Η χειρουργική στρατηγική και η ογκολογική γνώση είναι η βάση για εξαιρετικά αποτελέσματα!
Ο Καρκίνος του Στομάχου είναι ο πέμπτος πιο συχνός καρκίνος στην Ευρώπη, συχνότερος κατά δύο φορές στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ πλήττει κυρίως τις ηλικίες 60-80 ετών.
Ο Καθηγητής Θεόδωρος Μαριόλης Σαψάκος καλύπτει όλα μας τα ερωτήματα για τον καρκίνο του στομάχου και τη θεραπευτική του προσέγγιση.
– Κύριε καθηγητά, ποια συμπτώματα μας ανησυχούν;
Ανησυχούμε όταν έχουμε:
- Κοιλιακή δυσφορία ή άλγος.
- Αίσθημα πληρότητας ακόμα και μετά από ένα μικρό γεύμα.
- Οπισθοστερνικό καύσο, δυσπεπτικά ενοχλήματα-ερυγές.
- Ναυτία ή / και έμετο.
- Ψηλαφητή μάζα.
- Ανορεξία.
- Ανεξήγητη μεγάλη απώλεια βάρους.
- Απώλεια αίματος / Αναιμία.
– Ποιοι παράγοντες ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου;
- Η.Pylori λοίμωξη.
- Οι διατροφικές συνήθειες (αυξημένη κατανάλωση κρέατος και αλατιού).
- Το κάπνισμα (οι καπνιστές έχουν διπλάσιο κίνδυνο).
- Οικογενειακό ιστορικό και κληρονομικά σύνδρομα.
- Ιστορικό προηγηθέντος νεοπλάσματος στομάχου (κυρίως λέμφωμα MALΤ).
- Γαστοροοισοφαγική παλινδρόμηση.
- Γαστρικοί πολύποδες.
- Προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στομάχου.
- Κακοήθης αναιμία – μεγαλοβλαστική αναιμία λόγω έλλειψης Β12.
Ο καρκίνος του στομάχου είναι κατά βάση σποραδική νόσος. Ωστόσο, εκτιμάται ότι περίπου στο 5-10% των περιπτώσεων υπάρχει οικογενειακή κληρονομικότητα, ενώ το 3-5% οφείλεται σε οικογενή σύνδρομα.
– Πώς γίνεται η διάγνωσή του;
Η διάγνωση, που θα πρέπει να γίνεται έγκαιρα γίνεται με τους παρακάτω τρόπους:
- Ιστορικό και κλινική εξέταση.
- Ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού και λήψη βιοψιών.
- Αξονική τομογραφία σταδιοποίησης (θώρακος, άνω/κάτω κοιλίας).
- PET-CT σε απουσία μεταστατικής νόσου ή επί κλινικών ενδείξεων.
- Ενδοσκοπική υπερηχογραφική μελέτη (EUS) σε περίπτωση πρώιμης νόσου ή προς διαχωρισμό πρώιμης και τοπικά προχωρημένης νόσου.
- Ενδοσκοπική εκτομή σε πρώιμου σταδίου κακοήθεια (T1a,T1b).
- Βιοψία μεταστατικής εστίας επί ενδείξεων.
- Μοριακός έλεγχος βιοδεικτών (MSI,HER2,PDL1).
- Διατροφολογική αξιολόγηση και καθοδήγηση, σύσταση διακοπής καπνίσματος.
- Screening για οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας.
– Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές του πάσχοντος;
- Χειρουργική επέμβαση.
- Ενδοσκοπική εκτομή.
- Ακτινοθεραπεία.
- Συστηματική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία).
- Συνδυασμός των ανωτέρω.
– Η χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από το στάδιο του καρκίνου;
Ναι, βέβαια, η χειρουργική επέμβαση έχει τον κυρίαρχο ρόλο στη θεραπεία ασθενών με τοπικό καρκίνο στομάχου. Η πλήρης εκτομή του πρωτοπαθούς όγκου με αρνητικά χειρουργικά όρια αποτελεί το “goldstandard” της θεραπείας, ωστόσο το είδος εκτομής (ολική ή υφολική γαστρεκτομή) και η έκταση του λεμφαδενικού καθαρισμού αποτελούν αντικείμενα διαμάχης της διεθνούς βιβλιογραφίας. Παρουσιάζοντας έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς επεμβάσεων για καρκίνο στομάχου στην Ευρώπη, τα στατιστικά δεδομένα, μας δείχνουν σημαντική βελτίωση στη μακρόχρονη επιβίωση, με πολύ χαμηλή θνητότητα και νοσηρότητα.
– Ποια είναι τα τρέχοντα κριτήρια μη εξαιρεσιμότητας;
- Η παρουσία περιτοναικής νόσου.
- Η παρουσία απομακρυσμένων μεταστατικών εστιών (συμπεριλαμβανομένης της θετικής κυτταρολογικής περιτοναικού υγρού).
- Η τοπικά εκτεταμένη νόσος.
- Το στάδιο λεμφαδενικής νόσου Ν3-Ν4 (λεμφαδένες ρίζας μεσεντερίου αρτηρίας ή παρααορτικοί λεμφαδένες).
- Η διήθηση μείζονων αγγειακών στελεχών (εξαιρούνται τα αγγεία του σπληνός).
