Περιφερική νευροπάθεια, είναι ο γενικός όρος που αναφέρεται σε παθήσεις των περιφερικών νεύρων.
Το περιφερικό νευρικό σύστημα αποτελείται από τα νεύρα που διακλαδίζονται έξω από το νωτιαίο μυελό σε διάφορα μέρη του σώματος.
Η περιφερική νευροπάθεια είναι μια σχετικά συχνή νευρολογική διαταραχή που οδηγεί σε βλάβη των περιφερικών νεύρων. Μπορεί να προκληθεί από διάφορες ασθένειες των νεύρων ή να είναι το αποτέλεσμα της συστηματικής ασθενειών. Πολλές είναι οι αιτίες της περιφερικής νευροπάθειας και έχουν καθιερωμένα αίτια, όπως ο διαβήτης, ο αλκοολισμός, ουραιμία, το AIDS, ή διατροφικές ελλείψεις. Ο διαβήτης είναι, κατά πολύ, μια από τις πιο κοινές αιτίες περιφερικής νευροπάθειας.
Άλλες λιγότερο συχνές αιτίες περιλαμβάνουν την έκθεση σε κρύο ή ακτινοβολία, λίγα φάρμακα, τοξικές ουσίες, αγγειακές διαταραχές ή κολλαγόνο, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σκληροδερμία και ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Ο αρρύθμιστος διαβήτης μπορεί να επηρεάσει το περιφερικό νευρικό σύστημα και να προκαλέσει μόνιμες βλάβες που δημιουργούν ένα συνεχή και μόνιμο πόνο, σαν κάψιμο – καυσαλγία – που είναι και ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο διαβητικός. Η βλάβη των νεύρων στο διαβήτη (νευροπάθεια) προκαλεί και την απώλεια της αισθητικότητας. Λόγω της βλάβης αυτής τα βλαπτικά ερεθίσματα (τραυματισμοί, εγκαύματα, επιφανειακές διαβρώσεις) δεν γίνονται αντιληπτά γιατί οι ασθενείς δεν πονούν. Έτσι, οι μικρές βλάβες δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα και η βλάβη μεγαλώνει λόγω της έλλειψης κατάλληλης φροντίδας και της συνεχιζόμενης δραστηριότητας. Για παράδειγμα, μια μικρή διάβρωση από καινούργια παπούτσια σε ένα άτομο χωρίς διαβήτη προκαλεί έντονο πόνο και αποφεύγεται η χρήση αυτών των υποδημάτων. Όμως σε ένα άτομο με διαβήτη η επιφανειακή βλάβη λόγω της έλλειψης του πόνου μεγαλώνει σε έκταση και σε βάθος και μπορεί να επιμολυνθεί λόγω της συνεχιζόμενης δραστηριότητας. Αρκετά συχνά η βλάβη γίνεται αντιληπτή από την ύπαρξη πύου στις κάλτσες ή στο εσωτερικό των υποδημάτων.
Ένα διαβητικό πόδι χωρίς αίσθηση του πόνου σημαίνει ότι βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο.
Υπάρχουν περιστατικά ανθρώπων οι οποίοι πάσχουν από διαβήτη και που ομολογούν την πλήρη απώλεια αίσθησης πόνου! Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός διαβητικού ο οποίος είχε πατήσει πινέζα και περπατούσε επί μέρες έχοντας την μέσα στο πόδι του χωρίς να το έχει αντιληφθεί.
