Λίγο καιρό πριν την έναρξη των καλοκαιρινών διακοπών, πολλοί υποψήφιοι ταξιδιώτες με αεροπλάνο, αναρωτιούνται πόσο ασφαλές μπορεί να είναι το ταξίδι τους, ιδιαίτερα αν την ίδια στιγμή ταλαιπωρούνται από κιρσούς των κάτω άκρων, την γνωστή σε όλους μας φλεβίτιδα.
Πολλοί ασθενείς με φλεβίτιδα αισθάνονται ανασφάλεια εν όψει ενός αεροπορικού ταξιδιού, ιδιαίτερα όταν η διάρκεια της πτήσης είναι μεγάλη (πάνω από 4 ώρες). Η ανασφάλεια αυτή αναφύεται, κυρίως, λόγω της γνωστής σχέσης της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης (θρόμβωση στο βαθύ φλεβικό σύστημα των κάτω άκρων) με τις πτήσεις μεγάλης διάρκειας. Πριν δούμε πόσο βάσιμες είναι οι παραπάνω ανησυχίες, θα πρέπει πρώτα να καταλάβουμε ότι η φλεβίτιδα και η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση είναι δύο εντελώς ξεχωριστές παθήσεις των φλεβών των κάτω άκρων.
Ποιες οι διαφορές μεταξύ εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης και κιρσών των κάτω άκρων;
Η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση αποτελεί μία κατάσταση όπου το αίμα μέσα στις φλέβες σταματά να κινείται και πήζει. Το πηγμένο αίμα που κλείνει την φλέβα προκαλεί διάφορες επιπλοκές στο πόδι όπως πόνο, πρήξιμο, αδυναμία κίνησης και δερματικές βλάβες, όπως ανοιχτές πληγές. Παρ΄όλα αυτά, η σοβαρότερη των επιπλοκών είναι η απόσπαση τμήματος του θρόμβου από την περιοχή που αναπτύχθηκε και η μεταφορά του προς τα πνευμόνια. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως ‘πνευμονική εμβολή’ και μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς.
Οι κιρσοί αποτελούν διατεταμένες φλέβες, οι οποίες ‘φουσκώνουν’ λόγω της παλινδρόμισης αίματος μέσα σε αυτές. Παρατηρούνται σε επιφανειακές φλέβες, ακριβώς κάτω από το δέρμα και γι’αυτό το λόγο είναι ιδιαιτέρως εμφανείς.
Και η εν τω βάθει θρόμβωση και οι κιρσοί αποτελούν φλεβικά προβλήματα, αλλά δεν πρέπει να συγχέονται. Οι κιρσοί είναι πρόβλημα των επιφανειακών φλεβών, ενώ η εν τω βάθει θρόμβωση είναι πρόβλημα των βαθειών φλεβών.
Ποια η σχέση κιρσών και εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης;
Υπάρχουν περιπτώσεις κιρσών όπου το αίμα μπορεί να πήξει μέσα σε αυτούς. Αυτό μπορεί να γίνει, όχι μόνο μετά από κάποιο τραυματισμό στην περιοχή των κιρσών, αλλά ακόμα και αυτόματα. Η κατάσταση αυτή περιγράφεται ως «επιφανειακή θρόμβωση» και χαρακτηρίζεται από μικρότερη ποσότητα θρόμβου, συγκριτικά με την «βαθειά» θρόμβωση. Η επιφανειακή θρόμβωση παρουσιάζεται με ερυθρότητα, πόνο και ευαισθησία στην περιοχή του θρομβωμένου κιρσού και συνήθως αντιμετωπίζεται συντηρητικά με παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή κρέμες, αντιπηκτικά φάρμακα, χρήση καλτσών ελαστικής συμπίεσης, φυσική δραστηριότητα και ανύψωση των κάτω άκρων. Σε κάποιο μικρό ποσοστό ασθενών, με επιφανειακη θρόμβωση, ιδιαίτερα σε αυτούς όπου η θρόμβωση εντοπίζεται στο πάνω μέρος του μηρού, στις βουβωνικές περιοχές ή πίσω από τα γόνατα, ο θρόμβος μπορεί να επεκταθεί προς το εν τω βάθει σύστημα, μιας και στις συγκεκριμένες περιοχές τα δύο φλεβικά συστήματα ενώνονται.
