Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία παρουσίασε νέες οδηγίες ΠΡΟΛΗΨΗΣ με στόχο τη μείωση της επίπτωσης των αθηροσκληρυντικής αιτιολογίας καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως είναι για παράδειγμα: το Έμφραγμα του μυοκαρδίου, ή το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, (https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehab484). Η αθηροσκλήρωση είναι μια πολύ-παραγοντική νόσος και η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει ένα σύνολο ενεργειών για τον έλεγχο των τροποποιήσιμων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου και του τρόπου ζωής. Επιπρόσθετα, οι νέες κατευθυντήριες συστάσεις τονίζουν την ανάγκη δημιουργίας ενός συστήματος υγείας που επίκεντρό του έχει τον ασθενή, (patient centered medicine). Με το παρόν κείμενο υπογραμμίζουμε τα κυριότερα σημεία των νέων οδηγιών/συστάσεων της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας:
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
– Οι κυριότεροι τροποποιήσιμοι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου είναι: τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία.
– Ασθενείς που έχουν 1ου βαθμού συγγενείς με θετικό ιστορικό πρώιμης (<65-70έτη) καρδιαγγειακής νόσου πρέπει να υποβάλλονται σε λεπτομερή έλεγχο.
– Οι ψυχικές διαταραχές (αγχώδεις εκδηλώσεις, κατάθλιψη, κ.ά.) είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό, σχετίζονται με αυξημένη θνησιμότητα και υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και ως εκ τούτου χρήζουν κατάλληλης αντιμετώπισης. Αντίθετα, δείκτες ψυχικής και πνευματικής ισορροπίας όπως και η αισιοδοξία και η παρουσία ισχυρού στόχου – κινήτρου σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο ή θνησιμότητα.
– Οι διαταραχές στον ύπνο, δηλαδή, οι διαταραχές στην ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου, αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας). Ιδανικά απαιτούνται 7 ώρες ύπνου χωρίς διακοπές.
– «Frailty» (γηριατρικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από: αδυναμία, αργό βάδισμα, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, εύκολη κόπωση και ακούσια απώλεια βάρους) σχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα. Η θεραπευτική άσκηση (αερόβια, αντίστασης, ισορροπίας) βοηθά σημαντικά.
– Μόλυνση του περιβάλλοντος/ατμόσφαιρας: η παρατεταμένη έκθεση σε μολυσμένο περιβάλλον αυξάνει έως και 10% τον σχετικό κίνδυνο εμφάνισης καρδιο-μεταβολικών νοσημάτων, όπως η αρτηριακή υπέρταση ή/και ο σακχαρώδης διαβήτης.
– Μετά την ηλικία των 40 ετών πρέπει να υπολογίζουμε τον σχετικό καρδιαγγειακό μας κίνδυνο βάση Scores, όπως: το SCORE-2 (ηλικίες 40-69έτη) και το SCORE2-OP (ηλικίες >70ετών), (https://www.cvriskcalculator.com/). Η αξιολόγηση αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια. Βάση στατιστικών αναλύσεων των άνω Scores η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με μέσο κίνδυνο.
– Ο γενετικός έλεγχος δεν έχει, προς το παρόν, θέση στην πρωτογενή πρόληψη.
ΝΟΣΗΜΑΤΑ με αυξημένο ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΌ ΚΙΝΔΥΝΟ
– Ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια συχνά έχουν: υπέρταση, υπερλιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη. Απαιτείται αλλαγή του τρόπου ζωής, διακοπή του καπνίσματος, κατάλληλη διατροφή, επαρκή φαρμακευτική αγωγή (συμπεριλαμβανομένης της ασπιρίνης). Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να στοχεύει στη μείωση κατά 30% της πρωτεϊνουρίας, δηλαδή της παρουσίας λευκωμάτων στα ούρα.
– Οι ασθενείς με σοβαρού βαθμού χρόνια πνευμονοπάθεια έχουν προδιάθεση για: αρρυθμίες, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή δυσλειτουργία και αιφνίδιο καρδιαγγειακό θάνατο. Συνεπώς χρήζουν αυστηρής παρακολούθησης και θεραπείας.
– Οι χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις (πχ, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ψωρίαση, φλεγμονώδης νόσου του εντέρου κ.ά.), τα λοιμώδη νοσήματα (πχ, HIV) και η περιοδοντίτιδά αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίου συμβάντος. Πρέπει κάθε χρόνο να γίνεται αντιγριπικός εμβολιασμός, εμβολιασμός κατά του SARS-CoV-2 και κατά περίπτωση εμβολιασμός κατά του πνευμονοκόκκου.
– Είναι γνωστή η αλληλοεπικάλυψη του καρκίνου και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Όλοι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία πρέπει να ελέγχονται τακτικά και σίγουρα να έχουν καρδιολογικό έλεγχο αναφοράς/βάσης πριν από την έναρξη της θεραπείας τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η θεραπευτική άσκηση έχει προστατευτική δράση.
– Οι ημικρανίες, ιδιαίτερα όσες συνοδεύονται από αύρα, συνιστούν ανεξάρτητο παράγοντα αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (2-πλάσιος κίνδυνος) ή ισχαιμικού καρδιακού συμβάντος (1.5-πλάσιος κίνδυνος). Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στους καπνιστές.
