Γιατί η νοσογόνος παχυσαρκία δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένα αισθητικό πρόβλημα ή ως ένα θέμα υγείας που απλά επιβαρύνει κάποιες πτυχές της καθημερινής ζωής των ασθενών; Ποιοι είναι οι κατάλληλοι υποψήφιοι για μια βαριατρική επέμβαση, ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν και τι θα πρέπει να αναμένουν μετά το πέρας της επέμβασης; Απαντήσεις σε όλα αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, τα οποία αποκτούν διαρκώς αυξανόμενη σημασία λόγω των ανησυχητικών διαστάσεων που λαμβάνει στον δυτικό κόσμο ο δείκτης της παχυσαρκίας, τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά, μας δίνει ο διακεκριμένος χειρουργός, Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής, Mayo Clinic και Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία, κος Γρηγόρης Τσιώτος.
Σε ποιους παράγοντες θεωρείτε ότι οφείλεται η αύξηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως;
Η παχυσαρκία στο δυτικό κόσμο έχει αυξηθεί πάρα πολύ τις τελευταίες δεκαετίες. Σχεδόν τα μισά παιδιά στις ΗΠΑ πάσχουν από παχυσαρκία, πράγμα που προδιαθέτει για νοσογόνο παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή. Το φαινόμενο αυτό στον πληθυσμό έγινε εμφανές στις ΗΠΑ τις δεκαετίες 1970-80 και κατόπιν επιδεινώθηκε, αλλά τα τελευταία 20-30 χρόνια παρατηρείται και στην Ευρώπη. Στην χώρα μας δε, έχει αυξηθεί πολύ ανησυχητικά. Είναι προφανές ότι το φαινόμενο αυτό συνέπεσε με την σημαντικότατη άνοδο του βιοτικού επιπέδου μεταπολεμικά στις δυτικές χώρες και την πολύ μεγάλη ευημερία. Ο γρήγορος τρόπος ζωής, οι πολλές ώρες εργασίας σε γραφειακό συνήθως χώρο, ο σχετικά λιγότερος χρόνος στο σπίτι, η αυξημένη ανταγωνιστικότητα στο εργασιακό περιβάλλον έφεραν σαν αποτέλεσμα την ανάγκη για γρήγορο, πρόχειρο και άρα ανθυγιεινό φαγητό και την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας. Φυσικά τις τελευταίες δεκαετίες, όταν αυτά έγιναν αντιληπτά, μαζί με το τεράστιο κόστος της παχυσαρκίας στον καθένα ασθενή (καρδιακή νόσος, διαβήτης, υπέρταση, καρκίνος), στο κοινωνικό σύνολο και στα ασφαλιστικά συστήματα, άρχισαν συντονισμένες προσπάθειες ώστε να προαχθεί ένας υγιεινότερος τρόπος ζωής με σωματική άσκηση και καλύτερη διατροφή. Αν και προφανώς οι προσπάθειες αυτές, έφεραν θετικά αποτελέσματα, το πρόβλημα συνεχίζει εντονότατο. Μάλιστα, την τελευταία εικοσαετία έχει προστεθεί ένας νέος, πολύ σημαντικός παράγοντας που αύξησε ακόμα περισσότερο την παιδική παχυσαρκία: η παντελής έλλειψη σωματικής δραστηριότητας λόγω του πολλού χρόνου στην οθόνη (screen time), δηλαδή βιντεοπαιχνίδια. Είναι τόσο ανησυχητική η κατάσταση αυτή, ώστε στις ΗΠΑ να έχει αναγνωριστεί από τους παιδιάτρους ως νόσος καθ’ εαυτή.