Μια επιφανειακή θρόμβωση, λοιπόν, είναι λιγότερο σοβαρή, συγκριτικά με την «εν τω βάθει θρόμβωση», εντούτοις, σε κάποιες, τουλάχιστον, περιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, ακόμα και πνευμονική εμβολή. Αυτός είναι και ο λόγος όπου οι ασθενείς με επιφανειακή θρόμβωση λόγω της παρουσίας των κιρσών τους, έχουν κάπως πιο αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης, σε σύγκριση με ασθενείς που δεν πάσχουν από κιρσούς.
Ποια η σχέση εν τω βάθει θρόμβωσης και αεροπορικών ταξιδιών;
Τα μεγάλα αεροπορικά ταξίδια (άνω των 5000 χιλιομέτρων) αποτελούν ξεκάθαρο παράγοντα κινδύνου για εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση. Οι συνθήκες ενός πολύωρου αεροπορικού ταξιδιού με περιορισμό του σώματος στο στενό χώρο των καθισμάτων, ιδιαίτερα της οικονομικής θέσης, σε συνδυασμό με την χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση, την χαμηλή υγρασία και την μειωμένη συγκέντρωση οξυγόνου, φαίνεται να αποτελούν προϋποθέσεις ανάπτυξης εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης.
Ποια η σχέση κιρσών και αεροπορικών ταξιδιών;
Ο κίνδυνος εμφάνισης εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης σε ασθενείς με κιρσούς, λόγω ενός μεγάλου αεροπορικού ταξιδιού, φαίνεται να είναι μικρός. Λίγες, μόνο, μελέτες αναφέρουν τους κιρσούς ως παράγοντα πραγματικού κινδύνου μιας σοβαρής θρόμβωσης, σε αεροπορικό ταξίδι. Παρ’όλ’αυτά, η κατάσταση αυτή καλό είναι να μην μας αφήνει αδιάφορους και να λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα, όπως αναφέρονται παρακάτω.
Συμβουλές για προστασία από εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση σε πολύωρο αεροπορικό ταξίδι
Κατ’αρχάς, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης εν τω βάθει θρόμβωσης, όπως οι παρακάτω κατηγορίες ασθενών:
- Ιστορικό εν τω βάθει θρόμβωσης ή πνευμονικής εμβολής
- Καρκίνος
- Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Θρομβοφιλία
- Παχυσαρκία
- Εγκυμοσύνη
- Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση (κυρίως στην περιοχή της λεκάνης ή στα πόδια)
- Χρήση ορμονικών σκευασμάτων (π.χ. αντισυλληπτικά φάρμακα)
- Κιρσοί κάτω άκρων (μικρός κίνδυνος όπως αναφέρεται πιο πάνω)
Πριν το ταξίδι:
- Αν υπάρχουν οι παραπάνω παράγοντες κινδύνου επικοινώνησε με τον γιατρό σου για λήψη κατάλληλων συμβουλών.
- Σε περίπτωση που κριθεί αναγκαίο από τον γιατρό σου, φρόντισε έγκαιρα να προμηθευτείς τα ειδικά φάρμακα ή τις ειδικές αντιθρομβωτικές κάλτσες. Οι κάλτσες που συνήθως χρειάζονται είναι αυτές της ελαφριάς συμπίεσης (κλάση 1, 14-17 mmHg στο επίπεδο των σφυρών), οι οποίες και φτάνουν μέχρι το επίπεδο του γόνατος.
Κατά την διάρκεια του ταξιδιού:
- Φόρεσε άνετα και χαλαρά ρούχα
- Κάνε χρήση των αντιθρομβωτικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης
- Συχνά, κάνε κινήσεις κάμψης-έκτασης των ποδιών για να αποφεύγεται η λίμναση αίματος στις βαθειές φλέβες της γάμπας
- Περπάτα όσο μπορείς στο διάδρομο του αεροπλάνου
- Πιες άφθονα υγρά προς αποφυγή αφυδάτωσης
- Απέφυγε αλκόολ ή υπνωτικά χάπια.
Τσεκούρας Νικόλαος MD, ECFMG, PHD, Αγγειοχειρουργός – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Clinical Fellow Jobst Vascular Institute (Toledo, Ohio) University of Michigan (Ann Arbor) – USA.
