Η αναφυλαξία είναι μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο. Πρόκειται για κατάσταση που μπορεί να αφορά άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, αλλά τα αίτια διαφοροποιούνται σε συχνότητα ανάλογα με την ηλικία.
Η αναφυλαξία είναι μία κατάσταση με ταχεία έναρξη.
Πραγματικότητα. Η αναφυλαξία συνήθως συμβαίνει λίγα λεπτά μετά την επαφή με έναν από τους παράγοντες που προκαλούν αλλεργία – συνήθως ένα τσίμπημα εντόμου (μέλισσα, σφήκα), ένα φαγητό (όπως ξηροί καρποί ή θαλασσινά, αλλά και γάλα, αβγό, σιτηρά σε παιδιά), ένα φάρμακο ή ένα υλικό όπως το latex. Δεν μπορεί κάποιος να είναι αλλεργικός σε φουντούκι, να το καταναλώσει τυχαία και να κάνει αναφυλακτική αντίδραση λόγω αυτού μετά από ώρες ή και μέρες.
Ως αναφυλαξία μπορεί να χαρακτηρίζεται και μόνο η ύπαρξη εξανθημάτων σε όλο το σώμα.
Μύθος. Μόνο η ταχεία εμφάνιση εξανθημάτων (“πετάλες” στο δέρμα) χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αναφυλαξία. Η αναφυλαξία επηρεάζει περισσότερα από ένα όργανα του σώματος. Άρα τα εξανθήματα θα πρέπει να συνοδεύονται από εκδηλώσεις όπως έμετο, κοιλιακό άλγος, φτερνίσματα, φαγούρα στη μύτη και/ή στα μάτια, καταρροή. Η δυσκολία στην αναπνοή, ο βήχας, η βραχνάδα στη φωνή είναι εκδηλώσεις σοβαρής αντίδρασης. Αντίστοιχα, η ωχρότητα, η ζάλη, η λιποθυμία μπορεί να σημαίνουν πτώση της πίεσης και είναι από τις σοβαρές εκδηλώσεις της αναφυλαξίας. Αλλά τονίζεται ότι αυτές τις εκδηλώσεις τις αναμένουμε σύντομα μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο και όχι μετά από πολλές ώρες ή μέρες.
Είναι πάντοτε εύκολο να προσδιορισθεί το αίτιο της αναφυλαξίας.
Μύθος. Συχνά τα αίτια της αναφυλαξίας είναι προφανή, όπως για παράδειγμα αν νοσηλεύεστε μπορεί να εμφανίσετε αντίδραση άμεσα μετά τη χορήγηση φαρμάκου ή αν σας τσιμπήσει μέλισσα να εκδηλώσετε άμεσα συμπτώματα. Αλλά αρκετές φορές είναι δύσκολο να προσδιορισθεί το ακριβές αίτιο, γιατί μπορεί το άτομο να κατανάλωσε πολλά τρόφιμα ταυτόχρονα ή να έλαβε πολλά φάρμακα την ίδια ώρα. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις, ιδίως στους ενήλικες, που κάνουν αναφυλακτικές αντιδράσεις χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο αίτιο (ιδιοπαθής αναφυλαξία). Σημαντική είναι η λήψη ενός αναλυτικού ιστορικού από Αλλεργιολόγο, ώστε να προσδιορισθούν άλλοι παράγοντες ένοχοι για πρόκληση αναφυλαξίας (όπως η άσκηση ή η κνίδωση εκ ψύχους), να γίνει ο κατάλληλος έλεγχος και να έχουν τα άτομα σαφείς οδηγίες τι να αποφεύγουν στο μέλλον για να είναι ασφαλείς.
Αν είχατε μία ήπια αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν δε χρειάζεται να ανησυχείτε για αντίδραση μεγαλύτερης σοβαρότητας στο μέλλον.
Μύθος. Ακόμη και τα άτομα που είχαν μία ήπια αναφυλακτική αντίδραση στο παρελθόν που περιορίστηκε σύντομα έχουν πιθανότητα να κάνουν στο μέλλον σοβαρότερη αναφυλακτική αντίδραση. Οπότε είναι απαραίτητο όλοι όσοι έχουν ιστορικό αναφυλακτικής αντίδρασης να έχουν ένα σαφές πλάνο αντιμετώπιησης τόσο ήπιων αλλεργικών αντιδράσεων όσο και σοβαρών αναφυλακτικών αντιδράσεων.
Η αναφυλαξία αντιμετωπίζεται με αντιισταμινικά και κορτιζόνη.
Μύθος. Φάρμακο αντιμετώπισης της αναφυλαξίας είναι η αδρεναλίνη. Ειδικά τα άτομα που έχουν συμπτώματα όπως βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή θα πρέπει να λάβουν σύντομα μετά την αδρεναλίνη και στη συνέχεια ένα εισπνεόμενο βρογχοδιασταλτικό. Τα αντιισταμινικά και η κορτιζόνη αποτελούν φάρμακα που χορηγούνται αφού έχει αντιμετωπισθεί ο αρχικός κίνδυνος και έχει σταθεροποιηθεί το άτομο. Η αδρεναλίνη υπάρχει διαθέσιμη ως αυτοενιέμενη (“στυλό” έτοιμο για χρήση) είτε με τη μορφή της αμπούλας αδρεναλίνης, στην οποία όμως χρειάζεται αναρρόφηση και χρήση συγκεκριμένης ποσότητας ανάλογα με το βάρος και την ηλικία του ατόμου. Απαραίτητο είναι μετά την αρχική αντιμετώπιση της αναφυλαξίας τα άτομα να εκτιμώνται σε νοσοκομείο και να παρακολουθούνται για κάποιες ώρες.
Από την Αλλεργιολόγο Παίδων & Ενηλίκων, Σοφία Β. Κωστούδη (www.kostoudi.gr)
