Τα κότσια είναι μια διαταραχή του άξονα του μεγάλου δακτύλου του ποδιού που συνήθως συνοδεύεται και από διόγκωση της άρθρωσης του δακτύλου.
Σχηματίζεται τόσο από τα οστά του πρώτου δακτύλου του ποδιού όσο και από τον ορογόνο θύλακο που καλύπτει την πρώτη μεταταρσοφαλαγγική άρθρωση.
Καθώς το κότσι μεγαλώνει, η άρθρωση αρχίζει να προεξέχει προς την εσωτερική πλευρά του ποδιού, με αποτέλεσμα να τρίβεται πάνω στα παπούτσια. Συνήθως τα κότσια συνοδεύονται από στροφή του δακτύλου καθώς και από παραμόρφωση με σφυροδακτυλία του δεύτερου δακτύλου, ενώ όχι σπάνια συνυπάρχουν και κάλοι πάνω στο ίδιο το κότσι ή στους άλλους δακτύλους του ποδιού.
Ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνισή του;
Η ακριβής αιτία της εμφάνισής του είναι αμφιλεγόμενη. Τα κότσια εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες σε αναλογία 9 προς 1. Μελέτες δείχνουν ότι το 88% των γυναικών φορούν στενά παπούτσια και από αυτές το 55% έχουν κότσια. Κύριο ρόλο παίζει η εμβιομηχανική αστάθεια του άκρου ποδός, καθώς η ασυμμετρία δυνάμεων που ασκούνται από τους τένοντες ή από τη φόρτιση στους δακτύλους, μπορούν σε βάθος χρόνου να οδηγήσουν σε μόνιμη παραμόρφωση. Η αρθρίτιδα και η κληρονομικότητα επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή τους, καθώς έχει διαπιστωθεί βλαισός μέγας δάκτυλος σε πρωτόγονες αφρικανικές φυλές που δεν φόρεσαν ποτέ παπούτσια, ενώ συχνή είναι η εμφάνιση του βλαισού μέγα δακτύλου και σε μέλη της ίδιας οικογένειας με πρώτου βαθμού συγγένεια.
Η παρατεταμένη χρήση στενών και ακατάλληλων υποδημάτων θεωρείται από πολλούς ότι μπορεί να συνεισφέρει στην εμφάνιση του βλαισού μέγα δακτύλου, καθώς διογκώνει την εμβιομηχανική αστάθεια. Ακατάλληλα θεωρούνται συνήθως τα παπούτσια με στενή μύτη και ψηλό τακούνι που συμπιέζουν τους δακτύλους σε μια μη φυσιολογική θέση.
Γενικά τα κότσια που δεν είναι επώδυνα δεν χρειάζονται χειρουργική διόρθωση. Αλλά η συντηρητική αντιμετώπιση δεν μπορεί να αναστρέψει τις οστεοαρθριτικές βλάβες στις αρθρώσεις των δακτύλων.
Το πρώτο μέτρο για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η αλλαγή σε πιο άνετα και μαλακά παπούτσια, με στρογγυλό πρόσθιο τμήμα που δεν συμπιέζουν τους δακτύλους. Τα αποτελέσματα δεν είναι μακροπρόθεσμα, αλλά πολλές φορές είναι η καλύτερη λύση, ειδικά αν συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα υγείας που δεν επιτρέπουν τη χειρουργική αντιμετώπιση.
Η εφαρμογή ορθοπεδικών βοηθημάτων περιορίζεται στα αρχικά στάδια του προβλήματος, καθώς θα πρέπει να διατηρείται κάποιος βαθμός ευκαμψίας του δακτύλου, ώστε να μπορεί να επιτευχθεί διόρθωση.
Αν τα κότσια είναι επώδυνα ή οι διπλανοί δάκτυλοι έχουν αρχίσει και αυτοί να παραμορφώνονται, τότε συνήθως η αποτελεσματικότερη λύση είναι η χειρουργική διόρθωση.
Ποιοι ασθενείς είναι κατάλληλοι για χειρουργική διόρθωση;
Εντονο πόνο στα πόδια, που περιορίζει τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
Χρόνιο ερεθισμό και πρήξιμο της μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης του μεγάλου δακτύλου, που δεν βελτιώνεται με ανάπαυση ή φάρμακα.
Αξονική παραμόρφωση του δακτύλου ή εφίππευση δακτύλων.
Νευραλγία από παγίδευση νεύρων.
Δυσκαμψία του μεγάλου δακτύλου (αδυναμία να το λυγίσετε ή να το τεντώσετε).
Πόνο παρά τη χρήση μαλακών ή ειδικών ορθοπεδικών υποδημάτων.
Σφυροδακτυλίες.
Χρόνια φλεγμονή, θυλακίτιτδα ή τενοντίτιδες της κεφαλής του 1ου μεταταρσίου.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση για το κότσι;
Η διάγνωση συνήθως είναι εύκολη λόγω της παραμόρφωσης. Ετσι ο έλεγχος αποσκοπεί στον αποκλεισμό συστηματικών παθήσεων, όπως ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ή μεταβολικών νοσημάτων όπως ουρική αρθρίτιδα.
Οι ακτινογραφίες του άκρου ποδός μάς βοηθούν να εκτιμήσουμε το μέγεθος της παραμόρφωσης και να επιλέξουμε την κατάλληλη τεχνική αντιμετώπισης.
Η επέμβαση όμως δεν θα σας επιτρέψει να φορέσετε μικρότερο νούμερο παπούτσι ή παπούτσια με μύτη και ψηλό τακούνι. Συνολικά θα χρειαστείτε περίπου 6 μήνες μέχρι τα πόδια σας να ξεπρηστούν πλήρως και να μπορείτε να φοράτε παπούτσια με φυσιολογικό τακούνι.
Στον αντίποδα, αντένδειξη στη χειρουργική αντιμετώπιση αποτελούν:
- Εκτεταμένη περιφερική αγγειοπάθεια, κυρίως στον άκρο πόδα.
- Η ενεργός φλεγμονή.
- Η σηπτική αρθρίτιδα.
- Η απουσία πόνου.
- Ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου στο τελευταίο εξάμηνο.
- Η γενικότερη επιβαρημένη κλινική εικόνα του ασθενούς.
Από τον ορθοπεδικό χειρουργό Ελευθέριο Ζαμπάκο
www.minimalorthopedics.gr
