Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος. Παρόλο που η αύξηση του σωματικού λίπους έχει ως βάση το θετικό ενεργειακό ισοζύγιο (τρώμε παραπάνω από ό,τι ξοδεύουμε), οι αίτιες που μας οδηγούν εκεί είναι πολύ πιο πολύπλοκες από ό,τι πιστεύαμε παλιότερα. Το τι τρώμε και το πόσο τρώμε, το αν έχουμε σωματική δραστηριότητα ή όχι επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.
Η Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος Αργυρώ Παναγιωτάκου μας μιλά για την παχυσαρκία, τη σχέση της με τον διαβήτη και τον τρόπο αντιμετώπισής της.
Πού οφείλεται η παχυσαρκία;
Σχεδόν το 70% οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες. Κι ενώ παλιότερα θεωρούσαμε ότι αυτές οι αλλαγές στο DNA των ανθρώπων με παχυσαρκία αφορούσαν τον μεταβολισμό και τον λιπώδη ιστό, οι νεότερες μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότερες αλλαγές αφορούν στον εγκέφαλο. Από ό,τι φαίνεται, άνθρωποι με υψηλό γονιδιακό σκορ παχυσαρκίας έχουν μεταλλάξεις που σχετίζονται με την όρεξη και τον κορεσμό, το σύστημα ανταμοιβής και ηδονής και γενικά το πώς επεξεργάζεται ο εγκέφαλός μας τη σχέση με το φαγητό. Αν σε αυτό προσθέσουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την κατανάλωση τροφής (εύκολη πρόσβαση σε γρήγορο φαγητό, ακρίβεια στα λαχανικά και φρούτα), την έλλειψη κίνησης (εύκολη πρόσβαση σε μέσα μαζικής κυκλοφορίας, ευκολία ηλεκτρονικών συναλλαγών) και τους έντονους ρυθμούς της καθημερινότητας που οδηγούν σε άγχος και κακής ποιότητας ύπνου, μπορεί κάποιος εύκολα να καταλάβει γιατί τα ποσοστά της παχυσαρκίας έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια.
Σε μια πρόσφατη μελέτη (CARTaGENE) βρέθηκε ότι άνθρωποι με υψηλό γονιδιακό σκορ για παχυσαρκία που ακολουθούσαν μια διατροφή βασισμένη στα λαχανικά και τις φυτικές ίνες με χαμηλή πρόσληψη κρέατος και επεξεργασμένων τροφών δεν αύξησαν το σωματικό τους βάρος.
Σε τι ποσοστό οι παχύσαρκοι εμφανίζουν σακχαρώδη διαβήτη;
Άνθρωποι με παχυσαρκία έχουν 30-53% πιθανότητα να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη. Η αλλαγή των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών και η απώλεια 5-10% του βάρους μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 58%. Η διατροφική προσέγγιση στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη συνήθως παραλείπεται.
Έχουμε τόσα νέα φάρμακα για την αντιμετώπιση του διαβήτη που ξεχνάμε πόσο σημαντική είναι η διατροφή. Ασθενείς με εγκατεστημένο διαβήτη αν χάσουν 16-20% του βάρους τους μπορούν να πετύχουν ύφεση ακόμη και πλήρη υποστροφή.
Ποσό εύκολο είναι να αλλάξουμε τον τρόπο διατροφής μας και τη σχέση μας με το φαγητό;
Κάθε φορά που χάνουμε κιλά ο οργανισμός μας προσπαθεί να μειώσει την απώλεια ενέργειας και να επιστρέψει στο προηγούμενο βάρος. Αυτό είναι μια φυσιολογική διαδικασία για την οποία το σώμα μας κινητοποιεί δυο μηχανισμούς, χαμηλώνει τον μεταβολισμό και αυξάνει τις ορμόνες της πείνας, σαμποτάροντας την προσπάθειά μας. Ευτυχώς, υπάρχουν πλέον αξιόλογα φάρμακα που στοχεύουν ακριβώς εκεί. Κάποια από αυτά έχουν διπλή δράση, καθώς ρυθμίζουν και τα επίπεδα του σακχάρου.
Η φαρμακευτική αγωγή βοηθάει να μειώσουμε τις ποσότητες που τρώμε, αλλά όχι τι τρώμε ούτε γιατί τρώμε, ούτε μας κάνει να κινούμαστε περισσότερο. Εκεί χρειάζεται συμπεριφορική θεραπεία (coaching, γνωσιακή ψυχοθεραπεία). Η συμπεριφορική θεραπεία μας υποστηρίζει όχι μόνο στην επίτευξη του στόχου μας αλλά και στη διατήρησή του.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι όπως ένας μαραθώνιος. Η απώλεια βάρους είναι το εύκολο σημείο της διαδρομής. Η θεραπεία δεν ολοκληρώνεται μόλις φτάσουμε στο επιθυμητό βάρος. Συνεχίζεται για να παραμείνουμε εκεί.
Από την Ενδοκρινολόγο – Διαβητολόγο Αργυρώ Παναγιωτάκου (www.endokrinologos-glyfada.gr)
