Η εκκολπωματίτιδα είναι το αποτέλεσμα ανάπτυξης φλεγμονής σε εκκόλπωμα παχέος εντέρου και αποτελεί μια οξεία κατάσταση, της οποίας η βαρύτητα ποικίλει από ήπια έως και απειλητική για τη ζωή. Για την κατανόηση της φύσης της εκκολπωματίτιδας είναι σημαντική η διάκρισή της από την εκκολπωμάτωση που αποτελεί μια χρόνια κατάσταση και περιγράφει την ύπαρξη εκκολπωμάτων στο έντερο. Είναι μια επικίνδυνη αλλά ιάσιμη νόσος που χρήζει κατάλληλης αντιμετώπισης με αντιβιοτική αγωγή και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις με επείγουσα χειρουργική επέμβαση.
O Γενικός Χειρουργός Στέλιος Γαβριήλ απαντά στις ερωτήσεις μας.
Τι είναι τα εκκολπώματα και ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή τους;
Τα εκκολπώματα είναι σακοειδείς σχηματισμοί βλεννογόνου, που αποτελεί τον εσωτερικό χιτώνα του εντέρου και προβάλουν διαμέσου του τοιχώματος του παχέος εντέρου. Η επίπτωση της εκκολπωμάτωσης στο παχύ έντερο αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας και αφορά στο 20% των ασθενών ηλικίας έως 40 έτη, ενώ μετά τα 60 έτη το ποσοστό αυξάνεται στο 60%. Η κατάσταση αυτή απαντάται συχνότερα στις Δυτικές χώρες αλλά και σε Ανατολικές χώρες με «δυτικό» τρόπο ζωής, ενώ είναι σπανιότερη σε Αφρικανικές χώρες. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση εκκολπωμάτων παχέος εντέρου αποτελούν οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες, όπως η υπερκατανάλωση υδατανθράκων και κόκκινου κρέατος, σε συνδυασμό με μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών. Επιπλέον πέραν της ηλικίας, το κάπνισμα, το άρρεν φύλο, η παχυσαρκία, η κληρονομικότητα και αλλαγές στη μικροχλωρίδα του εντέρου αποτελούν ανεξάρτητους επιβαρυντικούς παράγοντες.
Με ποια συχνότητα εμφανίζεται και με τι συμπτώματα;
Ένας στους τέσσερις ασθενείς με εκκολπωμάτωση θα αναπτύξει κάποια στιγμή συμπτώματα και το 5% του συνόλου θα εμφανίσει οξεία εκκολπωματίτιδα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη τοπικής φλεγμονής που μπορεί να εξελιχθεί σε απόστημα, διάτρηση και ανάπτυξη περιτονίτιδας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος (συχνότερα εντοπιζόμενο στην αριστερή κάτω κοιλιακή χώρα), πυρετό, αίσθημα κακουχίας, ναυτία, εμετοί και διαταραχές κενώσεων. Επιπλέον, ασθενείς με εκκολπώματα μπορεί να εμφανίσουν αίμα στις κενώσεις, χωρίς την παρουσία κοιλιακού άλγους.
Πώς γίνεται η διάγνωση και πώς αντιμετωπίζεται;
Η διαγνωστική προσπέλαση σε ασθενείς με υποψία οξείας εκκολπωματίτιδας περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, τις εργαστηριακές εξετάσεις όπου ελέγχονται οι δείκτες φλεγμονής και την περαιτέρω απεικονιστική διερεύνηση με αξονική τομογραφία κοιλίας. Η βαρύτητα μπορεί να ποικίλει από ήπια, όπου εμφανίζεται μια τοπική φλεγμονή, μέχρι την ανάπτυξη αποστήματος πέριξ του εντέρου, απόφραξης του εντέρου, εσωτερικών συριγγίων ή διάτρηση του εντέρου και ανάπτυξη περιτονίτιδας. Η πλειονότητα των περιπτώσεων ήπιας εκκολπωματίτιδας μπορεί να αντιμετωπιστεί με χορήγηση αντιβιοτικών (χωρίς νοσηλεία) και εφαρμογή διαιτητικών περιορισμών με σταδιακή προσθήκη μαλακών και στερεών τροφών, εφόσον βελτιώνεται η κλινική εικόνα του ασθενούς. Είναι αυτονόητο πως οι ασθενείς αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά και σε περίπτωση που επιδεινωθούν θα πρέπει να επανεκτιμηθούν στο νοσοκομείο. Αν η πορεία είναι βελτιούμενη τότε συστήνεται η διενέργεια κολονοσκόπησης, μετά την πάροδο 6 εβδομάδων από το οξύ επεισόδιο.
Πότε απαιτείται η εισαγωγή στο νοσοκομείο;
Στις περιπτώσεις επιπλεγμένης εκκολπωματίτιδας απαιτείται χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών, ορού, αναλγητικών και διακοπή της σίτισης. Εάν αναπτυχθεί απόστημα μπορεί να προβούμε σε διαδερμική παρακέντηση του αποστήματος με τεχνική επεμβατικής ακτινολογίας. Επιλεγμένες περιπτώσεις μικρής, περιχαρακωμένης διάτρησης μπορούν να αντιμετωπιστούν φαρμακευτικά, ενώ σε περιπτώσεις γενικευμένης περιτονίτιδας με διάτρηση απαιτείται επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση.
Ποια επιπλοκή χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης;
Η χειρουργική αντιμετώπιση των επιπλεγμένων περιπτώσεων οξείας εκκολπωματίτιδας εξατομικεύεται αναλόγως της βαρύτητας του επεισοδίου και της γενικής κατάστασης του ασθενούς. Το χειρουργείο μπορεί να πραγματοποιηθεί με ανοιχτή ή λαπαροσκοπική μέθοδο και κύριο στόχο έχει την αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του εντέρου, με ή χωρίς αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού. Σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται η κατασκευή μιας προσωρινής, αναστρέψιμης παρά φύσιν έδρας για να εξασφαλιστεί η έξοδος από την οξεία φάση, χωρίς περαιτέρω προβλήματα με κίνδυνο τη ζωή του ασθενούς. Σε επόμενο χειρουργείο, μετά την πάροδο κάποιων εβδομάδων αποκαθίσταται η συνέχεια του εντέρου και κλείνεται η στομία.
Συμπερασματικά, παρότι η παρουσία εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο αποτελεί συνήθως μια ασυμπτωματική κατάσταση, μπορεί να οδηγήσει σε οξεία εκκολπωματίτιδα, μια επείγουσα κατάσταση, της οποίας η αντιμετώπιση εξαρτάται από τη βαρύτητα και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.
Από τον Γενικό Χειρουργό Στέλιο Γαβριήλ
