Πότε ακριβώς λέμε ότι ένας τοκετός είναι πρόωρος?
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει καθορίσει ως πρόωρο τοκετό εκείνον που πραγματοποιείται πριν τη συμπλήρωση της 37ης εβδομάδας κύησης
Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο ένας πρόωρος τοκετός?
- Παρουσιάζεται σε συχνότητα 7% περίπου αλλά συμβάλλει κατά 60-80% στη διαμόρφωση του ποσοστού της νεογνικής νοσηρότητας και θνησιμότητας
Γνωρίζουμε τους αιτιολογικούς παράγοντες που οδηγούν σε ένα πρόωρο τοκετό?
- Ο ακριβής μηχανισμός εκδήλωσης δεν είναι ξεκάθαρος. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες όμως που μπορεί να ευθύνονται για ένα πρόωρο τοκετό και αυτοί είναι:
- ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΗΤΕΡΑΣ: συστηματικά νοσήματα, προεκλαμψία, τραυματισμοί κοιλιάς, ναρκωτικά, κάπνισμα
- ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΚΟΠΩΣΗ Ή ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
- ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΗΤΡΑΣ: συγγενείς ανωμαλίες μήτρας, ινομυώματα, ενδομητρικές συμφύσεις, ιδιοπαθής μυομητρική δραστηριότητα (να ξεκινήσουν συσπάσεις χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο)
- ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ: ανεπάρκεια τραχήλου, κωνοειδής εκτομή
- ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ: αποκόλληση, προδρομικός πλακούς – επιπωματικός
- ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΜΝΙΑΚΟΥ ΥΓΡΟΥ: ολιγάμνιο, πολυάμνιο, χοριοαμνίτιδα, πρόωρη ρήξη υμένων
- ΕΜΒΡΥΪΚΑ ΑΙΤΙΑ: πολύδυμη κύηση, συγγενής ανωμαλίες
• Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει καθορίσει ως πρόωρο τοκετό εκείνον που πραγματοποιείται πριν τη συμπλήρωση της 37ης εβδομάδας κύησης
Πώς ακριβώς καταλαβαίνουμε ότι είμαστε σε πρόωρο τοκετό και τι συμπτώματα μπορεί να έχουμε;
- Το κύριο σύμπτωμα που καταλαβαίνει μία γυναίκα και την αναγκάζει να πάρει τον ιατρό της τηλέφωνο και να πάει στο μαιευτήριο είναι το περιοδικό κοιλιακό άλγος που επιμένει (κυρίως σε εγκύους που είναι αυξημένου κινδύνου) και βρίσκεται σε μια ηλικία κύησης μεταξύ 24 και 37 εβδομάδων.
- Όταν εξεταστεί στο μαιευτήριο από τις μαίες ή τον ιατρό της πρέπει η εξέταση που λέγεται καρδιοτοκογράφος (NST) να καταγράψει 3-4 συστολές ανά 30 λεπτά όπου προϋπόθεση είναι η γυναίκα να καταλαβαίνει όλες αυτές τις συσπάσεις. Ο ιατρός της θα εκτιμήσει αν συνυπάρχει και διαστολή τραχήλου όπως επίσης και αλλαγή στις κολπικές εκκρίσεις.
Αν όντως η γυναίκα είναι σε ένα πρόωρο τοκετό τι ακριβώς πρέπει να γίνει;
- Αν η εγκυμονούσα διανύει την 24η – 34η εβδομάδα κυήσεως τότε πρέπει να τις χορηγηθούν κάποια φάρμακα τοκολυτικά. Με την τοκόλυση προσπαθεί ο ιατρός της να σταματήσει τις πρόωρες συσπάσεις της μήτρας που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα πρόωρο τοκετό. Ο σκοπός του ουσιαστικά είναι να μπορέσει να κερδίσει μια παράταση της κύησης 48 ωρών (όπου είναι φυσικά εφικτό αυτό) για να μπορέσει να δράσει η κορτιζόνη που θα χορηγήσει σε αυτή την γυναίκα μόλις επιβεβαιωθεί ότι βρίσκεται όντως σε πρόωρο τοκετό. Το κολλέγιο της Αγγλίας προτείνει να γίνεται κορτιζόνη ακόμα και αν η γυναίκα είναι 34-37 εβδομάδων και βρίσκεται σε τοκετό.
