Ο καρκίνος αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες θανάτου των ενηλίκων. Οι καταιγιστικές εξελίξεις στην έρευνα και την τεχνολογία, οδηγούν στην ανακάλυψη νέων, αποτελεσματικών μεθόδων αντιμετώπισης και σύγχρονων όπλων που προστίθενται συνεχώς στη φαρέτρα μας και μας κάνουν αισιόδοξους για το μέλλον. Ο συνδυασμός νέων προσεγγίσεων με την βοήθεια της μοριακής βιολογίας, οδηγούν στην εξατομίκευση της θεραπείας.
Ο Παθολόγος Ογκολόγος Δρ Χρήστος Πανόπουλος μας ενημερώνει για τις τελευταίες θεραπείες.
Οι νέες θεραπείες, που σηματοδοτούν το τέλος της χημειοθεραπείας ως «δόγμα», η πρώιμη διάγνωση και η πρόοδος στην πρωτογενή πρόληψη συνέβαλαν στην σημαντική μείωση των θανάτων από καρκίνο.
Η Ανοσοθεραπεία, οι θεραπείες με κυτταρικό στόχο, αλλά και η προοπτική αποτελεσματικού θεραπευτικού εμβολίου μέσω της τεχνολογίας mRNA, ενισχύουν την αισιοδοξία και την ελπίδα μας για την συνεχή νικηφόρα εξέλιξη στις καθημερινές μάχες μας με την αρρώστια.
Η συνεχής πρόοδος στην κατανόηση της βιολογίας του καρκίνου, μας έδειξε ότι ο καρκίνος κάθε ασθενούς είναι διαφορετικός και ακόμη και τα καρκινικά κύτταρα του ίδιου καρκίνου μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους (ετερογένεια των όγκων). Χρειάζονται επομένως νέα διαγνωστικά εργαλεία και νέα όπλα για την αντιμετώπιση των νεοπλασιών. Η ανάπτυξη της Μοριακής Βιολογίας μας έδωσε την δυνατότητα της Μοριακής ανάλυσης, με την οποία μπορούμε να ελέγξουμε βασικές γονιδιακές μεταλλάξεις, που είναι υπεύθυνες για τον πολλαπλασιασμό του καρκινικού κυττάρου και την ανάπτυξη του όγκου ενός συγκεκριμένου ασθενούς.
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί νέες, πολύ αποτελεσματικές θεραπείες, που βασίζονται στην Μοριακή Ταυτότητα και τον εντοπισμό κυτταρικών στόχων ενός συγκεκριμένου όγκου. Με την εκλεκτική στόχευση συγκεκριμένων σηματοδοτικών μονοπατιών στο καρκινικό κύτταρο επιτυγχάνεται η αναστολή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και η τελική καταστροφή του, χωρίς να επηρεάζονται τα φυσιολογικά κύτταρα. Η συνεχής πρόοδος και η ανάπτυξη νέων Στοχευουσών Θεραπειών, οδηγεί στην εφαρμογή της Ιατρικής Ακριβείας και στην Εξατομίκευση της θεραπείας, που αποτελεί βασικό στόχο για το μέλλον. Μονοκλωνικά αντισώματα, Μικρομοριακοί αναστολείς και τελευταία μια νέα κατηγορία «έξυπνων φαρμάκων», τα Συζεύγματα (Μονοκλωνικά αντισώματα συζευγμένα με χημειοθεραπευτικά φάρμακα) αποτελούν αντικείμενα εντατικής έρευνας και ελπίδας.
Μία νέα θεραπευτική προσέγγιση, η Ανοσοθεραπεία, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην θεραπεία του καρκίνου, την τελευταία δεκαετία. Τα καρκινικά κύτταρα καταστέλλουν την ανοσιακή απάντηση του οργανισμού με διάφορους μηχανισμούς, με αποτέλεσμα την αδυναμία εξουδετέρωσής τους. Με την ανοσοθεραπεία επανακινητοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, προκειμένου να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα και να προκαλέσει τον θάνατό τους. Η ανοσοθεραπεία δεν έχει τις ίδιες σοβαρές παρενέργειες με την χημειοθεραπεία και είναι καλύτερα ανεκτή. Με την ανοσοθεραπεία άλλαξε δραματικά η πορεία ορισμένων τουλάχιστον καρκίνων, όπως το μεταστατικό κακόηθες μελάνωμα του δέρματος, που οδηγούσε στον θάνατο σε μερικούς μόνο μήνες. Εκτός από το μελάνωμα, η ανοσοθεραπεία βελτίωσε σημαντικά τις ανταποκρίσεις και την συνολική επιβίωση και άλλων όγκων, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, της ουροδόχου κύστεως, του νεφρού, αλλά ακόμη και ενός υπότυπου του καρκίνου του μαστού, του τριπλά αρνητικού καρκίνου. Η δραστικότητά της ερευνάται και σε άλλους όγκους και δεν εφαρμόζεται πλέον μόνο στο μεταστατικό στάδιο, αλλά γίνεται προσπάθεια να χορηγείται νωρίτερα σαν εισαγωγική ή επικουρική θεραπεία.
Τα εμβόλια αποτελούν επίσης ένα αποτελεσματικό όπλο για την πρόληψη ορισμένων καρκίνων όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, που μπορεί να προληφθεί με τον εμβολιασμό για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), που αποτελεί την βασική αιτία του συγκεκριμένου καρκίνου. Μία σημαντική πρόοδος στην ογκολογία είναι η ανάπτυξη της τεχνολογίας mRNA, η οποία εφαρμόστηκε με επιτυχία στον εμβολιασμό για τον COVID-19 και μετά από χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών δημιουργεί ελπίδες για την δημιουργία ενός αποτελεσματικού εμβολίου για την θεραπεία και όχι για την πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου.
Μία νέα μέθοδος ανοσοθεραπείας, αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα και εφαρμόζεται σε ορισμένες αιματολογικές κακοήθειες, η θεραπεία με CAR-T cells, η οποία στηρίζεται στην λήψη Τ-κυττάρων του ανοσοποιητικού ενός μεμονωμένου ασθενούς και την τροποποίησή τους στο εργαστήριο. Τα τροποποιημένα Τ-κύτταρα επαναχορηγούνται στον ασθενή, εκπαιδευμένα πλέον ώστε να στοχεύσουν και να εξουδετερώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Το πολύ υψηλό κόστος της συγκεκριμένης μεθόδου ίσως αποτελέσει τροχοπέδη για ευρύτερη εφαρμογή της.
Η πρόοδος της Ογκολογίας είναι ραγδαία και οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και σε εμάς τους Ογκολόγους ασκεί μία προκλητική γοητεία και δημιουργεί σημαντικές ελπίδες για το μέλλον.
Από τον Παθολόγο Ογκολόγο Δρ Χρήστο Πανόπουλο (www.panopoulos-ogologos.gr)
