Είναι ο δεύτερος πιο συχνός και πιο θανατηφόρος καρκίνος στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου 3.000 άτομα προσβάλλονται κάθε χρόνο από καρκίνο του παχέος εντέρου και η συχνότητα αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι μια νόσος που θεραπεύεται, αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως, με τα ποσοστά επιτυχούς αντιμετώπισης να ξεπερνούν το 90%!
Παράγοντες κινδύνου
- Προχωρημένη ηλικία.
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό για καρκίνο παχέος εντέρου και πολύποδες.
- Διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε λίπη και θερμίδες (κατανάλωση επεξεργασμένου / κόκκινου κρέατος π.χ. αλλαντικά).
- Καθιστική ζωή, παχυσαρκία.
- Σακχαρώδης διαβήτης.
- Κάπνισμα και αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες.
- Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ – ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn).
Πρόληψη καρκίνου παχέος εντέρου
Ο προληπτικός / προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου στοχεύει στην πρώιμη ανάδειξη κακοήθειας πριν την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.
Αναζητήστε ιατρική βοήθεια όταν παρατηρήσετε αίμα στα κόπρανα ή εμμένουσα αλλαγή των εντερικών συνηθειών!
Πρωτογενής πρόληψη – τρόπος ζωής
- Διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης (περιέχουν βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες που ασκούν αντικαρκινική δράση).
- Περιορισμός των κορεσμένων λιπών ζωικής προέλευσης (κόκκινο κρέας, γάλα, λιπαρά τυριά).
- Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ (2 ποτά / ημέρα για τις γυναίκες, 3 ποτά / ημέρα για τους άνδρες).
- Διακοπή καπνίσματος.
- Σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον 30’ τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας και διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος.
Δευτερογενής πρόληψη και έλεγχος
– Αιματολογική εξέταση κοπράνων (Mayer test): μετά τα 40 έτη ανά 2ετία και μετά τα 50 ανά έτος. Aνιχνεύει την ύπαρξη αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα χωρίς αυτό να αποτελεί απαραίτητα διάγνωση καρκίνου στο παχύ έντερο!
– Εικονική Κολονογραφία (υπό αξονικό τομογράφο): ανώδυνη και καλά ανεκτή μέθοδος παρακολούθησης (screening) του εντέρου, όπου χρειάζεται (οικογενειακό ιστορικό κλπ).
– Κολονοσκόπηση: Η διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιείται ονομάζεται κολοσκόπηση ή κολονοσκόπηση (έλεγχος όλου του μήκους του παχέος εντέρου έως την ειλεοτυφλική συμβολή), ορθοσιγμοειδοσκόπηση (έλεγχος του ορθού και σιγμοειδούς) ή ορθοσκόπηση (έλεγχος του ορθού). Στοχεύει στην εύρεση και αφαίρεση αλλοιώσεων του εντερικού βλεννογόνου (πολύποδες) που πιθανόν να εξελιχθούν σε κακοήθεια και την ιστολογική τους ταυτοποίηση.
Συνίσταται μετά τα 50 ανά 5ετία και σε άτομα υψηλού κινδύνου μετά τα 40 ανά 3ετία. Η κολονοσκόπηση είναι η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση: Πολυποδίασης παχέος εντέρου, Καρκίνου παχέος εντέρου, Φλεγμονών και Φλεγμονωδών Νόσων παχέος εντέρου, Αγγειοδυσπλασιών, Εκκολπωμάτωσης.
– Ενδοσκοπική κάψουλα: Μεταδίδει εικόνα από μικροσκοπική κάμερα ενσωματωμένη σε διαφανή κάψουλα 26 mm, που διαβαίνει όλο το λεπτό και το παχύ έντερο και εντοπίζει εστίες κρυφής αιμορραγίας.