Πως ακριβώς βοηθάει η κορτιζόνη σε αυτή τη φάση και πώς χορηγείται;
- Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι όσα μωρά έχουν γεννηθεί πρόωρα έχουν αυξημένη συχνότητα αναπνευστικών προβλημάτων, εισαγωγής στην εντατική μονάδα νεογνών, χρήσης μηχανικού αερισμού κτλ. Η κορτιζόνη είναι ένα φάρμακο που χορηγείται χρόνια σε εκείνες τις εγκυμονούσες που βρίσκονται σε πρόωρο τοκετό (<37 εβδομάδων). Η χρήση της βοηθάει στην μείωση αυτών των επιπλοκών και από πολλές έρευνες έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στο καλύτερο ποσοστό επιβίωσης ενός νεογνού που έχει γεννηθεί πρόωρα. Μειώνει τα ποσοστά ένα νεογνό όταν γεννηθεί πρόωρα να έχει αναπνευστικά προβλήματα, να έχει πρόβλημα αιμορραγίας στις κοιλίες του εγκεφάλου ή νεκρώσεις στο έντερο. Η χορήγηση της κορτιζόνης γίνεται με ένεση ενδομυϊκή 1-2 φορές την ημέρα για 2 μέρες ανάλογα το φάρμακο που θα χορηγηθεί. Ουσιαστικά βοηθάει να ωριμάσουν οι πνεύμονες του νεογνού πιο γρήγορα και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας του νεογνού. Η κορτιζόνη επιταχύνει τη παραγωγή του επιφανειοδραστικού παράγοντα των πνευμόνων του μωρού. Ο παράγοντας αυτός είναι μία ουσία σαν τζελ που παράγεται από τους πνεύμονες του εμβρύου όταν είναι τελειόμηνο (κοντεύει να γεννηθεί συμπληρώνοντας τις 40 εβδομάδες κυήσεως). Αυτή η ουσία, ο επιφανειοδραστικός παράγοντας, βοηθάει να μπει αέρας στους πνεύμονες του μωρού κατά την πρώτη του αναπνοή όταν γεννηθεί. Η κορτιζόνη με τη σειρά της ωθεί τον πνεύμονα του εμβρύου να δημιουργήσει αυτή την ουσία στους πνεύμονες πιο νωρίς και έτσι όταν το μωράκι γεννηθεί πρόωρα να μπορέσει πιο εύκολα να αναπνεύσει για πρώτη φορά.
Μπορεί η κορτιζόνη να βλάψει το μωρό;
- Η χορήγηση 2 – 4 ενέσεων κορτιζόνης είναι ασφαλής για το μωρό. Δεν πρέπει φυσικά να ξεχνάμε ότι η κορτιζόνη γίνεται προφυλακτικά και δεν γίνεται θεραπευτικά. Με αυτό εννοούμε ότι χορηγώντας αυτές τις δόσεις κορτιζόνης προσπαθούμε να προφυλάξουμε το μωρό που θα γεννηθεί πρόωρα από τυχόν επιπλοκές αλλά αν ήδη υπάρχει πρόβλημα σε ένα μωράκι τότε η κορτιζόνη δε μπορεί να θεραπεύσει τις τυχόν ανωμαλίες που ήδη υπάρχουν σε αυτό. Σημαντικό είναι επίσης να ξέρει η μέλλουσα μαμά ότι η χρήση της κορτιζόνης δε θα την εμποδίσει να θηλάσει το μωράκι της όταν με το καλό αυτό γεννηθεί και είναι φυσικά αυτό εφικτό.
Μπορεί η κορτιζόνη να βλάψει τη μητέρα;
- Αφού αποφασιστεί από τον μαιευτήρα ότι πρέπει να χορηγηθεί κορτιζόνη η μόνη αρνητική επίδραση που μπορεί να έχει η κορτιζόνη στη μητέρα είναι ότι πονάει λίγο στο σημείο της ένεσης. Επίσης δεν πρόκειται η μητέρα να πάρει κιλά όπως φοβούνται πολλές. Καλό πάντως είναι όταν η μητέρα κάνει κορτιζόνη να αποφεύγεται η μεγάλη κατανάλωση αλατιού κάτι το οποίο καλό θα είναι να αποφεύγεται καθ’όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Χρειάζεται επανάληψη στην χορήγηση της κορτιζόνης;
- Αν η γυναίκα μπορέσει και ξεφύγει τον κίνδυνο ενός πρόωρου τοκετού τότε καλό θα ήταν κάθε εβδομάδα να κάνει επανάληψη ενός σχήματος κορτιζόνης μέχρι να γεννήσει σύμφωνα πάντα με τις συστάσεις του Αγγλικού κολλεγίου μαιευτήρων γυναικολόγων. Από τις 38 εβδομάδες κυήσεως και μετά δεν κάνουμε χρήση κορτιζόνης αφού το έμβρυο πλέον θεωρείται ώριμο. Τελευταίες μελέτες συστήνουν τη χορήγηση κορτιζόνης και σε γυναίκες που πρόκειται να γεννήσουν με καισαρική τομή.
Η κορτιζόνη λοιπόν θεωρείται ένα σωτήριο φάρμακο για άλλη μια φορά, όπου μπορεί να προφυλάξει το νεογνό κατά την πρόωρη γέννησή του από πολλές ανεπιθύμητες επιπλοκές. Πρέπει πάντα να γίνεται η χορήγησή της από τον θεράποντα ιατρό της γυναίκας, αφού μόνο εκείνος ξέρει να εκτιμήσει αν και πότε θα πρέπει να γίνεται η χρήση του φαρμάκου αυτού.
Γράφει ο Μαιευτήρας – Γυναικολόγος Οδυσσέας Σαββούρας
