Port-a-cath -port χάριν συντομίας- λέγεται μια μικρή συσκευή που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα, και χρησιμεύει στην εύκολη, ανώδυνη, και χωρίς προβλήματα συχνή πρόσβαση στο φλεβικό δίκτυο για χορήγηση οποιουδήποτε φαρμάκου (κυρίως χημειοθεραπευτικών φαρμάκων), αίματος, ορού ή ολικής παρεντερικής διατροφής, καθώς και λήψη αίματος για εξετάσεις.
Ενδείκνυται σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις που χρειάζονται συχνά και για μεγάλο χρονικό διάστημα ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων, ιδιαιτέρως αυτών που εμφανίζουν μεγάλη τοξικότητα, όπως τα χημειοθεραπευτικά.
Η συσκευή αποτελείται από δύο βασικά μέρη, τον κεντρικό φλεβικό καθετήρα και τον κώδωνα. Ο κεντρικός φλεβικός καθετήρας, κατασκευασμένος από σιλικόνη, τοποθετείται σε μεγάλου εύρους φλέβα, κατά κανόνα την άνω κοίλη φλέβα. Ο κώδωνας είναι ένα μικρό δοχείο, το οποίο συνδέεται στο ένα άκρο του με τον κεντρικό φλεβικό καθετήρα, και εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα σε εύκολα προσβάσιμο σημείο, κατά κανόνα στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα. Η άνω επιφάνειά του είναι κατασκευασμένη από σιλικόνη για να επιτρέπει την παρακέντηση της συσκευής διά του υπερκείμενου δέρματος προκειμένου να γίνει χορήγηση ή αιμοληψία.
Το port-a-cath τοποθετείται με τη διενέργεια μιας μικρής χειρουργικής επέμβασης, υπό τοπική αναισθησία, στο χώρο του χειρουργείου υπό πλήρη αντισηψία. Κατά τη διαδικασία αυτή ο χειρουργός παρακεντά και καθετηριάζει μία κεντρική φλέβα με την τεχνική Seldinger. Προτιμούμε την δεξιά ή αριστερή υποκλείδια φλέβα, όμως είναι δυνατή η χρήση και άλλων κεντρικών φλεβών. Αφού προωθηθεί ο καθετήρας σιλικόνης στο επιθυμητό επίπεδο, διενεργείται μια μικρή τομή μήκους 3-4 εκατοστών πάνω από το σύστοιχο μαστό, και δημιουργείται κάτω ακριβώς από το δέρμα ένας μικρός θύλακος για να υποδεχτεί τον κώδωνα, ο οποίος εμφυτεύεται εκεί και μετά συνδέεται με τον κεντρικό φλεβικό καθετήρα. Όλη η διαδικασία εκτελείται με παράλληλη χρήση ακτινοσκοπικού μηχανήματος για επιβεβαίωση της σωστής θέσης του καθετήρα, και γίνεται έλεγχος αμφίδρομης καλής λειτουργίας πριν τη συρραφή του τραύματος. Το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα είναι μια μικρή ουλή από την τομή του δέρματος και μια μικρή υπέγερση κάτω από το δέρμα που αντιστοιχεί στον εμφυτευμένο κώδωνα.
Η χρήση του port-a-cath είναι απλή, αρκεί αυτός που θα το χρησιμοποιήσει να είναι ενημερωμένος για λεπτομέρειες ασφαλείας, που κυρίως αφορούν στην προστασία της εμφυτευμένης συσκευής, ώστε ο ασθενής να την έχει πάντα σε κατάσταση καλής λειτουργίας και να μπορεί να τη χρησιμοποιεί όποτε χρειάζεται. Εφόσον γίνεται σωστή χρήση, η συσκευή μπορεί να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στη θέση της, τόσο που ξεπερνά την προβλεπόμενη ανάγκη χρήσης. Εφόσον οι απαιτούμενες θεραπείες ολοκληρωθούν, και παρέλθει εύλογο χρονικό διάστημα μετά το οποίο ο ασθενής δεν χρειάζεται πλέον τη συσκευή, αυτή μπορεί εύκολα και ανώδυνα να αφαιρεθεί χωρίς επιπτώσεις.
Από τον Γενικό Χειρουργό, Δρ Σωτήριο Πανουσόπουλο
