Ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελεί τη συχνότερη γυναικολογική κακοήθεια στις χώρες υψηλού και μεσαίου εισοδήματος. Υπολογίζεται ότι στη δεκαετία 2020 – 2030 θα εμφανίζονται 42,5 νέες περιπτώσεις καρκίνου του ενδομητρίου ανά 100.000 γυναίκες. Επανάσταση στη διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου έφερε η κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς του όγκου μέσω μοριακών δεικτών.
Ο Μαιευτήρας Γυναικολόγος Φώτιος Ζαχομήτρος μας δίνει τις νεότερες εξελίξεις της νόσου.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου είναι:
- Ηλικία άνω τα 50 ετών
- Ορμονική θεραπεία
- Πρώιμη εμμηναρχή και όψιμη εμμηνόπαυση
- Ατοκία
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Παχυσαρκία
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Σύνδρομο Lynch και Cowden
- Οικογενειακό ιστορικό γυναικολογικού καρκίνου
Πόσο ενέχεται το αυξημένο σωματικό βάρος;
Η αύξηση νέων περιπτώσεων καρκίνου σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση του σωματικού βάρους των γυναικών. Όταν ο δείκτης μάζας σώματος είναι άνω του 40 ο κίνδυνος για καρκίνο αυξάνεται κατά 7 φορές. Επομένως, ο έλεγχος του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει αρκετά την πιθανότητα για νόσο, όπως έχουν δείξει αρκετές μελέτες.
Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα;
Το συχνότερο σύμπτωμα είναι η κολπική αιμόρροια στην εμμηνόπαυση και η άτυπη κολπική αιμόρροια σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ευτυχώς στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων η συμπτωματολογία αυτή ωθεί τη γυναίκα στον ιατρό και η διάγνωση γίνεται σε αρχόμενο στάδιο.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση τίθεται μετά από γυναικολογική εξέταση, κολπικό υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων και τη βιοψία του ενδομητρίου. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για τη λήψη βιοψίας, αλλά η καλύτερη μέθοδος είναι η υστεροσκόπηση. Με αυτή τη μέθοδο μπορούμε υπό άμεση όραση ή και τη βοήθεια της φασματοσκόπησης να αναγνωρίσουμε βλάβες στο ενδομήτριο και να πάρουμε βιοψίες από την ύποπτη περιοχή. Από τη βιοψία αναγνωρίζεται ο τύπος του καρκίνου, ο βαθμός διαφοροποίησης των κυττάρων και πλέον οι μοριακοί δείκτες του όγκου.
Ποιος ο ρόλος των μοριακών δεικτών που εντοπίζονται στη βιοψία;
Οι δείκτες αυτοί, που αναγνωρίζονται στο υλικό της βιοψίας και είναι οι POLE, MMRd, TP53, NSMP, ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα για τη σταδιοποίηση και αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου. Μέχρι το 2022 τα κριτήρια για τη σταδιοποίηση του καρκίνου ήταν χειρουργικά. Με τους νέους μοριακούς δείκτες, η ταξινόμηση τροποποιείται ανάλογα της παρουσίας ή απουσίας αυτών. Για παράδειγμα, ένας όγκος σταδίου Ι που μέχρι πρότινος δεν θα λάμβανε επικουρική μετεγχειρητική θεραπεία, η παρουσία του μοριακού δείκτη P53 τροποποιεί το στάδιο σε IIC και αλλάζει τη θεραπεία της ασθενούς, τροποποιώντας την πρόγνωσή της. Ακριβώς το αντίθετο μπορεί να συμβεί για ένα πιο προχωρημένο στάδιο καρκίνου, όπου η ασθενής θα λάμβανε επικουρική μετεγχειρητική θεραπεία (χημειοθεραπεία ή και ακτινοθεραπεία). Με τη βοήθεια δεικτών τροποποιείται το στάδιο σε ευνοϊκότερο και δεν θα χρειαστεί να λάβει η ασθενής επικουρική θεραπεία.
Η θεραπευτική προσέγγιση είναι συνήθως χειρουργική;
Στις περισσότερες περιπτώσεις και ειδικά στον αρχόμενο καρκίνο του ενδομητρίου είναι η λαπαροσκοπική ολική υστερεκτομή μετά εξαρτημάτων και η βιοψία φρουρού λεμφαδένα. Υπάρχει και η συντηρητική αντιμετώπιση, σε περιπτώσεις που οι γυναίκες επιθυμούν διατήρηση της γονιμότητας και σε ασθενείς με πολλές συνοδές παθήσεις, όπου η χειρουργική προσέγγιση δεν είναι εφικτή. Η διαχείριση αυτών των ασθενών είναι διεπιστημονική και με αυστηρές προϋποθέσεις.
Υπάρχει μείωση ή αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας;
Παρά τη συνεχή αύξηση των περιστατικών έχουμε μείωση του ποσοστού θνησιμότητας, λόγω της βελτιωμένης θεραπευτικής προσέγγισης και της πρόσβασης του πληθυσμού σε δομές υγείας.
Ευελπιστούμε με την εισαγωγή των νέων μοριακών δεικτών στη σταδιοποίηση του καρκίνου η θεραπεία των ασθενών να είναι στοχευμένη, ώστε να μειωθούν περισσότερο τα ποσοστά υποτροπής, να ελαχιστοποιηθούν οι άσκοπες θεραπείες και να αυξηθεί η επιβίωση και η ποιότητα ζωής των ασθενών.
Από τον Μαιευτήρα Γυναικολόγο Φώτιο Ζαχομήτρο (www.gynaikologos-maieutiras.gr)
