Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ) είναι μια πολύ επικίνδυνη παθολογική κατάσταση που εάν δεν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της αορτής και σε θανατηφόρα εσωτερική αιμορραγία. Ο κίνδυνος ρήξης μεγαλώνει με την αύξηση του μεγέθους του ανευρύσματος και την υψηλή αρτηριακή πίεση. Η ρήξη του ανευρύσματος συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα και αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες θανάτου στις δυτικές κοινωνίες.
Εκτός από την αορτή, ανεύρυσμα μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε αρτηρία του σώματος, εντοπίζεται όμως συχνότερα στην κοιλιακή αορτή και στις λαγόνιες αρτηρίες.
Ανεύρυσμα ονομάζεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία η αορτή λαμβάνει «μορφή μπαλονιού» λόγω της αδυναμίας του τοιχώματός της, το οποίο υποχωρεί και διατείνεται υπό τη πίεση του αίματος. Μια φυσιολογική κοιλιακή αορτή έχει διάμετρο περίπου 2 εκατοστά, όμως η ύπαρξη ανευρύσματος μπορεί να οδηγήσει σε πολύ μεγαλύτερες διαμέτρους.
Τι προκαλεί το ΑΚΑ;
Με την πάροδο του χρόνου, το ασθενές λόγω τραυματισμού ή ελαττωματικών γονιδίων αορτικό τοίχωμα διατείνεται και γίνεται ανευρυσματικό υπό την πίεση του αίματος που ρέει στο αγγείο. Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη ανευρύσματος αποτελούν το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα, οι καρδιακές παθήσεις, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η πλούσια σε λιπαρά δίαιτα. Οι περισσότεροι ιατροί συμβουλεύουν για καλό έλεγχο της αρτηριακής πιέσεως, διακοπή του καπνίσματος και μείωση των λιπαρών τροφών στην διατροφή.
Σε περιπτώσεις αυξημένου κίνδυνου εμφάνισης ΑΚΑ, ο γιατρός μπορεί να συστήσει περιοδικό έλεγχο με αξονική τομογραφία ή υπέρηχο.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής ;
Καθώς οι περισσότεροι ασθενείς με ΑΚΑ δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα η ενημέρωση από τον ιατρό είναι εξαιρετικά αναγκαία, ειδικά σε περιπτώσεις που λόγω ιστορικού ή τρόπου ζωής εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ΑΚΑ.
Συχνότερο από τα συμπτώματα του ΑΚΑ είναι ο πόνος που εντοπίζεται συνήθως στην κοιλιά, στη μέση ή στο στήθος ενώ σε κάποιους ασθενείς (λεπτούς ως επί το πλείστον) υπάρχει εκτός από την αίσθηση και η αφή του ανευρύσματος ως σφύζουσας μάζας στην περιοχή της κοιλιάς. Η ύπαρξη ΑΚΑ πιστοποιείται με απεικόνιση της κοιλιάς με αξονική τομογραφία ή υπέρηχο.
Πώς αντιμετωπίζεται το ΑΚΑ;
Το μέγεθος, η ακριβής εντόπιση του ανευρύσματος και η γενική κατάσταση του ασθενούς καθορίζουν τον τρόπο αντιμετώπισης ενός ΑΚΑ. Όταν το ΑΚΑ είναι μικρό, ο γιατρός ενδέχεται να προτείνει μόνο περιοδικό έλεγχο με κάποια απεικονιστική μέθοδο όπως ο υπέρηχος. Ένα μεγαλύτερο ή ταχέως αυξανόμενο ανεύρυσμα ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο ρήξης και πιθανόν να απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Οι τρόποι αντιμετώπισης του ΑΚΑ είναι η ανοιχτή χειρουργική και η ενδαγγειακή αποκατάσταση.
Ανοιχτή χειρουργική θεραπεία
Η ανοιχτή χειρουργική θεραπεία αποτελεί τον παραδοσιακό τρόπο αντιμετώπισης ενός ΑΚΑ. Πραγματοποιείται με τομή στην κοιλιά του ασθενούς και επιδιώκει να αντικαταστήσει το παθολογικό (ανευρυσματικό) τμήμα της αορτής με ένα συνθετικό μόσχευμα (σωλήνας) το οποίο συγκρατείται με ράμματα στην φυσιολογική αορτή.
