεισόδια επιληπτικών κρίσεων
- Διαταραχές του συνδετικού ιστού, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ ή λύκος) ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, με εξάρσεις
- Διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος, όπως αλλεργίες και συμφόρηση
- Ημικρανίες
- Διαταραχές της διάθεσης, όπως κατάθλιψη ή άγχος
- Διαταραχές του ύπνου
- Οι διαταραχές της διάθεσης μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα τα οποία μπορεί να επιδεινωθούν λίγο πριν από την έμμηνο ρύση, ακόμη και σε γυναίκες που δεν έχουν PMS ή προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή.
Στην προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή, τα συμπτώματα είναι τόσο σοβαρά που παρεμποδίζουν την εργασία, τις κοινωνικές δραστηριότητες ή τις σχέσεις. Τα συμπτώματα εμφανίζονται τακτικά πριν και τελειώνουν λίγο μετά την έναρξη της περιόδου. Πολλές γυναίκες μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους για τις συνήθεις δραστηριότητές τους και να κάνουν σκέψεις αυτοκτονίας!
Ειδικότερα, όσον αφορά το ψυχολογικό κομμάτι των γυναικών αυτών μπορεί να εμφανιστούν:
- Ταραχή
- Άγχος
- Σύγχυση
- Κλάμα
- Κατάθλιψη
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Συναισθηματική υπερευαισθησία
- Απόσπαση της προσοχής ή και απώλεια μνήμης
- Ευερεθιστότητα
- Εναλλαγές της διάθεσης ή επιδείνωση των ήδη υπαρχουσών διαταραχών της διάθεσης
- Νευρικότητα
- Χαμηλή ιδιοσυγκρασία
- Κοινωνική απόσυρση
Τρόποι Βελτίωσης
Καθημερινότητα
- Αρκετή ξεκούραση και ύπνος (τουλάχιστον 7 ώρες κάθε βράδυ)
- Τακτική άσκηση
- Μείωσης του στρες
- Κατανάλωση περισσότερης πρωτεΐνης και λιγότερης ζάχαρης ή καφεΐνης
- Κατανάλωση περισσότερων φρούτων, λαχανικών, γάλακτος, σύνθετων υδατανθράκων (για παράδειγμα, ψωμί, ζυμαρικά, φασόλια και ρίζες λαχανικών), τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, κρέατος με χαμηλά λιπαρά και τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο και βιταμίνη D
- Κατανάλωση λιγότερου αλατιού
Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να μειώσουν σε κάποιο βαθμό τα συμπτώματα του PMS. Αυτά τα συμπληρώματα περιλαμβάνουν εκχύλισμα chasteberry, βιταμίνη Β6 και βιταμίνη Ε. Οι γυναίκες θα πρέπει να συζητούν με τον γιατρό τους πριν λάβουν οποιαδήποτε συμπληρώματα, ειδικά τη βιταμίνη Β6, η οποία μπορεί να είναι επιβλαβής αν ληφθεί σε υψηλές δόσεις.
Φάρμακα
Η λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της περιόδου τους μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των πονοκεφάλων και του πόνου.
Οι γυναίκες που έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα PMS μπορεί να ωφεληθούν από τη λήψη αντικαταθλιπτικών που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς απελευθέρωσης σεροτονίνης (SSRI), όπως η σιταλοπράμη, η φλουοξετίνη, η παροξετίνη ή η σερτραλίνη. Αυτά τα φάρμακα αποτελούν την πρώτη επιλογή για την ανακούφιση από το άγχος, την ευερεθιστότητα και άλλα ψυχολογικά συμπτώματα. Χρησιμοποιούνται για την πρόληψη των συμπτωμάτων και για να είναι αποτελεσματικά, θα πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων ή, για ορισμένες γυναίκες με PMS, να λαμβάνονται καθημερινά τις 2 εβδομάδες πριν από την έναρξη της περιόδου. Η λήψη αυτών των φαρμάκων μετά την έναρξη των συμπτωμάτων συνήθως δεν ανακουφίζει.
Η ορμονοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει!
Οι επιλογές περιλαμβάνουν τα εξής:
- Αντισυλληπτικά χάπια
- Κολπικά υπόθετα προγεστερόνης
- Χάπια προγεστερόνης
- Ένεση προγεστερόνης μακράς δράσης (συνθετική μορφή της γυναικείας ορμόνης προγεστερόνης) κάθε 2 ή 3 μήνες
Αν παρά τα παραπάνω μέτρα τα συμπτώματα επιμένουν, υπάρχει ένδειξη για GNRH ανάλογα. Οι αγωνιστές GnRH είναι μια συνθετική μορφή μιας ορμόνης που παράγεται από τον οργανισμό και βοηθούν στον έλεγχο των ταχέων διακυμάνσεων των επιπέδων των ορμονών που συμβαίνουν πριν από την έμμηνο ρύση.
Χειρουργική επέμβαση
Ως έσχατη λύση για τις γυναίκες που έχουν σοβαρά συμπτώματα τα οποία δεν ανταποκρίνονται σε καμία άλλη θεραπεία, ο γυναικολόγος μπορεί να συστήσει χειρουργική επέμβαση. Η αφαίρεση των εξαρτημάτων σταματά ουσιαστικά τον εμμηνορυσιακό κύκλο της γυναίκας και έτσι εξαλείφει τα συμπτώματα του PMS. Ωστόσο, η αφαίρεση των ωοθηκών έχει τα ίδια αποτελέσματα με την εμμηνόπαυση, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κινδύνου οστεοπόρωσης και ισχαιμικών επεισοδίων. Για να μειώσουν ή να αποτρέψουν ορισμένες από αυτές τις επιπτώσεις, συνήθως προτείνεται στις γυναίκες αυτές να λαμβάνουν ορμονοθεραπεία που περιέχει οιστρογόνα και προγεστερόνη ή μονοθεραπεία με προγεστερόνη έως ότου φθάσουν στη μέση ηλικία εμμηνόπαυσης (περίπου στην ηλικία των 51 ετών).
Η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD) είναι μια δύσκολη διαταραχή που απαιτεί ειδικούς χειρισμούς στην αντιμετώπισή της. Σημαντικό είναι η κάθε γυναίκα να μιλά για αυτό, να ζητά την υποστήριξη και την κατανόηση το στενού της περιβάλλοντος και φυσικά να αναζητά και να ακολουθεί την κατάλληλη ιατρική βοήθεια.
Από τον Γεώργιο Παναγάκη Μαιευτήρα Χειρουργό Γυναικολόγο, (www.ogynaikologossou.gr)