Αυτός λοιπόν ο τραυματισμός δημιουργεί μία λοίμωξη που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε ακρωτηριασμό του ποδιού. Αναφέρονται επίσης περιστατικά ασθενών με εγκαύματα από θερμάστρες ή με εκτεταμένες βλάβες από την ύπαρξη ξένων σωμάτων στο εσωτερικό των παπουτσιών (μικρές πέτρες, κλειδιά, κέρματα, διάφορα αιχμηρά αντικείμενα) οι οποίες έγιναν αντιληπτές με μεγάλη καθυστέρηση, όταν οι βλάβες ήταν απειλητικές για το πόδι ή ακόμα και για τη ζωή των ανθρώπων λόγω των λοιμώξεων. Μια άλλη συνέπεια της απώλειας της αισθητικότητας είναι και η αγορά υποδημάτων που είναι κατά 1-3 νούμερα μικρότερα από το κανονικό. Αυτό συμβαίνει γιατί λόγω της απώλειας της αισθητικότητας τα άτομα με διαβήτη νιώθουν ότι φορούν παπούτσια μόνο όταν αυτά είναι πολύ στενά και ασκούν στο πόδι μεγάλη πίεση καταφέρνοντας να ερεθίσουν την υπολειπόμενη λειτουργικότητα των νεύρων.Η βλάβη των νεύρων προκαλεί και ατροφία των μυών του ποδιού, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε παραμορφώσεις στα πόδια. Χαρακτηριστικές παραμορφώσεις είναι η γαμψοδακτυλία, η προβολή των κεφαλών των μεταταρσίων και η μετατόπιση του υποδόριου λίπους (‘μαξιλαράκια’) κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων προς τις βάσεις των δακτύλων. Η γαμψοδακτυλία, αν δε ληφθούν μέτρα πρόληψης, μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ελκών στη ραχιαία επιφάνεια και στις κορυφές των δακτύλων. Η προβολή των κεφαλών των μεταταρσίων αυξάνει τις πιέσεις στην περιοχή αυτή κατά τη βάδιση και αρχικά δημιουργείται υπερκεράτωση (κάλος που δεν πονάει). Ο κάλος δρα σα να υπάρχει ένα ξένο σκληρό σώμα στο εσωτερικό του παπουτσιού και προοδευτικά προκαλεί εξέλκωση. Για το λόγο αυτό, ο στόχος των ατόμων που ασχολούνται με τη φροντίδα του διαβητικού ποδιού είναι κατʼ αρχήν η πρόληψη της εμφάνισης υπερκερατώσεων και η αφαίρεσή τους, όταν αυτές υπάρχουν, σε τακτικά διαστήματα.
Η ξηροδερμία είναι μια άλλη συνέπεια της διαβητικής νευροπάθειας. Αυτή προκαλεί την εμφάνιση ραγάδων στα πέλματα, ιδιαίτερα στις πτέρνες, που αν δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να εξελιχθούν σε έλκη. Βαρύτερη επιπλοκή της νευροπάθειας είναι η εμφάνιση νευρο-οστεο-αρθροπάθειας (αρθροπάθειας Charcot), η οποία προκαλεί, αν δε διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, πλήρη παραμόρφωση του ποδιού και αδυναμία βάδισης και στην οποία θα αναφερθούμε σε επόμενη ενότητα πιο αναλυτικά.
Μια άλλη σοβαρή αιτία για την πρόκληση βλαβών στα πόδια είναι η περιφερική αρτηριοπάθεια, η οποία κάνει το δέρμα των ποδιών λεπτό και ευπαθές σε τραυματισμούς. Η παροχή αίματος μπορεί να είναι οριακή και όταν οι ανάγκες για μεγαλύτερη αιμάτωση και οξυγόνωση αυξηθούν (π.χ. από μια λοίμωξη), τότε οι αμυντικοί και επουλωτικοί μηχανισμοί του οργανισμού ανεπαρκούν, με αποτέλεσμα την εμφάνιση απειλητικών λοιμώξεων.Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η επούλωση των πληγών είναι εξαιρετικά δύσκολη ενώ λόγω και της κακής κυκλοφορίας αίματος μπορεί να προκληθούν μέχρι και γάγγραινες τροφικές. Η θεραπεία της αρτηριοπάθειας με αγγειοχειρουργικό τρόπο είναι πρακτικά αδύνατη αφού οι πιο πολλές προσπάθειες καταλήγουν σε αποτυχία μετά από λίγο καιρό. Δηλαδή το να προσπαθήσουμε να αντικαταστήσουμε τα αγγεία κάνοντας μεταμόσχευση από ένα υγείες κομμάτι των αγγείων είναι πρακτικά μη αντιμετωπίσιμο από τους αγγειοχειρουργούς αφού οι πληγές που θα δημιουργηθούν κλείνουν δύσκολα και πιθανόν να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό. Όταν μάλιστα συνυπάρχει και βλάβη των νεύρων από το διαβήτη το βλαπτικό αποτέλεσμα των τραυματισμών είναι πολλαπλάσιο.
Στην κλινική εξέταση δεν είναι σπάνια η διαπίστωση γάγγραινας στα δάκτυλα των ποδιών σε άτομα με διαβήτη,η οποία δεν είχε γίνει αντιληπτή από τους πάσχοντες.