Ποιοι ασθενείς είναι οι κατάλληλοι υποψήφιοι για να χειρουργηθούν; Η βαριατρική χειρουργική έχει αντενδείξεις;
Ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία, δηλαδή με Δείκτη Σωματικής Μάζας (ΔΣΜ) μεγαλύτερο από 35, οι οποίοι δεν μπορούν να χάσουν αρκετό βάρος και να διατηρήσουν το νέο τους χαμηλότερο βάρος παρά τις προσπάθειες με δίαιτα και σωματική άσκηση, πρέπει να σκέπτονται πολύ σοβαρά την χειρουργική λύση. Δύο πολύ συχνά προβλήματα που βλέπουμε είναι οι πολλές επανειλημμένες προσπάθειες απώλειας βάρους στη διάρκεια πολλών χρόνων που όταν αποβαίνουν αποτυχημένες, αντί να προτρέψουν τους ασθενείς να ζητήσουν την οριστική χειρουργική λύση, συνεχίζουν για ακόμα περισσότερο χρόνο και έτσι, η νοσογόνος παχυσαρκία και οι επιπλοκές της αθροίζονται και αυξάνονται. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι οι ασθενείς δεν είναι σωστά πληροφορημένοι για το μέγεθος της νόσου τους και τις δυνητικά θανατηφόρες επιπλοκές της. Συχνά θεωρούν ότι αφορά την ποιότητα ζωής τους, ή το θεωρούν γενικά και αόριστα σαν «θέμα υγείας». Αντίθετα, θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι η νοσογόνος παχυσαρκία τους στερεί κατά μέσον όρο 10 χρόνια ζωής, τους οδηγεί σε εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης, σε επταπλάσια πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρκίνου παχέος εντέρου, μαστού, ωοθήκης και μήτρας. Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους ονομάζεται «νοσογόνος» ή «κακοήθης». Η πληροφόρηση αυτή πρέπει να παρέχεται με ακρίβεια και υπευθυνότητα και όχι με απλουστευμένο τρόπο. Αποκλειστικά και μόνο οι ασθενείς που έχουν πλήρη και βαθειά πληροφόρηση από πραγματικά ειδικό, μπορούν να συνειδητοποιήσουν την έκταση του προβλήματός τους και να λάβουν τις σωστές αποφάσεις.
Ενημερωθείτε για τη νοσογόνο παχυσαρκία από τον κο Γρηγόρη Τσιώτο στο video
Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα στην χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία; Ποιες είναι οι χειρουργικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται;
Η επιλογή της εγχείρησης αυστηρά πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τον Δείκτη Σωματικής Μάζας, τις διαιτητικές συνήθειες και το ιστορικό κάθε ασθενή. Γενικά σε ασθενείς με ΔΣΜ έως 45-50, η λαπαροσκοπική επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve) φέρνει πάρα πολύ καλά αποτελέσματα. Ασθενείς με ΔΣΜ μεγαλύτερο από 45-50 χρειάζονται λαπαροσκοπικό γαστρικό by-pass. Τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, σε ασθενείς υπερβολικά παχύσαρκους με ΔΣΜ πάνω από 65-70, εφαρμόζεται πρώτα το λαπαροσκοπικό sleeve, ώστε να χαθεί αρκετό βάρος και κατόπιν προχωρούμε πολύ ασφαλέστερα σε λαπαροσκοπικό by-pass σαν οριστική λύση. Ο δακτύλιος που στην Ελλάδα ήταν πολύ διαδεδομένος, στις ΗΠΑ ποτέ δεν εφαρμόστηκε διότι αποτύγχανε στο 65-70% των ασθενών.
Σαν «αντενδείξεις» συχνά αναφέρονται επιβαρυμένες καταστάσεις, όπως διαβήτης, υπέρταση, ιστορικό καρδιακής νόσου, υπνική άπνοια, λήψη πολλών φαρμάκων, κτλ. Όμως, όλα αυτά είναι ακριβώς οι επιπλοκές της νοσογόνου παχυσαρκίας, είναι δηλαδή ακριβώς οι λόγοι που θα έπρεπε να γίνει η εγχείρηση, ώστε τα προβλήματα αυτά να εξαλειφθούν. Δηλαδή, στην πράξη αποτελούν ενδείξεις, όχι αντενδείξεις.
Πόσο γρήγορη είναι η ανάρρωση των ασθενών μετά από μια επέμβαση βαριατρικής χειρουργικής;
Συνήθως οι ασθενείς πρέπει να παραμείνουν στο νοσοκομείο την ημέρα της εγχείρησης και 1-2 ακόμα. Όταν λάβουν εξιτήριο, τους συνιστούμε δίαιτα περασμένη στο blender για μία εβδομάδα. Μπορούν να επιστρέψουν στις φυσιολογικές τους δραστηριότητες σε 5-7 ημέρες. Θέλουμε να παραμένουμε σε συχνή επικοινωνία, ώστε να παρακολουθούμε στενά την εξέλιξη του βάρους τους, της δίαιτάς τους, την βελτίωση των εργαστηριακών τους εξετάσεων (σακχάρου, χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, ηπατικών ενζύμων) και της υγείας τους γενικότερα (αρτηριακής πίεσης, διαβήτη, υπνικής άπνοιας, μείωση των φαρμάκων τους).
