Η ιλαρά είναι εξανθηματική νόσος που προσβάλλει άτομα ανεξάρτητης ηλικίας, μη ανοσοποιημένα από προηγηθείσα νόσηση ή εμβολιασμό. Μεταδίδεται ιδιαίτερα εύκολα με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος και κατόπιν επαφής με μολυσμένα αντικείμενα του περιβάλλοντος του πάσχοντα. Στην πορεία της, η ιλαρά μπορεί να επιπλακεί από οξεία ωτίτιδα, πνευμονία ή εγκεφαλίτιδα.
Για την επικινδυνότητα του ιού και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου της ιλαράς μας ενημερώνει ο Ανδρέας Φρετζάγιας, Καθηγητής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο ιός εισέρχεται στον οργανισμό από το αναπνευστικό σύστημα και εγκαθίσταται στον αναπνευστικό βλεννογόνο και τους επιχώριους λεμφαδένες όπου και πολλαπλασιάζεται. Στη συνέχεια μεταφέρεται με τη λεμφική οδό στο αίμα και με αυτό σε διάφορα όργανα. Ο ιός απενεργοποιείται γρήγορα από τη ζέστη, το φως, το όξινο pH και τη θρυψίνη. Ο χρόνος επιβίωσής του στον αέρα ή σε επιφάνειες αντικειμένων είναι μικρότερος των 2 ωρών.
Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας ένα πολύ αποτελεσματικό και άριστα ανεκτό εμβόλιο. Η συστηματική εφαρμογή του όχι μόνο σταμάτησε τις επιδημίες που γίνονταν κάθε 3-5 χρόνια, αλλά στην πραγματικότητα εξαφάνισε τη νόσο το έτος 2000 στις ΗΠΑ και στη χώρα μας το 2020. Σποραδικά κρούσματα ιλαράς διαγιγνώσκονταν την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας, κυρίως μεταξύ ανεμβολίαστων Ρομά. Το εμβόλιο υπήρξε θύμα της επιτυχημένης αποτελεσματικότητάς του. Το 1998 με δημοσιευμένη εργασία στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό «Lancet» επικρίθηκε ότι προκαλεί αυτισμό. Το γεγονός αυτό, παρά το ότι αποδείχθηκε ότι η εργασία ήταν επιστημονικά λανθασμένη και ανακλήθηκε, προκάλεσε κύμα δυσπιστίας στους γονείς και ένας αριθμός παιδιών έμεινε ανεμβολίαστος. Αποτέλεσμα ήταν η επανεμφάνιση της ιλαράς ακόμα και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και άλλων προηγμένων κρατών.
Όλα τα άτομα που δεν έχουν νοσήσει ή δεν έχουν εμβολιασθεί είναι επίνοσα στην ιλαρά. Η φυσική νόσηση προσφέρει ισόβια ανοσία. Βρέφη από άνοσες μητέρες είναι προστατευμένα μέχρι την ηλικία των 6-9 μηνών, ανάλογα με το ποσό των μητρικών αντισωμάτων κατά την κύηση και τον ρυθμό αποδόμησής τους. Ο εμβολιασμός στην ηλικία των 12-15 μηνών προσφέρει ανοσία σε ποσοστό 94-98%, ενώ ο επανεμβολιασμός ανεβάζει το ποσοστό στο 99%. Στις ΗΠΑ, άτομα που γεννήθηκαν πριν το 1957 είναι σε ποσοστό 90% άνοσα λόγω φυσικής λοίμωξης κατά την παιδική ηλικία.
Σήμερα η ιλαρά απασχολεί τις 40 από τις 53 χώρες της Ευρώπης με τις 10 από αυτές να είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνολικό αριθμό κρουσμάτων > 30.000. Στη Ρουμανία στο διάστημα 1.1.2024- 6.2.2024 καταγράφηκαν 4679 κρούσματα και 6 θάνατοι. Ακολουθούν η Αυστρία, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Γερμανία. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο 67% οι νοσήσαντες ήταν ανεμβολίαστοι και στο 47% ήταν ηλικίας μεγαλύτερης των 30 ετών.
Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ιλαρά ελέγχεται μόνο με τον εμβολιασμό και εάν η προσπάθεια αυτή ατονήσει, η νόσος θα «περιμένει στη γωνία» για να επανεμφανισθεί με τη μορφή επιδημιών.
