Σε μία αλλεργική αντίδραση σε φάρμακο οποιασδήποτε κατηγορίας, το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται “υπερβολικά και λανθασμένα” όταν το αναγνωρίζει ως μία “ξένη ουσία”. Οι κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να εμπλέκονται σε αντιδράσεις είναι τα αντιβιοτικά, τα αντιεπιληπτικά, τα αντινεοπλασματικά, τα αναισθητικά, τα μυοχαλαρωτικά, τα Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη κτλ.
Υπάρχουν 2 διαφορετικοί τύποι αντιδράσεων σε φάρμακα: οι αντιδράσεις άμεσου τύπου (που εμφανίζονται από λεπτά έως και 1 ώρα από τη λήψη του φαρμάκου) και οι αντιδράσεις επιβραδυνόμενου τύπου (που μπορεί να εμφανισθούν έως και πολλές ημέρες μετά την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής).
Ποια μπορεί να είναι τα συμπτώματα της φαρμακευτικής αλλεργίας;
Σε άμεσου τύπου αντιδράσεις στο φάρμακο, μπορεί να προκύψουν εκδηλώσεις είτε ήπιες είτε ακόμη και απειλητικές για τη ζωή. Σε αυτές περιλαμβάνονται συμπτώματα από το δέρμα όπως η κνίδωση (πομφοί-εξανθήματα σαν τσιμπήματα κουνουπιού) και το οίδημα (πρήξιμο), αλλά και γενικευμένες σοβαρές εκδηλώσεις δηλαδή ακόμη και αναφυλαξία με δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη, υπόταση, απώλεια αισθήσεων.
Υπάρχουν όμως και οι επιβραδυνόμενου τύπου αντιδράσεις στα φάρμακα, στις οποίες οι εκδηλώσεις του οργανισμού είναι εντελώς διαφορετικές. Υπάρχει εμφάνιση εξανθήματος που έχει άλλη μορφή (κηλίδες, βλατίδες, φυσαλίδες), διαρκεί πολλές μέρες και μπορεί να συνοδεύεται από πυρετό, κακή γενική κατάσταση ακόμη και επηρεασμένη νεφρική και ηπατική λειτουργία.
Τι περιλαμβάνει ο έλεγχος της φαρμακευτικής αλλεργίας;
Οι φαρμακευτικές αλλεργίες αποτελούν καταστάσεις που οδηγούν σε έντονο προβληματισμό γιατρούς και ασθενείς και πολύ συχνά γίνεται χορήγηση ακριβότερου ή ακόμη και λιγότερο αποτελεσματικού φαρμάκου που πηγάζει από το φόβο επανάληψης των συμπτωμάτων. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να γίνει, αν χρειάζεται βάσει ιστορικού, έλεγχος φαρμακευτικής αλλεργίας. Ο έλεγχος μπορεί να περιλαμβάνει αιματολογικές εξετάσεις (immunocap), δερματικές δοκιμασίες νυγμού (Skin Prick Test), ενδοδερμικές δοκιμασίες (μια εξέταση σαν τη γνωστή σε όλους μας Mantoux) ακόμη και επιδερμιδικές δοκιμασίες (Atopy Patch Test). Αναλόγως αποτελεσμάτων ο Αλλεργιολόγος μπορεί να χρειαστεί να προχωρήσει σε 2ο χρόνο σε φαρμακευτική πρόκληση. Έως τότε, θα πρέπει να δοθεί στο άτομο λίστα με εναλλακτικά ασφαλή φάρμακα και σαφείς οδηγίες αντιμετώπισης μίας ενδεχόμενης αντίδρασης.
Αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να προκαλέσουν σχεδόν όλες οι κατηγορίες των φαρμάκων, αλλά παρότι μπορεί να είναι πολύ σοβαρές δεν είναι τόσο συχνές όσο πιστεύεται. Ειδικά στα παιδιά οι αντιδράσεις αυτές εμφανίζονται με ακόμη μικρότερη συχνότητα από ότι σε ενήλικες. Βέβαια, η κατάσταση περιπλέκεται ιδιαίτερα, αφού ιώσεις μπορεί συχνά να συνοδεύονται από εμφάνιση εξανθημάτων, για αυτό και ο Αλλεργιολόγος λειτουργώντας “σαν ντεντέκτιβ” θα πρέπει να κάνει τη διερεύνηση και θα δώσει απαντήσεις αν όντως πρόκειται για φαρμακευτική αλλεργία.
Από την Αλλεργιολόγο Παίδων & Ενηλίκων, Σοφία Β. Κωστούδη (www.kostoudi.gr)
