Η φράση «έχω αιμορροΐδες» που χρησιμοποιείται συχνά για να εκφράσει την ύπαρξη πάθησης είναι άτοπη – κι αυτό επειδή οι αιμορροΐδες είναι φυσιολογική ανατομική δομή του σώματος. Πρόκειται για αρτηρίες και φλέβες που δημιουργούν αγγειακές συναθροίσεις ή πλέγματα, και βρίσκονται στο κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου και στον πρωκτό. Δημιουργούν δύο αιμορροϊδικά πλέγματα, τις εσωτερικές και τις εξωτερικές αιμορροΐδες.
Οι εσωτερικές αιμορροΐδες αποτελούνται από έναν ευαίσθητο αγγειακό και συνδετικό ιστό και καλύπτονται από βλεννογόνο, ενώ οι εξωτερικές αιμορροΐδες καλύπτονται από δέρμα.
Τα πλέγματα αυτά συγκρατούνται από ένα σύστημα συνδετικού ιστού, που ονομάζεται αιμορροϊδικός.
Όταν ο αιμορροϊδικός ιστός νοσεί:
- Οι εσωτερικές αιμορροΐδες τραυματίζονται και αιμορραγούν κατά την αφόδευση.
- Οι εξωτερικές αιμορροΐδες δύνανται να θρομβωθούν, να προκαλέσουν κνησμό και να αιμορραγήσουν.
Όταν συμβαίνουν τα παραπάνω, μιλούμε για αιμορροϊδοπάθεια. Η αιμορροϊδοπάθεια είναι ένα πολύ σύνηθες ιατρικό πρόβλημα που πλήττει το 60% του πληθυσμού παγκοσμίως, και το 50% σε άτομα άνω των 50 ετών. Αυτή η συχνή πάθηση συναντάται περισσότερο στις δυτικές κοινωνίες, και επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της καθημερινής ζωής του παθόντος και έχει σχέση με το λεγόμενο δυτικό τρόπο ζωής. Πρόκειται για διαταραχή στη ροή του αίματος των αιμορροϊδικών φλεβών που οδηγεί στην διόγκωση των αγγειακών πλεγμάτων.
Γνωρίζοντας τον ρολό των αιμορροΐδων στο σώμα
Οι αιμορροΐδες έχουν τον ρόλο ενός «μαξιλαριού”, προστατεύοντας την περιοχή του σφιγκτήρα του πρωκτού κατά τη διαδικασία της κένωσης. Αυτές οι δύο ανατομικές δομές, δηλαδή οι εξωτερικές και οι εσωτερικές αιμορροΐδες που σχηματίζουν το αιμορροϊδικό ιστό συντελούν στην ορθή λειτουργία του πρωκτού. Σύμφωνα με μελέτες, το 7% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από την πάθηση και παράλληλα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αποδίδει απώλεια αίματος από τον πρωκτό σε αιμορροϊδοπάθεια. Για αυτό τον λόγο, είναι συνετό πριν προβεί σε συμπεράσματα, ο κάθε ασθενής να συμβουλεύεται τον θεράποντα ιατρό του.
Συνοπτικά, ο αιμορροϊδικός ιστός είναι υπεύθυνος για:
- Την εγκράτεια, δηλαδή το ορθό κλείσιμο του πρωκτού. Κατά τη κένωση χαλαρώνει ο πρωκτικός σφιγκτήρας ώστε το αιμορροϊδικό πλέγμα να αδειάσει προσωρινά από το αίμα. Σε περιπτώσεις όπου αυξάνει η ενδοκοιλιακή πίεση, όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του φτερνίσματος, τα «μαξιλάρια» αυτά διογκώνονται, με αποτέλεσμα να πιέζουν τον σφιγκτήρα και να αποφεύγεται η ακράτεια. Παράλληλα, οι αιμορροΐδες παρέχουν το 15-20% της απαραίτητης πίεσης για να παραμένει μονίμως κλειστός ο πρωκτικός σωλήνας.
- Την προστασία του βλεννογόνου του εντέρου από τραυματισμούς που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της εκκένωσης. Ο σφιγκτήρας του πρωκτού συγκρατεί τα κόπρανα στο κατώτερο μέρος του εντέρου, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπει την δίοδό τους κατά την αφόδευση. Αυτή η λειτουργία υποβοηθάται από την ελαστικότητα που χαρακτηρίζει τις αιμορροΐδες, οι οποίες συστέλλονται και διαστέλλονται κατ’ αντιστοιχία με την λειτουργία του πρωκτού, προστατεύοντας τον καθ’ όλες τις διαδικασίες.