Τονίζεται ότι τα άτομα με διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν έλκη μόνο όταν υπάρχει βλάβη των νεύρων ή / και των αρτηριών και ότι δεν κινδυνεύουν όλα τα άτομα με διαβήτη να εμφανίσουν βλάβες στα πόδια. Όπως προαναφέρθηκε, οι βλάβες στα πόδια των ατόμων με διαβήτη μπορούν να προληφθούν με την τήρηση ορισμένων απλών μέτρων.
Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από οργανωμένα κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία. Αρκετά συχνά παρίσταται η ανάγκη για αντιμετώπιση αυτών των ατόμων από διάφορες ειδικότητες (διαβητολόγος, αγγειοχειρουργός, ορθοπεδικός, ειδικοί με γνώση και εμπειρία στην κατασκευή ειδικών ορθωτικών υποδημάτων και πάτων). Στα οργανωμένα αυτά κέντρα γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των ατόμων με διαβήτη. Για να γίνουν αυτά πιο ωφέλιμα για τους ασθενείς πρέπει η
πολιτεία και τα ασφαλιστικά ταμεία να μεριμνήσουν για την κάλυψη των εξόδων για την αγορά και την αντικατάσταση των ειδικών υποδημάτων και των πάτων στους ασθενείς που τα χρειάζονται. Μια μελέτη στη Μ. Βρετανία έδειξε ότι μόνο το κόστος της χειρουργικής επέμβασης για έναν ακρωτηριασμό, χωρίς να περιλαμβάνονται οι δαπάνες για αποκατάσταση ή η απώλεια εργατοωρών, αντιστοιχεί στο κόστος αγοράς 100 περίπου ζευγαριών ειδικών υποδημάτων για την πρόληψη της εμφάνισης ελκών στα πόδια.
Η αυτόνομη νευροπάθεια. Η αυτόνομη νευροπάθεια είναι μια νευρική διαταραχή που επηρεάζει ακούσιες λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένων του καρδιακού ρυθμού, της αρτηριακής πίεσης, της εφίδρωσης και της πέψης.
Δεν είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια. Η αυτόνομη νευροπάθεια αναφέρεται σε βλάβη των νεύρων του αυτόνομου συστήματος. Αυτή η βλάβη εμποδίζει τα σήματα μεταξύ του εγκεφάλου και τμήματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως η καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία και οι ιδρωτοποιοί αδένες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ή ανώμαλη λειτουργία ενός ή περισσότερων ακούσιων λειτουργιών του σώματος.
Η αυτόνομη νευροπάθεια μπορεί να είναι μια επιπλοκή ενός αριθμού ασθενειών και καταστάσεων.
-Μερικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αυτόνομη νευροπάθεια ως παρενέργεια. Τα σημάδια, τα συμπτώματα, καθώς και η θεραπεία της νευροπάθειας του αυτόνομου ποικίλουν ανάλογα με την αιτία.
Εάν η αυτόνομη νευροπάθεια εμφανίζεται στο στομάχι ή στο έντερο, μπορεί να επιφέρει συμπτώματα διάρροιας ή δυσκοιλιότητα. Άλλες φορές τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό, φούσκωμα στο στομάχι, δυσφορία και απώλεια βάρους.
-Περιστασιακά το καρδιαγγειακό σύστημα (τα αγγεία της καρδιάς και του αίματος) μπορεί να επηρεαστεί επίσης από νευρική βλάβη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πόνο από καρδιακή νόσο που συγκαλύπτεται.
-Η ορθοστατική υπόταση (χαμηλή πίεση του αίματος που εμφανίζεται όταν σηκώνεται κάποιος απότομα από καθιστική θέση) μπορεί επίσης να αποδοθεί στην νευροπάθεια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ζάλη, αδυναμία, διαταραχές της όρασης ή και κάποιες φορές απώλεια συνείδησης
(πιο συχνά συμβαίνει όταν σηκώνεται κάποιος το πρωί από το κρεβάτι).
-Στις διαταραχές εντάσσεται και η εφίδρωση, η οποία μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι της αυτόνομης νευροπάθειας. Νευρική βλάβη μπορεί να επηρεάσει τη δραστηριότητα των αδένων ιδρώτα, γεγονός που καθιστά δύσκολο για το σώμα να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του. Αυτό το είδος της νευροπάθειας εμφανίζεται συνήθως στα πόδια, προκαλώντας έλλειψη εφίδρωσης (σε σοβαρές περιπτώσεις αυτό επεκτείνεται σε ολόκληρο το πόδι και τον κατώτερο κορμό αλλά και σε έντονη ξηροδερμία των κάτω άκρων).
ΑΠΟ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΔΙΟΥ
