Όζοι θυρεοειδούς

Τι είναι; Πως εκδηλώνονται; Ποια ευρήματα εγείρουν υπόνοιες ενδεχόμενης κακοήθειας; Πότε χρήζουν χειρουργικής θεραπείας;

Οι όζοι θυρεοειδούς συνιστούν μία εντοπισμένη διόγκωση (μάζα) του θυρεοειδούς αδένα, με μέγεθος που μπορεί να κυμαίνεται από 1 mm έως αρκετά εκατοστά. Αποτελούν πολύ συχνό εύρημα στο γενικό πληθυσμό, με επιδημιολογικές μελέτες να αναδεικνύουν την παρουσία τους έως και στο 70% του παγκόσμιου πληθυσμού. Παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες.

Οι όζοι του θυρεοειδούς ενδέχεται να είναι ψηλαφητοί ή μη, γεγονός που εξαρτάται κυρίως από το μέγεθός τους και δευτερευόντως από την εντόπισή τους. Ο αριθμός τους ποικίλει, από έναν (μονήρης όζος) έως πολλαπλούς, ευρισκόμενοι στον ένα (οζώδης βρογχοκήλη) ή και στους δύο λοβούς του αδένα (πολυοζώδης βρογχοκήλη).

Η συντριπτική πλειοψηφία των όζων δεν προκαλεί κάποιο ειδικό σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό, οι μη ψηλαφητοί όζοι αποτελούν το συνηθέστερο εύρημα και ανακαλύπτονται τυχαία στα πλαίσια μίας απεικονιστικής εξέτασης του τραχήλου για άλλη πάθηση.

Όσον αφορά στη λειτουργικότητά τους συγκριτικά με τον υπόλοιπο θυρεοειδή αδένα, οι όζοι κατηγοριοποιούνται βάσει αυτής σε ψυχρούς (υπολειτουργούντες) και θερμούς (υπερλειτουργούντες) όζους.

Ανεξάρτητα της λειτουργικότητάς τους, η πλειοψηφία των όζων είναι καλοήθης και δεν απαιτεί κάποια ειδική αντιμετώπιση. Ωστόσο, το 10% περίπου των όζων υποκρύπτει κάποια κακοήθεια του θυρεοειδούς αδένα, γεγονός που επιτάσσει την αναγνώριση και τη θεραπευτική αντιμετώπισή τους.

Στους παράγοντες που εγείρουν την υπόνοια ενός κακοήθους όζου περιλαμβάνονται:

• Το ανδρικό φύλο
• Πρωτοεμφανιζόμενος όζος σε ηλικία μικρότερη των 20 ή μεγαλύτερη των 60 ετών
• Ιστορικό ακτινοβολίας στην περιοχή του τραχήλου κατά την παιδική ηλικία
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα σε έναν τουλάχιστον Α΄ βαθμού συγγενή
• Συνύπαρξη διογκωμένων τραχηλικών λεμφαδένων
• Σκληρός, αμετακίνητος όζος, με ανώμαλη επιφάνεια
• Υπερηχογραφικά ευρήματα ύποπτα για κακοήθεια

Η διαγνωστική προσέγγιση των όζων περιλαμβάνει:

• Την κλινική εξέταση του ασθενούς και τη λήψη ιστορικού
• Τις αιματολογικές εξετάσεις, για την εκτίμηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών (T₃, T₄, TSH), των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και της καλσιτονίνης.
• Το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς αδένα, σε ασθενείς με όζους και σύγχρονο υπερθυρεοειδισμό.
• Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα και του τραχήλου, το οποίο αποτελεί την πιο ευαίσθητη απεικονιστική εξέταση για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των όζων, εντοπίζοντας ή αποκλείοντας την ύπαρξη απεικονιστικών χαρακτηριστικών ύποπτων για κακοήθεια (υποηχογένεια, υπεραιμάτωση, ασαφή όρια, απουσία «δακτυλιδιού» πέριξ του όζου, ύπαρξη αποτιτανώσεων, συνύπαρξη διογκωμένων λεμφαδένων στον τράχηλο).
• Την παρακέντηση διά λεπτής βελόνης (FNA) και βιοψία υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την οριστική διάγνωση της φύσης του όζου, ενώ με την προσθήκη της υπερηχογραφικής καθοδήγησης βελτιώνεται θεαματικά η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου.

Η θεραπευτική προσέγγιση των όζων του θυρεοειδούς εξαρτάται κυρίως από την κατηγοριοποίηση του αποτελέσματος της βιοψίας της παρακέντησής τους.

Για τους όζους που ταξινομούνται ως καλοήθεις (Bethesda II) δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη θεραπεία, παρά μόνο ο επανέλεγχός τους σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Οι όζοι που ταξινομούνται ως άτυποι (Bethesda III) χρήζουν επανάληψης της βιοψίας μετά παρέλευση ενός ικανού χρονικού διαστήματος, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις απαιτείται η διαγνωστική χειρουργική εξαίρεσή τους.

Για τους όζους που κατηγοριοποιούνται ως ύποπτοι για κακοήθεια (Bethesda V) ή κακοήθεια (Bethesda VI), η χειρουργική θεραπεία (θυρεοειδεκτομή) αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Η χειρουργική θεραπεία προτείνεται, επίσης, και στους όζους με υποψία θυλακιώδους νεοπλάσματος (Bethesda IV), καθώς επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει μεγαλύτερο όφελος για τον ασθενή, συγκριτικά με τη διενέργεια μοριακού ελέγχου εκ του υλικού της βιοψίας του όζου.

Η χειρουργική θεραπεία απαιτείται επίσης στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Ύποπτου όζου στο υπερηχογράφημα κατηγοριοποιημένου ως Bethesda II ή III και συνύπαρξης άλλων παραγόντων κινδύνου για κακοήθεια (οικογενειακό ιστορικό, ιστορικό ακτινοβολίας του τραχήλου).
• Όζου μεγέθους > 4 εκατοστών
• Όζου συνεχώς αυξανόμενου μεγέθους
• Όζου που προκαλεί τοπικά συμπτώματα, όπως τοπικό πόνο και αίσθημα πίεσης στο λαιμό.
• Όζου μεγάλου μεγέθους που ενδέχεται να είναι ορατός και να προκαλεί αισθητικά προβλήματα.
• Όζου με συνοδό αυξημένη τιμή καλσιτονίνης αίματος.
• Όζου ή όζων που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό
• Όζου κυστικής μορφολογίας που επανεμφανίστηκε μετά από παρακέντηση διά λεπτής βελόνης.

Από τον Dr. Κωνσταντίνο Αποστόλου, Εξειδικευμένο Χειρουργό Θυρεοειδούς – Παραθυρεοειδών και Επινεφριδίων