Η 4η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί από τη Διεθνή Ένωση κατά του Καρκίνου (UICC) ως Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου, με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού αναφορικά με τη σημασία της πρόληψης, καθώς μεγάλο μέρος των θανάτων από καρκίνο μπορούν να αποφευχθούν μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης.
Δυστυχώς, έχει παρατηρηθεί ότι παρά τις προσπάθειες ενημέρωσης και πρόληψης τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο, η επίπτωση του καρκίνου αυξάνει σταθερά τα τελευταία χρόνια. Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, το 2018 υπολογίζονται σε 18 εκατομμύρια και εκτιμάται ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ακόμη, ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία που εξέδωσε το 2020, η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ογκολογίας, ο καρκίνος σήμερα, αποτελεί και στη χώρα μας την πρώτη αιτία θανάτου με ποσοστό 27% γενικά, και 38% στις ηλικίες κάτω των 65 ετών, αφήνοντας πίσω τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο συχνότερος και πιο θανατηφόρος καρκίνος σε παγκόσμιο επίπεδο, με 10.000 νέα περιστατικά να καταγράφονται κάθε χρόνο στη χώρα μας, από τα οποία το 1/3 ανακαλύπτονται τυχαία, χωρίς συμπτώματα.Με αφορμή την σημερινή ημέρα, φιλοξενούμε τον Θωρακοχειρουργό-Αγγειοχειρουργό, κ. Κωνσταντίνο Μαρκόπουλο με μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, ο οποίος μας μιλά για τη φωτοδυναμική θεραπεία, το νέο ισχυρό «όπλο» που προστίθεται στην ιατρική φαρέτρα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα,η οποία πρόσφατα ξεκίνησε να εφαρμόζεται και στη χώρα μας.
Η φωτοδυναμική θεραπεία είναι ένα νέο καιπολλά υποσχόμενο «όπλο» στη μάχη ενάντια στον καρκίνο του πνεύμονα. Mπορείτε να μας εξηγήσετε τους μηχανισμούς δράσης της φωτοδυναμικής θεραπείας;
Η φωτοδυναμική θεραπεία για τον καρκίνο του πνεύμονα βασίζεται στην ενέργεια που μεταδίδεται μέσω ακτίνωνLaser σε συγκεκριμένο μήκος κύματος (630nm) κατευθείαν μέσα στα καρκινικά κύτταρα. Προϋπόθεση είναι η ενδοφλέβια χορήγηση μιας ουσίας (PorfirmerSodium), η οποία επιλεκτικά και αποκλειστικά εγκαθίσταται στα καρκινικά κύτταρα. Ο βομβαρδισμός των καρκινικών κυττάρων με το συγκεκριμένο laser προκαλεί διάσπαση της ουσίας και απελευθέρωση μοριακού Ο2, το οποίο καταστρέφει το κύτταρο. Η εφαρμογή της μεθόδου αυτής γίνεται με 2 τρόπους. Είτε με παρακέντηση του όγκου με ίνες laser και μέσω αυτών η χορήγηση της ενέργειας, αφού βεβαίως γίνει χαρτογράφηση του όγκου και επιλογή των σημείων εισόδου. Είτε με ανοικτό χειρουργείο ή θωρακοσκόπηση σε ανεγχείρητους όγκους ή μεσοθηλιώματα. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και η επιλογή έχει να κάνει με το μέγεθος και την εντόπιση του όγκου. Η αποτελεσματικότητα είναι μείωση του όγκου από 40-70% και αν συνδυαστεί με ΧΘΠ ή κυρίως ανοσοθεραπεία, που οι πρώτες μελέτες δείχνουν μεγάλη συνέργεια, τότε τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.
Πόσα χρόνια εφαρμόζεται η θεραπεία αυτή στη χώρα μας;
Η μέθοδος ξεκίνησε εξαιρετικά πρόσφατα στην Ελλάδα και για την ακρίβεια στο Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού με βάση κοινό πρωτόκολλο με το RoswellPark του Buffalo της Νέας Υόρκης, όπου πρωτοξεκίνησε η μέθοδος. Εξάλλου, η μέθοδος πρόσφατα έλαβε έγκριση FDA στις ΗΠΑ.
