Τι εννοούμε όταν λέμε «ανεύρυσμα αορτής»;
Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία η οποία μεταφέρει αίμα από την καρδιά σε όλο το σώμα. Το τμήμα της αορτής που εντοπίζεται στο θώρακα ονομάζεται θωρακική αορτή, ενώ όταν αυτή περάσει στην κοιλιά, κοιλιακή αορτή.
Το αορτικό ανεύρυσμα είναι μια επέκταση σε σχήμα σάκου στο τοίχωμα της αορτής. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν αδύναμα σημεία στο αγγειακό τοίχωμα τα οποία διατείνονται περισσότερο από το 50% της διαμέτρου του αγγείου. Η υψηλή πίεση της ροής του αίματος το οποίο διέρχεται απ’ αυτά τα ευάλωτα σημεία, δημιουργεί προοδευτικά αυξανόμενη τάση στο αορτικό τοίχωμα. Το τοίχωμα του αγγείου γίνεται πιο λεπτό και πιο αδύναμο και ως εκ τούτου με το πέρασμα του χρόνου αυξάνεται η διάμετρός του. Το τμήμα της κοιλιακής αορτής επηρεάζεται πιο συχνά. Περίπου το 25% των ανευρυσμάτων της αορτής εντοπίζονται στη θωρακική και το υπόλοιπο 75% στην κοιλιακή αορτή.
Πόσο συχνά είναι τα «αορτικά ανευρύσματα»;
Περίπου 40 στους 100.000 κατοίκους υποφέρουν από ανεύρυσμα αορτής κάθε χρόνο. Τα άτομα άνω των 65 ετών προσβάλλονται συχνότερα. Οι άνδρες έχουν περίπου πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ανεύρυσμα αορτής από τις γυναίκες.
Ποιοι παράγοντες προκαλούν την ανάπτυξη «ανευρύσματος αορτής»;
Η πιο κοινή αιτία μιας παθολογικής αλλαγής στο τοίχωμα της αορτής που προκαλεί ανεύρυσμα είναι η αρτηριοσκλήρωση, συχνά σε συνδυασμό με υψηλή αρτηριακή πίεση και υπερλιπιδαιμία. Σ’ αυτό συμβάλλουν κληρονομικοί παράγοντες, γι’ αυτό και τα ανευρύσματα εμφανίζουν οικογενή προδιάθεση. Το κάπνισμα, η υψηλή συγκέντρωση νικοτίνης στο αίμα επίσης προάγει και είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες εμφάνισης και εξέλιξης του αορτικού ανευρύσματος. Περιστασιακά, οι αγγειακές λοιμώξεις προκαλούν ανεύρυσμα.
Πώς αντιλαμβάνομαι ότι έχω ανεύρυσμα;
Η εξέλιξη ενός ανευρύσματος είναι μια πολύ ύπουλη διαδικασία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται σαν «σιωπηλή βόμβα» η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να υποστεί ρήξη με δραματικές συνέπειες για τον ασθενή. Ένα ανεύρυσμα συνήθως επεκτείνεται αργά για αρκετά χρόνια. Γι’ αυτό πολλοί ασθενείς δεν αισθάνονται τίποτα και νιώθουν απόλυτα υγιείς. Εάν η διάμετρος του ανευρύσματος επεκταθεί σημαντικά, τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να γίνουν αισθητά: αίσθημα παλμών στην κοιλιά, πόνος στην κοιλιά και στην πλάτη, πόνος στη μέση, δυσκολία στην αναπνοή, βράγχος φωνής ή βήχας. Τα περισσότερα ανευρύσματα αορτής ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια υπερηχογραφικών εξετάσεων ή κατά τη διενέργεια αξονικής / μαγνητικής τομογραφίας.
Πώς μπορώ να ελέγξω αν πάσχω από «αορτικό ανεύρυσμα»;
Το υπερηχογράφημα κοιλίας είναι μια απλή γρήγορη, μη επεμβατική εξέταση και αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την αρχική διάγνωση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον προληπτικό έλεγχο και την παρακολούθηση μικρών ανευρυσμάτων.
Άνδρες και γυναίκες άνω των 65 ετών, ειδικά οι καπνιστές (ή πρώην καπνιστές) και αυτοί με οικογενειακό ιστορικό ανευρυσμάτων πρέπει να ελεγχθούν με υπερηχογράφημα για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.
Πότε ένα «αορτικό ανεύρυσμα» θεωρείται επικίνδυνο;
Ένα μικρό ανεύρυσμα (3 cm < διάμετρος κοιλιακής αορτής < 4,5 – 5 cm) ενέχει μικρό κίνδυνο για την υγεία και απαιτεί τακτική παρακολούθηση με υπερηχογράφημα κάθε 6 έως 12 μήνες. Καθώς το ανεύρυσμα μεγαλώνει, το τοίχωμα της αορτής γίνεται πιο ευάλωτο. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο ενδεχόμενης ρήξης. Η αορτική ρήξη είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση, κατά την οποία το προσβεβλημένο άτομο αιμορραγεί κατακλυσμιαία και γρήγορα μπορεί να οδηγηθεί στο θάνατο. Μόνο το 20% των ασθενών με ρήξη προλαβαίνουν να φτάσουν στο νοσοκομείο εν ζωή. Ακόμη και με άμεση επείγουσα χειρουργική επέμβαση ένα μικρό ποσοστό απ’ αυτούς τους ασθενείς επιβιώνουν.