– Ποια είναι η σύγχρονη χειρουργική μέθοδος;
Η λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική μέθοδος είναι η σύγχρονη τεχνική με επιβεβαιωμένα εξαιρετικά αποτελέσματα στη μακρόχρονη επιβίωση των ασθενών και στην ασφάλεια των μεθόδων με πολύ χαμηλή νοσηρότητα και θνητότητα.
– Ποιος ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης;
Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζει καθοριστικά το σχεδιασμό της ογκολογικής ομάδας και προσδίδει ισχύ στον χειρουργό κατά την εφαρμογή σύνθετων τεχνικών σε περιβάλλον υψηλής ακρίβειας και ευκρίνειας στην ανθρώπινη βιο-αρχιτεκτονική. Σε πολλές μελέτες φαίνεται ότι επιδρά στην επιβίωση των ασθενών και στην ερμηνεία των στατιστικών, αποβάλλοντας μαθηματικές παγίδες.
– Ποιος ο ρόλος του λεμφαδενικού καθαρισμού;
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία για τη σωστή σταδιοποίηση του καρκίνου στομάχου και τον υπολογισμό του προσδόκιμου επιβίωσης, η γαστρεκτομή πρέπει να συνοδεύεται από εκτομή τουλάχιστον 15 λεμφαδένων σε ασθενείς με τοπικά προχωρημένη νόσο.
Τα είδη του λεμφαδενικού καθαρισμού έχουν ως εξής:
- D0: ατελής λεμφαδενικός καθαρισμός πέριξ του στομάχου.
- D1: εκτομή περιγαστρικών λεμφαδένων (20% βελτίωση επιβίωσης).
- D2: D1 και επιπλέον εκτομή 2ης ομάδας επιχώριων λεμφαδένων στομάχου (λεμφαδένες αριστερής γαστρικής αρτηρίας, κοινής ηπατικής, σπληνικής, κοιλιακής αρτηρίας και των πυλών του σπληνός).
- D3-4: εκτός από τον D2 επιπροστίθεται η ολική εκτομή του επιπλόου, η σπληνεκτομή, η περιφερική παγκρεατεκτομή και η λεφαδενεκτομή του κοιλιακού άξονα και του ηπατοδωδεκαδακτυλικού συνδέσμου.
Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές αναδρομικές μελέτες ο D2 λεμφαδενικός καθαρισμός εμφανίζει ευνοϊκή επίδραση στην επιβίωση των ασθενών και ιδίως σε ασθενείς με κακοήθεια σταδίου ΙΙ και ΙΙΙΑ.
– Πώς αποκαθίσταται η πεπτική λειτουργία μετά από γαστρεκτομή;
Γίνεται αναστόμωση (ένωση) τμήματος του λεπτού εντέρου (νήστιδας) με τον κοιλιακό οισοφάγο ή το κεντρικό μέρος του στομάχου (σε ολική ή υφολική γαστρεκτομή αντίστοιχα). Το 12δάκτυλο (που μεταφέρει όλα τα ένζυμα και τα υγρά από το ήπαρ και το πάγκρεας και είναι απαραίτητα για την πέψη) με ένα μέρος της αρχής της νήστιδας (15 εκ.) αναστομώνεται (ενώνεται) με το λεπτό έντερο σε απόσταση 40 εκ. πιο κάτω από την κεντρική αναστόμωση (τεχνική Roux en Y)
– Πότε εισέρχεται ο ασθενής στην περίοδο παρακολούθησης, για τον φόβο υποτροπής;
Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες οι περισσότερες περιπτώσεις υποτροπής της κακοήθειας συμβαίνουν στο 70-80% εντός διετίας από την ολοκλήρωση της τοπικής θεραπείας, ενώ το 90% των υποτροπών εντός 5ετίας. Επομένως, παρακολούθηση μετά από 5 έτη ελεύθερα νόσου συνιστώνται μόνον επί παρουσίας συνοσηροτήτων ή παραγόντων κινδύνου. Συστήνεται λήψη ιστορικού, κλινική εξέταση, ενδοσκόπηση και απεικονιστικός επανέλεγχος ανά 3-6 μήνες για τα πρώτα 2 χρόνια και ανά 6-12 μήνες για τα επόμενα 3 με 5 χρόνια. Ακολούθως ετήσιος επανέλεγχος.
– Συμπερασματικά και με την πολυετή σας πείρα στη χειρουργική, τι θα θέλατε ο αναγνώστης να κρατήσει για την αντιμετώπιση του καρκίνου του στομάχου;
Η εξατομικευμένη χειρουργική επέμβαση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του κάθε ασθενή προσφέρει το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σε συνθήκες εξειδικευμένης γνώσης και υψηλής τεχνικής κατάρτισης ο χειρουργός έχει υπεροπλία απέναντι στον καρκίνο. Το ογκολογικό συμβούλιο (πρέπει να υπάρχει πάντα) έχει κομβικό ρόλο στη θεραπεία του καρκίνου του στομάχου σε κάθε στάδιο της νόσου (χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, ακτινοθεραπεία κλπ.) είναι το επιτελικό στρατηγείο απέναντι στην παρουσία και στην επιθετικότητα του καρκίνου.
Η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τα δεδομένα και προσδίδει ισχύ στο πληροφοριακό περιβάλλον της επαυξημένης πραγματικότητας, την ώρα που γίνεται η χειρουργική επέμβαση τροποποιώντας τη θέαση στη βιοαρχιτεκτονική του ανθρώπινου σώματος.
Από τον Χειρουργό, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δρ. Μαριόλη Σαψάκο Θεόδωρο
