Ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης κύησης μετά από 1 έτος συχνών και ελεύθερων επαφών, ενώ όταν η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών το χρονικό αυτό διάστημα μειώνεται στους6 μήνες, ώστε να μην παρέρχεται πολύτιμος αναπαραγωγικός χρόνος. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που παρουσίασε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO,2023), το 17.5% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως πάσχει από υπογονιμότητα (δηλαδή 1 στους 6). Η υπογονιμότητα σε ένα ζευγάρι μπορεί να οφείλεται είτε στη γυναίκα είτε στον άνδρα. Επίσης, σε ποσοστό 20% των ζευγαριών παράγοντες υπογονιμότητας μπορεί να εντοπίζονται και στους 2 συντρόφους. Για τον λόγο αυτό, η αρχική κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση που συστήνεται να γίνει αφορά και στους δύο. Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να κάνουμε στην ιδιοπαθή (ανεξήγητη) υπογονιμότητα, που αποτελεί το 20-25% των περιπτώσεων, όπου παρά τον ενδελεχή έλεγχο, δεν ανευρίσκεται συγκεκριμένο αίτιο αδυναμίας σύλληψης.
Η Μαιευτήρας Γυναικολόγος Δήμητρα Κάππου απαντά στις ερωτήσεις μας στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Ποια είναι τα κύρια αίτια υπογονιμότητας για τη γυναίκα και τον άνδρα;
Για τη γυναίκα
- Αυξημένη ηλικία
- Μη βατότητα σαλπίγγων συνήθως μετά από φλεγμονή
- Ανωοθυλακιορρηξία (π.χ. σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών)
- Ενδομητρίωση
- Παθήσεις της μήτρας (π.χ. ινομυώματα, πολύποδες) ή ανατομικές ανωμαλίες
Για τον άνδρα
- Διαταραχές του σπέρματος
- Συγγενείς παθήσεις
- Ορμονολογικές διαταραχές
- Χρόνια νοσήματα
- Χρήση ειδικών κατηγοριών φαρμακευτικών ουσιών
Ποιος είναι ο βασικός έλεγχος διερεύνησης υπογονιμότητας;
Στο πλαίσιο της διερεύνησης της υπογονιμότητας, σημαντικό ρόλο έχει στην πρώτη συνάντηση με το ζευγάρι να εξετάσουμε καταρχήν αναλυτικά το ιατρικό ιστορικό, αλλά και το τι έχει προηγηθεί μέχρι την πρώτη επίσκεψη. Συστήνουμε εξετάσεις βάσει των οποίων θα προτείνουμε ένα εξατομικευμένο πλάνο για το πώς ένα ζευγάρι μπορεί να επιτύχει μία εγκυμοσύνη, είτε μέσω φυσικής σύλληψης είτε μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Επίσης, οι εξετάσεις που προτείνονται πρέπει να είναι στοχευμένες και η χρησιμότητά τους να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη.
Τι εξετάσεις συστήνονται συνήθως;
Χαρακτηριστικά, για τη γυναίκα:
- Γυναικολογικό υπερηχογράφημα για την εκτίμηση του ενδομητρίου και του ωοθηκικού δυναμικού
- Ορμονικό προφίλ για να εκτιμηθεί η ωοθηκική λειτουργία αλλά και η γενικότερη ορμονική ισορροπία (π.χ. έλεγχος θυρεοειδικής λειτουργίας)
- Έλεγχος βατότητας σαλπίγγων
Για τον άνδρα
- Πλήρες σπερμοδιάγραμμα για να εκτιμηθεί ο αριθμός, η κινητικότητα και η μορφολογία των σπερματοζωαρίων, καθώς και το ενδεχόμενο παρουσίας φλεγμονής
- Έλεγχος οξειδωτικού stress – κατακερματισμός DNA (DNA fragmentation)
Πώς αντιμετωπίζεται η Υπογονιμότητα;
Με βάση τη λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και τα αποτελέσματα που θα έχουμε διαθέσιμα όταν ολοκληρωθεί ο διαγνωστικός μας έλεγχος, το επόμενο βήμα είναι να προσφέρουμε εξατομικευμένη συμβουλευτική στο ζευγάρι και μαζί να επιλέξουμε την καταλληλότερη προσέγγιση.
Σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί είτε μία επεμβατική ή φαρμακευτική θεραπεία ή ακόμα και μόνο η παρακολούθηση του φυσικού κύκλου και η βελτίωση του τρόπου ζωής να οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, χωρίς να χρειαστεί άλλη παρέμβαση. Για τα ζευγάρια στα οποία θα συστήσουμε Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή (ενδομήτριος σπερματέγχυση, κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση, γονιμοποίηση σε φυσικό/ημιφυσικό κύκλο), η επιλογή του καταλληλότερου θεραπευτικού πλάνου θα γίνει με βάση συγκεκριμένα επιστημονικά κριτήρια, αλλά και την επιθυμία των ίδιων των ατόμων, εφόσον ενημερωθούν για τα συν και τα πλην όλων των επιλογών.
Από τη Μαιευτήρα Γυναικολόγο Δήμητρα Κάππου