Πότε ένα ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής χρήζει χειρουργικής επέμβασης;
Όταν η διάμετρος του ανευρύσματος ξεπεράσει τα 4,5-5 εκ. στις γυναίκες και τα 5-5,5 εκ. στους άνδρες, είτε όταν υπάρξει μεγάλη αύξηση της διαμέτρου σε δύο διαδοχικές μετρήσεις (> 1 εκ. εντός ενός έτους) ή όταν το ανεύρυσμα προκαλεί συμπτώματα, τότε χρήζει χειρουργικής επέμβασης. Σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. ασθενείς με σύνδρομο Marfan ή δίπτυχη αορτική βαλβίδα), η χειρουργική επέμβαση μπορεί να έχει νόημα ακόμη και για μικρότερες διαμέτρους.
Πώς θεραπεύεται ένα ανεύρυσμα αορτής;
Υπάρχουν δύο μέθοδοι θεραπείας, η ενδοαγγειακή και η ανοικτή χειρουργική.
Ενδοαγγειακή μέθοδο: η αποκατάσταση του ανευρύσματος γίνεται από το εσωτερικό του αγγείου με τη χρήση ειδικών καθετήρων. Η μέθοδος αυτή είναι λιγότερο επεμβατική, γίνονται δύο μικρές τομές στη βουβωνική χώρα για την αποκάλυψη των μηριαίων αρτηριών. Στη συνέχεια, με τη χρήση ακτινοσκοπικού μηχανήματος, εισέρχονται απ’ τις μηριαίες αρτηρίες οι ειδικοί καθετήρες που φέρουν το ενδομόσχευμα που αποτελείται από ένα μεταλλικό σκελετό επενδεδυμένο με ειδικό ύφασμα. Το μόσχευμα εκπτύσσεται και στηρίζεται στο εσωτερικό της αορτής με ειδικά διαμορφωμένους νάρθηκες. Σε 2 ημέρες ο άρρωστος παίρνει εξιτήριο και η ανάρρωσή του είναι ταχύτατη και ανώδυνη.
Ανοικτό χειρουργείο: Για αρκετές δεκαετίες αποτελούσε τη μοναδική μέθοδο αντιμετώπισης των αορτικών ανευρυσμάτων. Πραγματοποιείται μια μεγάλη τομή στην κοιλιά ή το θώρακα του ασθενούς. Το παθολογικό τμήμα της αορτής θα αντικατασταθεί με έναν πλαστικό σωλήνα που λέγεται αορτικό μόσχευμα. Το μόσχευμα είναι από πολύ ισχυρό συνθετικό υλικό είτε πολυεστέρας (Dacron) είτε πολυτετραφλουοραιθυλένιο (PTFE) στο μέγεθος της φυσιολογικής αορτής και μπορεί να είναι ευθύ ή διχαλωτό. Κατόπιν, ο σάκος του ανευρύσματος ράβεται έτσι που να καλύψει το μόσχευμα. Μετά το χειρουργείο ο ασθενής οδηγείται στη μονάδα εντατικής θεραπείας 1-2 μέρες και συνολικά παραμένει στο νοσοκομείο για 7-10 μέρες περίπου. Για να αναρρώσει πλήρως απαιτούνται 3 μήνες.
Ποια μέθοδος θεραπείας είναι καλύτερη για μένα;
Και οι δύο μέθοδοι έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ποια μέθοδος είναι η καταλληλότερη πρέπει να βρεθεί σε συνεννόηση και σε συζήτηση με τον αγγειοχειρουργό σας.
Τι πρέπει να κάνω για να προλάβω την εξέλιξη ενός «αορτικού ανευρύσματος»;
Διατηρήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία σας: αποφύγετε το κάπνισμα, τρώτε μια ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή, διατηρείστε ένα κανονικό σωματικό βάρος, ασκηθείτε τακτικά και αποφύγετε το μακροχρόνιο στρες. Να ελέγχετε τακτικά τις τιμές της αρτηριακής σας πίεση, των λιπιδίων και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Για τους άνδρες άνω των 55 ετών που καπνίζουν και υποφέρουν από υψηλή αρτηριακή πίεση, συνιστάται προληπτικός υπερηχογραφικός έλεγχος της αορτής. Γενικά, μια τέτοια προληπτική εξέταση συνιστάται για όλους τους άνδρες ηλικίας 65 ετών και άνω.
Από τον Αγγειοχειρουργό, Δρ. Χρίστο Δημόπουλο (www.drdimopoulos.gr)