– Η μη αλκοολικής αιτιολογία λιπώδης νόσο του ήπατος σχετίζονται με αυξημένο καρδιο-μεταβολικό κίνδυνο και ως εκ τούτου οι ασθενείς αυτοί πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο.
– Στις γυναίκες, η υπέρταση κύησης και η προ-εκλαμψία (δηλαδή, η διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπέρταση και σημαντική ποσότητα πρωτεΐνης στα ούρα κατά την κύηση) σχετίζονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Επίσης, το σύνδρομο πολύ-κυστικών ωοθηκών αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη.
– Στους άντρες, η στυτική δυσλειτουργία (μη ικανότητα επίτευξης, ή διατήρησης στύσης ικανής ώστε να επιτρέπει την συνουσία) αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικών καρδιαγγειακών συμβάντων και ως εκ τούτου απαιτείται έλεγχος. Η βελτίωση του τρόπου ζωής βοηθά στη βελτίωση του παραπάνω προβλήματος.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
– Η δίαιτα πρέπει να είναι πλούσια σε φυτικά και λιγότερα σε ζωικά συστατικά, (Πίνακας 1). Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα.
– Η τακτική άσκηση [αερόβια άσκηση (τρέξιμο, κολύμπι) σε συνδυασμό με ασκήσεις μερικής αντίστασης] μέτριας έντασης σε βαρύτητας, (Πίνακας 2), είναι απαραίτητη για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Απαιτούνται το λιγότερο 3 ώρες ανά εβδομάδα, ιδανικά 60 λεπτά ανά ημέρα. Σε ότι αφορά τις ασκήσεις αντίστασης συστήνεται 1-3 σετ 8-12 επαναλήψεων 50-70% έντασης 2 φορές ανά εβδομάδα, σε διαφορετικές μυϊκές ομάδες. Τονίζουμε ότι η άσκηση (ανεξαρτήτου διάρκειας ή δυσκολίας) είναι καλύτερη της μη-άσκησης. Η σωστή διατροφή μαζί με τη σωματική δραστηριότητα βοηθούν στην αποφυγή της παχυσαρκίας. Στόχος είναι η διατήρηση του δείκτη μάζας σώματος <25kg/m2 και της περιφέρειας μέσης <102cm στους άνδρες και <88cm στις γυναίκες.
– Οι βλαπτικές επιπτώσεις του καπνίσματος είναι γνωστές από πολλές μελέτες καθώς οφείλεται για το 50% των θανάτων στους καπνιστές. Επίσης, το κάπνισμα είναι κύριος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης: εμφράγματος μυοκαρδίου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και περιφερικής αγγειοπάθειας. Η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο. Το ίδιο ισχύει για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα καθώς είναι πλέον τεκμηριωμένος ο κίνδυνος από την χρήση τους. Υπάρχουν φάρμακα που θα μπορούσαν (σε συνεννόηση με τον ιατρό σας) να βοηθήσουν στη διακοπή του καπνίσματος. Η αποφασιστικότητα και η επιθυμία του ασθενούς παίζουν ωστόσο το σημαντικότερο ρόλο. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει η ενημέρωση των νέων. Στόχος της κοινωνίας θα πρέπει να είναι οι νέοι μας να μείνουν μακριά από την εξάρτηση αυτή, καθώς ο εθισμός στις ηλικίες αυτές έχει συχνά ανεπανόρθωτες συνέπειες.– Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ιδιαίτερα σε ηλικίες 14-49, αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και την πιθανότητα προώρου θανάτου. Επίσης, το αλκοόλ είναι πλούσιο σε θερμίδες χωρίς θρεπτική αξία (7 kcal/g).
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
– Μη διακόπτετε την φαρμακευτική σας αγωγή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού.
– Αντι – αιμοπεταλιακή αγωγή (ασπιρίνη) έχει θέση ΜΟΝΟ στην 2ο-γενή πρόληψη. Εξαίρεση αποτελεί ο σακχαρώδης διαβήτης όπου χρησιμοποιείται και για 1ο-γενή πρόληψη.
– Στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, στόχος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι 6.5-7%, χωρίς επεισόδια υπογλυκαιμίας, η κατάλληλη διατροφή, η διατήρηση του φυσιολογικού σωματικού βάρους σε συνδυασμό με την αντιδιαβητική αγωγή βοηθούν στην επίτευξη του στόχου.
– Στην αρτηριακή πίεση η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να στοχεύει σε 120-130mmHg για τη «μεγάλη» και 70-80mmHg για τη «μικρή» πίεση. Αποφύγετε το αλάτι, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και φροντίστε να έχετε φυσιολογικό βάρος.
– Στην υπερλιπιδαιμία στόχος της θεραπείας είναι οι χαμηλότερες τιμές της «κακής» LDL χοληστερόλης. Μάλιστα όσο πιο σημαντική είναι η ελάττωση της LDL τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος ανεξαρτήτου φαρμακευτικής αγωγής. Μη διακόπτετε την υπολιπιδαιμική σας αγωγή όταν επιτευχθεί ο στόχος διότι οδηγεί σε εκ νέου αύξηση της χοληστερόλης.
– Οι ασθενείς με ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου πρέπει να λαμβάνουν στατίνη.
Από τον Dr. Αντώνιο Χαλαπά, Καρδιολόγο με εξειδίκευση στην Επεμβατική καρδιολογία και τις Βαλβιδοπάθειες.
