Η κατάθλιψη είναι η συχνότερη ψυχική διαταραχή. Εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλο τον κόσμο νοσούν από αυτή. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι η πολυμορφία. Έχει δηλαδή την ιδιότητα να εκφράζεται με ποικίλους τρόπους και έχει πολλές μορφές. Η κατάθλιψη είναι επίσης η πάθηση που οδηγεί συχνότερα στην αυτοκτονία. Λόγω λοιπόν της δυσκολίας στην αναγνώρισή της, αλλά και της επικινδυνότητάς της, πρέπει κανείς να καταφεύγει σε ειδικό.
Η αιτιολογία της κατάθλιψης είναι πολυπαραγοντική. Κάποιοι από τους σημαντικούς παράγοντες που συμμετέχουν στην εκδήλωση της κατάθλιψης είναι γενετικοί, νευροχημικοί, ψυχοπιεστικά γεγονότα ζωής(π.χ. ανεργία), οικογενειακοί παράγοντες (π.χ. γονεϊκή στέρηση ή οικογενειακή δυσαρμονία στην παιδική ηλικία), σωματικά νοσήματα(π.χ. καρκίνος, νόσος parkinson, θυρεοειδοπάθειες), ψυχολογικοί παράγοντες-προσωπικότητα.
Η κλινική εικόνα της κατάθλιψης δεν είναι ίδια σε όλους τους πάσχοντες, όπως προαναφέρθηκε. Άλλοι είναι λυπημένοι, κουρασμένοι και τα βάζουν με τον εαυτό τους, άλλοι παραπονιούνται για σωματικά ενοχλήματα όπως αϋπνία, ανορεξία, διάχυτους πόνους, φοβίες ότι κάτι θα συμβεί, ενώ άλλοι έχουν έντονο άγχος, ανησυχία, σκέφτονται παράλογα. Το πιο συχνό χαρακτηριστικό είναι το καταθλιπτικό συναίσθημα. Το συναίσθημα αυτό είναι κυριαρχικό και διαπεραστικό. Χρωματίζει και δυναστεύει τη ζωή του ασθενούς με κατάθλιψη, ο οποίος μπορεί να τα βλέπει όλα μαύρα, να υποτιμά τα ευχάριστα γεγονότα, ενώ να μεγαλοποιεί τα δυσάρεστα, να βλέπει παντού ανυπέρβλητες δυσκολίες, να κλείνεται στον εαυτό του.
Η πορεία της κατάθλιψης είναι φασική, με κάθε φάση(επεισόδιο) να διαρκεί περί τους 6-12 μήνες. Με την κατάλληλη θεραπεία, το χρονικό αυτό διάστημα περιορίζεται σε λιγότερο από 3 μήνες. Οι περισσότεροι πάσχοντες από κατάθλιψη λειτουργούν φυσιολογικά στα μεσοδιαστήματα. Το πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο συμβαίνει συνήθως, σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με κατάθλιψη, παρουσιάζουν μόνο ένα επεισόδιο σε όλη τους τη ζωή. Ωστόσο, ένα ποσοστό 30% δεν επιστρέφουν στο επίπεδο λειτουργικότητας που είχαν πριν την εκδήλωση του επεισοδίου και η διαταραχή μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια κατάθλιψη.
Κάποιο ακόμα πιο μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να εμφανίσει μανιακό επεισόδιο με την διαταραχή να εξελίσσεται σε διπολική.
Η θεραπεία της κατάθλιψης, περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των καταθλιπτικών επεισοδίων, την πρόληψη των υποτροπών και την προστασία του ασθενούς από το ενδεχόμενο της αυτοκαταστροφής. Για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι απαραίτητη μια πολυδιάστατη αντιμετώπιση (βιολογική, ψυχολογική και ψυχοκοινωνική) Τα φάρμακα που επιλέγονται σε πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι τα αντικαταθλιπτικά (SSRI, SNRI, τρικυκλικά.) που μπορούν όμως να συνδυαστούν και με άλλες κατηγορίες φαρμάκων όπως: αντιψυχωσικά, αγχολυτικά, σταθεροποιητές διάθεσης. Τα ψυχολογικά μέσα θεραπείας της κατάθλιψης είναι η ατομική ψυχοθεραπεία διαφόρων κατευθύνσεων (γνωσιακή-συμπεριφορική, ψυχαναλυτική, διαπροσωπική, οικογενειακή) ή η ομαδική ψυχοθεραπεία. Όταν όμως ελλοχεύει κίνδυνος αυτοκαταστροφής ή και σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις έτεροκαταστροφής, μπορεί να προταθεί ψυχιατρική νοσηλεία, για περαιτέρω αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Από την Ψυχίατρο- Συστιμική Ψυχοθεραπεύτρια Βιργινία Καλοδίκη
