Η κεφαλή και ο τράχηλος αποτελούν μια εξαιρετικά σύνθετη ανατομική περιοχή που περιλαμβάνει όργανα όπως η γλώσσα, ο φάρυγγας, ο λάρυγγας και η τραχεία που συναποτελούν το ανώτερο αναπνευστικό και πεπτικό σύστημα. Στην ίδια περιοχή βρίσκονται επίσης οι αμυγδαλές, οι σιελογόνοι αδένες καθώς και ο θυρεοειδής και παραθυρεοειδείς αδένες. Ο αντίκτυπος των παθήσεων που προσβάλλουν την περιοχή αυτή είναι ιδιαίτερα ευρύς, αφού μπορεί να επηρεάσει θεμελιώδεις λειτουργίες όπως η κατάποση και η αναπνοή. Ως εκ τούτου, οι όγκοι κεφαλής και τραχήλου απαιτούν εξειδικευμένη εμπειρία και πολυεπιστημονική προσέγγιση.
Ο ΩΡΛ – Χειρουργός Κεφαλής, Τραχήλου & Θυρεοειδούς, Επ. Καθηγητής Γεώργιος Ι. Γκαράς μας συνοψίζει τους συχνότερους όγκους στην περιοχή και τις καινοτόμες χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισής τους.
Σε ποια όργανα της κεφαλής και του τράχηλου εμφανίζονται συχνότερα όγκοι;
Τα όργανα που προσβάλλονται με μεγαλύτερη συχνότητα από καρκίνο στην περιοχή είναι ο λάρυγγας, ο στοματοφάρυγγας και ο θυρεοειδής αδένας. Επίσης, το δέρμα της περιοχής είναι επιρρεπές στην εμφάνιση διαφόρων τύπου καρκίνου. Ως προς τους καλοήθεις όγκους, αν και μη καρκινικοί, μπορούν λόγω της ανατομικής τους θέσης να οδηγήσουν σε σοβαρότατα λειτουργικά, καθώς και αισθητικά προβλήματα. Τέλος, υπάρχει ο κίνδυνος καρκινικής μετάλλαξης όπως σε ορισμένους καλοήθεις όγκους της παρωτίδας.
Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα των όγκων στην κεφαλή και τον τράχηλο;
Λόγω της μεγάλης ετερογένειας, τα συμπτώματα ποικίλουν ιδιαίτερα. Δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις ο όγκος έχει ήδη προχωρήσει αρκετά πριν ο/η ασθενής εκδηλώσει συμπτώματα ενώ στην περίπτωση καρκίνου, το πρώτο σύμπτωμα μπορεί να είναι από μεταστατική νόσο. Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί ο καρκίνος της αμυγδαλής, όπου συχνά το πρώτο σύμπτωμα είναι ψηλαφητοί (μεταστατικοί) λεμφαδένες στον λαιμό. Σε γενικές γραμμές, τα πρώιμα συμπτώματα τείνουν να σχετίζονται με το όργανο που έχει προσβληθεί (π.χ. φωνή και λάρυγγας) αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο. Για παράδειγμα, το πρώτο σύμπτωμα που ένας/μια ασθενής με όγκο στον φάρυγγα μπορεί να παραπονεθεί είναι πόνος στο αυτί (αντανακλαστική ωταλγία).
Ποιοι είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες καρκίνου στην κεφαλή και τον τράχηλο;
Πέραν από τους «κλασσικούς» παράγοντες όπως κάπνισμα και αλκοόλ, είναι σημαντικό να είναι ενήμεροι οι ασθενείς ότι υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες που δυστυχώς συχνά αγνοούνται. Ο σημαντικότερος είναι ο ιός HPV που σχετίζεται με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα, ένας καρκίνος που βρίσκεται σε έξαρση προσβάλοντας κυρίως νέους άνδρες και γυναίκες συχνά μη καπνιστές. Το οικογενειακό ιστορικό είναι επίσης σημαντικό, ιδιαίτερα για τον καρκίνο του θυρεοειδούς αδένα όπως είναι και η έκθεση σε ακτινοβολία.
Ποιες είναι οι σύγχρονες χειρουργικές μέθοδοι αντιμετώπισης την όγκων στην κεφαλή, τον τράχηλο και τον θυρεοειδή;
Τα τελευταία χρόνια έχουν επιτευχθεί σημαντικότατα άλματα στη χειρουργική τεχνολογία και καινοτομία οδηγώντας στην ανάπτυξη ελάχιστα επεμβατικών χειρουργικών τεχνικών. Όταν εφαρμόζονται για τις σωστές ενδείξεις από εξειδικευμένους έμπειρους χειρουργούς μπορούν να οδηγήσουν σε εξαιρετικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, ο πρώιμος καρκίνος του λάρυγγα μπορεί συχνά να αφαιρεθεί διαστοματικά με τη χρήση LASER. Το ίδιο ισχύει και για συγκεκριμένους όγκους του φάρυγγα που μπορούν να αφαιρεθούν ρομποτικά (TORS). Μεγάλα βήματα έχουν γίνει και στη χειρουργική του θυρεοειδούς και των παραθυρεοειδών αδένων με τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών, όπως του νευροδιεγέρτη και της υπέρυθρης κάμερας (FLUOBEAM®).
Από τον ΩΡΛ – Χειρουργό Κεφαλή, Τραχήλου & Θυρεοειδούς, Γεώργιο Γκαρά (www.garas-headandneck.gr)