Αίτια της αιμορροϊδοπάθειας
Τα αίτια της αιμορροϊδοπάθειας διαφέρουν στον κάθε άνθρωπο. Η πάθηση αυτή δημιουργείται από χαλάρωση ή σύσφιξη των άνω αιμορροϊδικών αρτηριών, οδηγώντας σε οίδημα και σχηματισμό όζων που προεξέχουν από τον πρωκτό. Ο κοινός παρονομαστής τους είναι η αυξημένη πίεση στον ορθοπρωκτικό σωλήνα, η οποία δύναται να προκληθεί από τους παρακάτω παράγοντες:
- Έλλειψη φυτικών ινών στη διατροφή.
- Έλλειψη σωστής ενυδάτωσης.
- Έλλειψη σωματικής άσκησης.
- Χρόνια δυσκοιλιότητα ή διάρροια.
- Αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση.
- Εγκυμοσύνη ή / και τοκετός.
- Παθήσεις του προστάτη.
- Όγκοι στην περιοχή της πυέλου.
- Παχυσαρκία.
- Κληρονομικότητα.
- Προχωρημένη ηλικία.
- Μακροχρόνια χρήση καθαρτικών και υπακτικών σκευασμάτων.
Πρόληψη και ανακούφιση
Η αιμορροϊδοπάθεια είναι χειρουργική νόσος και την τελική λύση δίνει η Χειρουργική. Παρ΄ όλα αυτά προληπτικά κι ανακουφιστικά, όσον αφορά στα συμπτώματα, μπορούμε να τονίσουμε τα εξής:
- Κατανάλωση υγρών (6 – 8 ποτήρια την ημέρα).
- Αποφυγή διατροφής πλούσιας σε καρυκεύματα που μπορεί να προκαλέσουν τοπικό ερεθισμό (μπαχαρικά, αλκοόλ) ή εντερική διέγερση (καφές, τσάι, νικοτίνη).
- Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, δημητριακά, φρούτα και λαχανικά (30 gr ινών ημερησίως).
- Σωματική άσκηση (περπάτημα, κολύμπι).
- Συγκεκριμένη ώρα καθημερινής κένωσης (π.χ. το πρωί μετά από ένα ποτήρι νερό) και σύντομη παραμονή στο μπάνιο (5’) χωρίς σφίξιμο.
- Σε περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων, αποφυγή μηχανικού καθαρισμού με χαρτί τουαλέτας μετά την κένωση και χρήση εδρόλουτρων κρύου νερού.
- Αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας (διατροφή, ενυδάτωση, μαλακτικά ή υπακτικά σιρόπια).
- Συντηρητική αντιμετώπιση με τη χρήση φαρμάκων που βελτιώνουν τη φλεβική κυκλοφορία (φλαβονοειδή).
Συμπτώματα αιμορροϊδοπάθειας
Ομοίως με τα αίτια, τα συμπτώματα της αιμορροϊδοπάθειας ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Τα συμπτώματα, καθώς και ένταση στην οποία τα βιώνει ο ασθενής διαφέρουν αναλογικά με το στάδιο της πάθησης στο οποίο βρίσκεται.
Σε πολλές περιπτώσεις, η απώλεια αίματος των εσωτερικών αιμορροΐδων προκαλεί πτώση του αιματοκρίτη σε επικινδύνως χαμηλά επίπεδα με κατάληξη την αναιμία. Παράλληλα, βασική παθολογία των εξωτερικών αιμορροΐδων αποτελεί η δημιουργία θρόμβων στο αιμορροϊδικό πλέγμα, δηλαδή διόγκωση και σκλήρυνση στα σημεία αυτά και δημιουργία περίσσειας δέρματος που ονομάζεται δερματικό ράκος, και χρήζει αντιμετώπισης όταν επιμολυνθεί: ο θρόμβος εμφανίζεται εντός λίγων λεπτών από την κένωση με υπαρκτό κίνδυνο φλεγμονής, διαπύησης, δημιουργίας περιεδρικού αποστήματος και σήψης.
Άρθρο του Γενικού Χειρουργού, Γεώργιου Μπινιάρη