Κατά τη διάρκεια τοποθέτησης του συνθετικού μοσχεύματος απαιτείται διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος στην αορτή. Η ανοιχτή επέμβαση τυπικά πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία και συνήθως διαρκεί 2 με 4 ώρες. Ο συνήθης χρόνος παραμονής του ασθενή στο νοσοκομείο μετά την επέμβαση είναι 7 ημέρες και ανάλογα την επουλωτική ικανότητα του οργανισμού, η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει περίπου 3 μήνες.
Αν και η ανοιχτή μέθοδος είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματική, ενδεχομένως κάποιοι ασθενείς να μην μπορούν να ανεχτούν αυτή την μείζονα επέμβαση.
Ενδαγγειακή θεραπεία
Η ενδαγγειακή θεραπεία είναι σχετικά καινούριος τρόπος για την αντιμετώπιση του ΑΚΑ. Είναι λιγότερο επεμβατικός τρόπος σε σχέση με την ανοιχτή επέμβαση και πραγματοποιείται με αποκλεισμό του ανευρύσματος μέσω τοποθέτησης ενός ενδαγγειακού μοσχεύματος, μέσα από την παθολογική αορτή, το οποίο δημιουργεί ένα νέο μονοπάτι (αυλό) για τη ροή του αίματος.
Η ενδαγγειακή επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό γενική, περιοχική ή τοπική αναισθησία και ενώ ο ασθενής είναι ξύπνιος, αλλά κατεσταλμένος και τυπικά απαιτεί 1 – 3 ώρες για να ολοκληρωθεί. Μετά την επέμβαση ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο μερικές ημέρες και μπορεί να επιστρέψει στις φυσιολογικές του δραστηριότητες μέσα σε 6 εβδομάδες.
Παρά το γεγονός ότι η ενδαγγειακή αποκατάσταση είναι ελάχιστα επεμβατική και άρα λιγότερο τραυματική, δεν απαιτεί μετάγγιση του ασθενούς και η αποκατάσταση είναι αμεσότερη, η ενδαγγειακή θεραπεία δεν είναι ενδεδειγμένη για όλους τους ασθενείς με ΑΚΑ.
Επιπλέον, μετά την ενδαγγειακή αποκατάσταση του ΑΚΑ απαιτείται τακτικός περιοδικός έλεγχος (check-ups) που μπορεί να περιλαμβάνει ακτινογραφία, αξονική τομογραφία και κλινική εξέταση και πρέπει να πραγματοποιείται στον 1 και στους 6 μήνες μετά την επέμβαση και εν συνεχεία μία φορά ετησίως.
Η μακροπρόθεσμη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της ενδαγγειακής θεραπείας δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν επιπλέον επεμβάσεις για καταστάσεις όπως:
Ενδοδιαφυγή: Με τον όρο “Ενδοδιαφυγή” περιγράφεται η συνέχιση κάποιας ροής αίματος προς το ανεύρυσμα, παρά την τοποθέτηση του ενδαγγειακού μοσχεύματος. Οι περισσότερες ενδοδιαφυγές δεν προκαλούν προβλήματα, ένας μικρός αριθμός από αυτές απαιτούν περαιτέρω θεραπεία.
Αύξηση του ανευρύσματος ή ρήξη: Η αύξηση του ανευρύσματος δεν έχει πάντα συμπτώματα. Όταν αυτά υπάρχουν, το πιο συχνό είναι ο πόνος στη κοιλιακή χώρα ή στην μέση. Η ρήξη εκτός από πόνο, μπορεί να παρουσιαστεί και με ζάλη, απώλεια αισθήσεων, αίσθημα παλμών (ταχυκαρδία) και ξαφνική αδυναμία.
Απόφραξη σκέλους: Σημαντική μείωση της αιμάτωσης του κάτω άκρου με πόνο στους γοφούς ή στα πόδια κατά την βάδιση και ψυχρά, ωχρά ή κυανά πόδια.
