Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μια σοβαρή πληγή ιδιαίτερα για τις δυτικές κοινωνίες, με τον σύγχρονο τρόπο ζωής που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες, με την κακή διατροφή, την παχυσαρκία και την έλλειψη φυσικής άσκησης, καθώς και ένα χρόνιο δυσεπίλυτο πρόβλημα για λειτουργούς υγείας και ασθενείς. Η υπέρταση αποτελεί έναν ύπουλο εχθρό, καθώς τις περισσότερες φορές δεν συνοδεύεται από τυπικά σημεία ή συμπτώματα και για αυτό συνήθως ξεφεύγει από την προσοχή μας. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από υπέρταση δεν το γνωρίζουν, παρόλα τα θεραπευτικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Λίγοι ασθενείς επιτυγχάνουν τη ρύθμισή της, οι μισοί δε από τους ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή δεν είναι ρυθμισμένοι στον θεραπευτικό τους στόχο.
Ο Ειδικός Kαρδιολόγος Μιχάλης Λιβανός μας μιλά για τους κινδύνους, την πρόληψη και την παρακολούθησή της.
Παράγοντες κινδύνου
Η αρτηριακή υπέρταση ενοχοποιείται ως ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για μελλοντικά θανατηφόρα ή μη, καρδιαγγειακά επεισόδια (π.χ. έμφραγμα μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.α.), όπως και για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Μέχρι την ηλικία των 50 ετών, η διαστολική πίεση (η πίεση που ασκείται στα αγγεία όταν η καρδιά διαστέλλεται) είναι αυτή που ενοχοποιείται περισσότερο στον καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ μετά την ηλικία των 50 ετών, η συστολική αρτηριακή πίεση (η πίεση που ασκείται όταν η καρδιά συστέλλεται) είναι αυτή που προβλέπει καλύτερα τον μελλοντικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Σε άτομα άνω των 65 ετών, η πίεση παλμού (η διαφορά συστολικής με τη διαστολική πίεση) έχει πρόσθετη προγνωστική αξία. Σύμφωνα με μελέτες, τα ηλικιωμένα άτομα που έχουν υψηλή συστολική, αλλά φυσιολογική ή χαμηλή διαστολική αρτηριακή πίεση έχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Η σχέση της αρτηριακής πίεσης με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο είναι γραμμική: όσο μεγαλύτερη η αρτηριακή πίεση τόσο μεγαλύτερος ο καρδιαγγειακός κίνδυνος. Θα πρέπει, επίσης, να τονιστεί ότι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος που διατρέχει ο υπερτασικός ασθενής διαφοροποιείται ανάλογα με την παρουσία ταυτόχρονα και άλλων παραγόντων κινδύνου (όπως το κάπνισμα, οι παθολογικές τιμές λιπιδίων, η έλλειψη άσκησης, το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία). Έτσι, όσο περισσότεροι παράγοντες κινδύνου συγκεντρώνονται σε έναν ασθενή τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος που διατρέχει για μελλοντικά καρδιαγγειακά επεισόδια.
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης, σε όλους τους υπερτασικούς ασθενείς θα πρέπει να εκτιμάται ο μελλοντικός κίνδυνος για καρδιαγγειακά επεισόδια χρησιμοποιώντας μοντέλα καρδιαγγειακού κινδύνου, όπου ανάλογα με την ηλικία, τις τιμές της αρτηριακής πίεσης, τις τιμές της ολικής χοληστερόλης και το κάπνισμα, υπολογίζεται ο κίνδυνος ενός ατόμου για θανατηφόρο καρδιαγγειακό επεισόδιο στα επόμενα 10 χρόνια.
Τα βασικά όργανα-στόχοι που πλήττονται από την υπέρταση είναι η καρδιά, οι νεφροί, ο εγκέφαλος και τα αγγεία. Οι ασυμπτωματικές βλάβες που προκαλούνται σε αυτά τα όργανα από την υπέρταση, και που υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι προβλέπουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακή θνητότητα, ανεξάρτητα από τις τιμές της αρτηριακής πίεσης, είναι η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, η αυξημένη αποβολή πρωτεΐνης (λευκωματίνης) από τους νεφρούς, το αυξημένο πάχος του τοιχώματος των καρωτίδων, καθώς και η αυξημένη σκληρία της αορτής.
Ποια μηνύματα θα πρέπει να κρατήσουν οι ασθενείς
Το μήνυμα που πρέπει να λάβουν οι ασθενείς και γενικότερα κάθε άνθρωπος με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου είναι η προληπτική μέτρηση και παρακολούθηση των τιμών της αρτηριακής του πίεσης, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο, μέσω της ρύθμισης των τιμών του στα προβλεπόμενα θεραπευτικά επίπεδα. Για τη συστολική πίεση <140mmHg ιδανικά <130mmHg ιδιαίτερα σε διαβητικούς ασθενείς και για τη διαστολική πίεση <90mmHg. Η υποκλινική βλάβη οργάνου-στόχου θα πρέπει να εκτιμάται σε όλους τους υπερτασικούς ασθενείς, καθώς η παρουσία της, αφενός, κατατάσσει τους ασθενείς σε ομάδα υψηλού κινδύνου, αφετέρου κατευθύνει σωστότερα τη λήψη αποφάσεων στη θεραπεία, με στενή πάντα παρακολούθηση αυτών των ασθενών.
Γενικά επενδύοντας στη βέλτιστη αρτηριακή μας πίεση, είναι βέβαιο ότι επενδύουμε μακροχρόνια σε μια καλύτερη καρδιαγγειακή και νεφραγγειακή υγεία και κατ’ επέκταση σε καλύτερη ποιότητα για τη ζωή μας.
Από τον Ειδικό Kαρδιολόγο, Μιχάλη Λιβανό