Δείτε εδώ τι δηλώνει on camera νεαρή γυναίκα με ιστορικό νοσογόνου παχυσαρκίας, η οποία υπεβλήθη σε λαπαροσκοπική εγχείρηση επιμήκους γαστρεκτομής. Η κυρία περιγράφει την εμπειρία της από την εγχείρηση, τη μετεγχειρητική περίοδο και το τελικό αποτέλεσμα στο βάρος της.
Ποια είναι η σημασία της διεπιστημονικής ομάδας στην θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία;
Αυτονοήτως τεράστια. Η παρουσία και ενεργός συμμετοχή ενδοκρινολόγου, καρδιολόγου, γαστρεντερολόγου, ψυχολόγου είναι απολύτως απαραίτητη για την ολιστική και πλήρη αντιμετώπιση των ασθενών αυτών, τόσο πριν την εγχείρηση, όσο και μετά. Φυσικά δεν χρειάζονται όλες οι ειδικότητες πάντοτε σε όλους ανεξαιρέτως τους ασθενείς, αλλά οι ειδικοί αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ομάδας ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά και ανάγκες κάθε ενός ασθενούς ξεχωριστά και εξατομικευμένα.
Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας ένα από τα πια απαιτητικά περιστατικά νοσογόνου παχυσαρκίας που έχετε αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα;
Θα θυμάμαι πάντοτε ένα πολύ χαρακτηριστικό περιστατικό που ενσωματώνει όλες τις παρανοήσεις, αλλά και όλη την ορθή από την άλλη μεριά κατανόηση του μεγάλου προβλήματος της νοσογόνου παχυσαρκίας. Μία φοιτήτρια με νοσογόνο παχυσαρκία που επιπλεκόταν από πρώιμη εμφάνιση διαβήτη και υπνικής άπνοιας ήρθε να συζητήσουμε την οριστική χειρουργική λύση. Μετά από αναλυτική συζήτηση περίπου 2 ωρών πήρε την απόφαση να χειρουργηθεί. Ο πατέρας της ήταν χειρουργός στο παρελθόν και είχε συνταξιοδοτηθεί. Ήταν φορέας παλαιότερων ιατρικών αντιλήψεων και ήταν απολύτως αρνητικός στο να χειρουργηθεί η κόρη του. Μου τηλεφώνησε χωρίς εκείνη να το ξέρει και με παρακάλεσε να βρω μία πρόφαση να μην την χειρουργήσω διότι κατά την γνώμη του η εγχείρηση θα έθετε σε πολύ σοβαρό κίνδυνο τη ζωή της. Προσπάθησα να του εξηγήσω όσο πιο αναλυτικά μπορούσα ποια ήταν η πραγματικότητα και πόσο οι φόβοι του ήταν απολύτως αβάσιμοι, αλλά ήταν αμετάπειστος. Η κοπέλα ήταν ενήλικη, ήξερε πολύ καλά τί ήθελε και τι χρειαζόταν, όπως ήξερε πόσο πολύ χρειαζόταν την εγχείρηση. Πράγματι, η εγχείρηση έγινε, πήγε πάρα πολύ καλά και η κατάστασή της βελτιώθηκε τόσο πολύ, ώστε όχι μόνο το βάρος της να γίνει φυσιολογικό, αλλά και το αισθητικό αποτέλεσμα να είναι άριστο. Η εξέλιξη αυτή έκανε τον πατέρα της να μου ξανατηλεφωνήσει αργότερα, να με ευχαριστήσει που δεν τον άκουσα και να δώσει συγχαρητήρια στην κόρη του για την απόφασή της.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Χειρουργό κο Τσιώτο Γρηγόριο, Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής Mayo Clinic & Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Nοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ, στα τηλ. 210 6867688 & 6972094230 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.digestive-surgery.gr
