Κατάγματα σπονδυλικής στήλης έχουμε όταν ένας ή περισσότεροι σπόνδυλοι σπάσουν. Αυτά είναι είτε συμπιεστικά είτε εκρηκτικά. Είναι δυνατόν δηλαδή να εμφανίζονται είτε σε ασθενείς που πάσχουν από οστεοπόρωση είτε κατόπιν κακώσεων. Πόσο επικίνδυνα είναι εάν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως; Όταν η συντηρητική θεραπεία δεν αποδίδει, ποιες είναι οι επεμβατικές επιλογές που έχουμε;
Ο Δρ Κωνσταντίνος Τσιάβος, Ορθοπαιδικός, εξειδικευμένος στη Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης απαντά στις ερωτήσεις μας και μας δίνει τα θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Πώς δημιουργούνται τα σπονδυλικά κατάγματα και ποιες είναι οι επιπλοκές τους στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα;
Τα συμπιεστικά κατάγματα είναι συνήθως οστεοπορωτικά, μετά από μετάσταση καρκίνου στα οστά ή από σπονδυλοδισκίτιδα. Τα συναντούμε συχνότερα σε ηλικιωμένους ασθενείς, πάσχοντες κυρίως από οστεοπόρωση. Προέρχονται από κακώσεις χαμηλής βίας και δεν προκαλούν νευρολογικά ελλείμματα. Αφορούν στην υποχώρηση των επιφυσιακών πλακών του σπονδυλικού σώματος λόγω συμπιεστικών δυνάμεων, με ταυτόχρονη πιθανή κάκωση παρακείμενων σπονδύλων να εντοπίζονται στη θωρακική και οσφυϊκή μοίρα.
Ένας ασθενής με οστεοπορωτικό κάταγμα διατρέχει υψηλότατο κίνδυνο να το ξαναπάθει. Αυτό που νιώθει ο ασθενής είναι πόνο στην πλάτη ή πόνο στη μέση. Αν αυτά τα κατάγματα δεν καταφέρουν να πωρωθούν με τον καιρό, τότε ο πόνος γίνεται χρόνιος και έτσι, σταδιακά ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα όπως η κύφωση, η αρθρίτιδα ή σπανιότερα και σε βαριές περιπτώσεις ακόμη και νευρολογικές βλάβες. Η κύφωση με τη σειρά της πυροδοτεί προβλήματα στη λειτουργία των πνευμόνων λόγω του περιορισμού της θωρακικής κοιλότητας.
Τα εκρηκτικά κατάγματα είναι συνήθως αποτέλεσμα κάκωσης υψηλής βίας, ενώ ενίοτε συνοδεύονται από κατάγματα σπονδυλικών πετάλων. Στην ακτινογραφία εμφανίζεται διεύρυνση της απόστασης μεταξύ των αυχένων, ως αποτέλεσμα της εκρηκτικής δράσης της κάκωσης που έφερε τον διαχωρισμό τους. Τα εκρηκτικά κατάγματα που έχουν νευρολογικό έλλειμμα χρήζουν άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης.
Ποια είναι η θεραπεία τους;
Για τα συμπιεστικά κατάγματα η θεραπεία είναι αρχικώς συμπτωματική. Εφαρμόζονται κηδεμόνες μέχρι να πωρωθεί το κάταγμα αν ο ασθενής νιώθει έντονο πόνο. Συνιστάται αναλγησία μέχρι την πώρωση του κατάγματος. Αν η αιτία είναι η οστεοπόρωση χορηγούνται αντιοστεοπορωτικά φαρμακευτικά σκευάσματα και συνιστάται άσκηση.
Πότε κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική αντιμετώπιση και τι επιλογές υπάρχουν;
Αν ο πόνος επιμένει ενδεχομένως να απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση του κατάγματος. Η χειρουργική αντιμετώπιση ενός κατάγματος, όταν κρίνεται σκόπιμη πρέπει να γίνεται, διότι συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής του.
Η χειρουργική μέθοδος που εφαρμόζεται εξαρτάται από το ιστορικό του ασθενούς και τη φύση του κατάγματος. Για τα οστεοπορωτικά κατάγματα η ενδεδειγμένη μέθοδος είναι η κυφοπλαστική. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις που ο ασθενής αδυνατεί να περπατήσει ή να σταθεί για ώρα όρθιος, λόγω του πόνου, που δεν υφίεται με τη φαρμακευτική αγωγή και τη χρήση ειδικής ζώνης στήριξης. Αποτελεί την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης οστεοπορωτικών καταγμάτων σπονδύλου, διότι ταυτόχρονα επιτυγχάνεται ανάταξη του ύψους του σπονδύλου και σταθεροποίησή του.
Είναι ανώδυνη, ελάχιστα επεμβατική και δεν χρειάζεται μεγάλη περίοδος αποκατάστασης, ενώ μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με μέθη είτε με γενική αναισθησία. Ο χειρουργός προσεγγίζει τη βλάβη διαδερμικά με χρήση ειδικού εργαλείου (βελόνη) και στη συνέχεια με έγχυση ειδικού τσιμέντου (ακρυλικού πολυμερές) ακινητοποιεί το κάταγμα. Η επιλογή της μεθόδου γίνεται βάσει περιστατικού. Η κυφοπλαστική βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ο ασθενής μπορεί να περπατήσει κανονικά δυο ώρες μετά την επέμβαση, χωρίς το αίσθημα του πόνου και μπορεί να βγει από το νοσοκομείο την επόμενη μέρα. Η κυφοπλαστική είναι πολύ ασφαλής επέμβαση με σπάνιες έως ελάχιστες επιπλοκές.
Για τα εκρηκτικά κατάγματα απαιτείται άμεση χειρουργική αντιμετώπιση όταν παρουσιάζεται νευρολογικό έλλειμμα. Ενδείξεις για χειρουργική αντιμετώπιση έχουμε όταν μειώνεται το ύψος του σπονδυλικού σώματος κάτω από 50% και όταν μειώνεται το εύρος του σπονδυλικού σωλήνα κατά 50%.
Στα εκρηκτικά κατάγματα η χειρουργική αντιμετώπιση εκλογής είναι η σπονδυλοδεσία που επιτυγχάνεται με ενοποίηση των σπονδύλων που πάσχουν. Πραγματοποιείται με τη χρήση αυτόλογου ή ετερόλογου μοσχεύματος και ειδικά υλικά που ακινητοποιούν τους σπονδύλους. Εφαρμόζεται γενική αναισθησία και αναλόγως του σταδίου και του περιστατικού επιλέγεται είτε ανοιχτό χειρουργείο, είτε διαδερμικό.
Από τον Χειρουργό Ορθοπαιδικό – Χειρουργό Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Κωνσταντίνο Τσιάβο