Σημεία και συμπτώματα
Κατά τ’ αρχικά στάδια της νόσου είναι δυνατή η απουσία ενοχλήσεων ή συμπτωμάτων. Πιθανές πρώιμες εκδηλώσεις του καρκίνου του παχέος εντέρου θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν τα ακόλουθα:
- Μια αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (έντονη διάρροια ή επίμονη δυσκοιλιότητα, αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων με περισσότερη βλέννη που εμμένει για περισσότερο από 2 εβδομάδες).
- Βλεννοαιματηρές κενώσεις (παρουσία αίματος και βλέννης αναμεμιγμένων με τα κόπρανα) ή αιμορραγία από τον πρωκτό χρήζει άμεσης διερεύνησης!
- Εμμένουσα δυσφορία στην κοιλιακή χώρα (κράμπες, φουσκώματα, αίσθημα πόνου).
- Αίσθηση ατελούς κένωσης του εντέρου.
- Αδυναμία ή κόπωση.
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Χειρουργική παχέος εντέρου
Οι επεμβάσεις στο παχύ έντερο αποσκοπούν στην εκτομή του πάσχοντος τμήματος ή και όλου του παχέος εντέρου και την αναστόμωση των δύο άκρων και ονομάζονται κολεκτομές.
Η τμηματική εκτομή ονομάζεται Μερική Κολεκτομή: (ΔΕ.) κολεκτομή, Εγκαρσιεκτομή, (ΑΡ.) κολεκτομή, Σιγμοειδεκτομή, Χαμηλή Πρόσθια Εκτομή ορθού.
Η εκτομή όλου του παχέος εντέρου ονομάζεται Ολική Κολεκτομή: γίνεται ειλεοπρωκτική αναστόμωση, δηλαδή αναστομώνεται το λεπτό έντερο διαμορφωμένο σε ένα θύλακα (J – Pouch) με τον πρωκτό υπό την παρουσία προσωρινής (3 – 4 μήνες) προστατευτικής ειλεοστομίας.
Οι «ανοικτές» κλασσικές κολεκτομές είναι τραυματικές επεμβάσεις που απαιτούν μια μεγάλη τομή στο κοιλιακό τοίχωμα, που επηρεάζει τη μετεγχειρητική παραμονή (7-10 ημέρες) και τη μετεγχειρητική ανάρρωση (περίπου 4-6 εβδομάδες).
Οι λαπαροσκοπικές κολεκτομές μέσω 4-5 μικρών τομών 0,5-1 εκατοστού, προσφέρουν μεγεθυσμένη έκθεση και επιτρέπουν τους ίδιους χειρισμούς με σοβαρά πλεονεκτήματα:
- Μικρότερο χειρουργικό τραύμα.
- Μικρότερη απώλεια αίματος.
- Γρηγορότερη επαναλειτουργία του εντέρου και σίτιση με στερεά δίαιτα.
- Μικρότερος χρόνος παραμονής στο Νοσοκομείο και λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος.
- Γρηγορότερη επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες.
- Μια από τις μικρές τομές επεκτείνεται στα 4-6 εκ. στο τέλος της επέμβασης, προκειμένου ν’ αφαιρεθεί το τμήμα του παχέος εντέρου.
- Ο ασθενής κινητοποιείται την επόμενη ημέρα, με καλύτερη αναπνευστική λειτουργία, σιτίζεται με υγρή και μαλακή δίαιτα την 3η μετεγχειρητική μέρα κι εξέρχεται του Νοσοκομείου με πλήρη επάνοδο στην καθημερινότητά του σε 10 ημέρες περίπου.
Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα μετατροπής μιας λαπαροσκοπικής σε «ανοικτή» κολεκτομή είναι:
- Ιστορικό πολλαπλών επεμβάσεων στην κοιλιακή χώρα και ύπαρξη πολλών συμφύσεων.
- Διαταραχές πηκτικότητας και λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων.
- Σοβαρής μορφής παχυσαρκία.
Άρθρο του Γενικού Χειρουργού, Γεώργιου Μπινιάρη
