Στη σημερινή εποχή η οικονομική κρίση δεν έχει αφήσει καμία οικογένεια ανεπηρέαστη με τα αποτελέσματα να είναι όλο και περισσότερο ορατά. Οι ρόλοι στο ζευγάρι έχουν αλλάξει ή είναι ακόμα και άνισοι, καθώς σε αρκετές οικογένειες η ανεργία έχει χτυπήσει την πόρτα, με τον έναν γονιό άνεργο – αν όχι και τους δύο – και τον άλλο να αναλαμβάνει όλο το βάρος του φροντιστή. Η ψυχολογία του γονιού «μαύρη», με κυρίαρχη την απορία: «Τι θα πω στο παιδί μου για όλη αυτή την κατάσταση;»
Ο πατέρας
Στην παραδοσιακή ελληνική οικογένεια, ο πατέρας είναι «ο βράχος» του σπιτιού, το στήριγμα, εκείνος που αναλαμβάνει να φροντίσει την «φωλιά». Η απώλεια της εργασίας του, η μείωση του μισθού του και η πλήρης οικονομική του αποδυνάμωση, κατακερματίζουν την εικόνα του ως «κουβαλητή και στυλοβάτη», παρουσιάζοντας έναν άνδρα-πατέρα τρωτό, ευάλωτο, που έχει χάσει στην ουσία τον ρόλο του. Κατακλύζεται από συναισθήματα ενοχής, αναξιότητας, απογοήτευσης, ντροπής για τα υλικά αγαθά που πια δεν δύναται να προσφέρει. Βιώνει έντονα το συναίσθημα του θυμού και της απελπισίας για όσα συμβαίνουν γύρω του. Παύει να είναι ο επιτυχημένος επαγγελματίας και καταξιωμένος στην κοινωνία, αισθανόμενος ευνουχισμένος. Έχει πληγεί η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμησή του, εσωτερικεύει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του, με αποτέλεσμα συχνά να παρουσιάζει εκρήξεις θυμού και οργής που μεταφέρει στα πρόσωπα της οικογένειάς του.
Σε αρκετά σπίτια δυστυχώς σήμερα παρατηρείται έντονο συγκρουσιακό κλίμα και αυτό γιατί ο γονιός οδηγείται σταδιακά στην απόσυρση. Δεν ξέρει τι άλλο να κάνει και αν θα αλλάξει η κατάσταση. Αν σκεφτούμε μάλιστα ότι το ανδρικό φύλο δεν εκφράζεται εύκολα συναισθηματικά, η συσσώρευση συναισθημάτων που βιώνει ο σύγχρονος πατέρας, είναι ικανή να οδηγήσει και σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως η χρήση ουσιών, αλκοόλ ακόμα και στην εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Η μητέρα
Από την άλλη, η εργαζόμενη γυναίκα-μητέρα είτε επιστρέφει στο επάγγελμα «οικιακά» κατακλυσμένη από θλίψη και απογοήτευση, είτε μένει στο σπίτι παρατηρώντας την όλη κατάσταση, αισθανόμενη πως δεν μπορεί και η ίδια να προσφέρει. Φανταστείτε μία γυναίκα που έχει μάθει στα προηγούμενα χρόνια να εργάζεται, να νιώθει δημιουργική και να επιβεβαιώνεται μέσα από την δουλειά της, πως αισθάνεται σήμερα, όχι μόνο μπαίνοντας στο εργασιακό περιθώριο, αλλά και μη μπορώντας να προσφέρει στην οικογένεια όλα όσα μπορούσε τον προηγούμενο καιρό. Το άδειο πορτοφόλι και η εκρηκτική ατμόσφαιρα που επικρατεί, ταρακουνά με αρνητικό τρόπο το ζευγάρι, καθώς αδυνατεί να ανταπεξέλθει στο τέλος της ημέρας στις ανάγκες του παιδιού της.
Τι λες λοιπόν σε ένα παιδί όταν δεν μπορείς να του προσφέρεις βασικά πράγματα
που είχε μάθει να έχει μέχρι σήμερα;
Ποιος ο ρόλος σου και πώς να μειώσεις το αρνητικό και δυσάρεστο συναίσθημα που σε πνίγει;
Οι δυο γονικές φιγούρες, μέσα στην δίνη της οικονομικής δυσπραγίας, βυθίζονται με αργούς ρυθμούς στα δικά τους προβλήματα, ενώ κάποιες φορές μπορεί να συμπεριφερθούν σκληρά και τιμωρητικά, καθώς νιώθουν την υπομονή τους να εξαντλείται και δεν μπορούν να διαχειριστούν τη νέα αυτή κατάσταση ενώ.
Είναι πιθανή η σύγχυση του οικογενειακού συστήματος, με το παιδί ή τον έφηβο, στην προσπάθειά του να ανακουφίσει το γονιό, να αναλαμβάνει κυρίαρχο ρόλο «σωτήρα, παρηγορητή και κύριου φροντιστή», αρμοδιότητα που ουσιαστικά δεν συνάδει με την ηλικία του. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου νέα παιδιά σταματούν τις σπουδές τους, κατανοώντας πως το οικονομικό φορτίο είναι δυσβάσταχτο για τους γονείς, μεγεθύνοντας τα ήδη υπάρχοντα ενοχικά τους συναισθήματα.
Σαφώς και ο γονιός δεν δύναται να γνωρίζει τις οικονομικές δυσκολίες που θα προκύψουν στο σενάριο της ζωής του, δεν μπορεί να τις προβλέψει, αυτό όμως που έχει τη δυνατότητα να κάνει είναι να επιλέξει τη στάση που θα κρατήσει απέναντι στα γεγονότα που εκτυλίσσονται προς όφελος της λειτουργικότητας της οικογένειάς του, προσπαθώντας να είναι υποστηρικτικός και ήρεμος και να διαχειριστεί τις προσδοκίες των παιδιών του με ειλικρινή τρόπο, διατηρώντας την ελπίδα ζωντανή και την ανάγκη για όνειρα ανεπηρέαστη.
Απο τον Νευρολόγο- Ψυχίατρο Θάνο Ασκητή