Η φωτοδυναμική θεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί με ασφάλεια σε όλους τους ασθενείς; Υπάρχουν αντενδείξεις;
Η μέθοδος αφορά στα μη μικροκυτταρικά καρκινώματα πνεύμονος που είναι το 85% των κακόηθων όγκων που συναντώνται στον πνεύμονα. Εφαρμόζεται σε όλους τους ασθενείς που δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση του όγκου, που είναι η πρώτη επιλογή στον καρκίνο του πνεύμονος. Η μέθοδος έχει σπάνια επιπλοκές που κυρίως είναι αιμορραγία, όταν διηθούνται μεγάλα αγγεία,γι’αυτό αποφεύγονται οι ίνες laser σε απόσταση μικρότερη του 1,5cm από τα αγγεία. Αντίθετα, η φωτοδυναμική θεραπεία είναι επιλογή σε ασθενείς που δεν δύναται να χειρουργηθούν είτε διότι έχουν βαριά ΧΑΠ, είτε διότι έχουν βαριά καρδιοπάθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εφαρμόζεται η φωτοδυναμική θεραπεία, χωρίς γενική αναισθησία. Επιπλέον, εφαρμόζεται σε περιπτώσεις υποτροπής του καρκίνου, όπως επίσης και στα μεσοθηλιώματα.
Μετά τη θεραπεία, τι θα πρέπει να περιμένει ο ασθενής;
Μετά τη θεραπεία, ο ασθενής παραμένει 3-5 ημέρες νοσηλευόμενος και με απόλυτη ασφάλεια από το ηλιακό φως, διότι το φάρμακο προκαλεί μεγάλη φωτοευαισθησία σε μάτια και δέρμα. Έτσι είναι υποχρεωτική η ολόσωμη κάλυψη με ρούχα και τα γυαλιά ηλίου για 6 εβδομάδες, και υποχρεωτικός περιορισμός μετακίνησης για 4 εβδομάδες, δηλαδή έξοδος μόνον κατά τις νυχτερινές ώρες. Κατά τα άλλα, η μείωση του όγκου αναμένεται στις 3-6 εβδομάδες να είναι διαπιστωμένη.
Γιατί ο καρκίνος του πνεύμονα εξακολουθεί να είναι ο πιο θανατηφόρος καρκίνος σε παγκόσμιο επίπεδο; Φταίει ο τρόπος ζωής και ιδίως το κάπνισμα ή το γεγονός ότι η νόσος δε δίνει συμπτώματα σε πρώιμα στάδια;
Πράγματι, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πλέον θανατηφόρος καρκίνος. Για την Ελλάδα σημαίνει 10.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο με βασική αιτία το κάπνισμα (που υποχωρεί σταδιακά) και μόλυνση της ατμόσφαιρας, καθώς και εργασιακών χώρων. Δυστυχώς, ο καρκίνος πνεύμονος όταν δώσει συμπτώματα (δύσπνοια, βήχας, αιμόπτυση, πλευρίτιδα) είναι αρκετά προχωρημένος. Επομένως, αυτό που σώζει και βοηθά την έγκαιρη διάγνωση όταν είναι μικρός σε μέγεθος είναι η ακτινογραφία θώρακος και το γενικότερο προληπτικό checkup.
Μπορούμε να μιλάμε για πλήρη ίαση του καρκίνου του πνεύμονα; Από τι εξαρτάται η θετική έκβαση της νόσου;
Ίαση αφορά το 80% όσων έχουν διαγνωστεί στο πρώτο στάδιο με όγκους μικρότερους των 2cm. Αλλά και 65% στο δεύτερο στάδιο μέχρι τα 3 έτη με λίγους λεμφαδένες. Άρα, η θετική έκβαση δεν είναι θέμα τύχης. Είναι πρώτον ζήτημα έγκαιρης διάγνωσης και δεύτερον ζήτημα γρήγορης και σωστής αντιμετώπισης, όταν έχει διαγνωστεί.
Αυτή τη στιγμή, πού στρέφονται οι ιατρικές έρευνες για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα; Τι μπορούμε να περιμένουμε τα επόμενα χρόνια;
Περιμένουμε την επέκταση της ανοσοθεραπείας και τη συνέργεια της με τη φωτοδυναμική θεραπεία με πρωτόκολλα που θα σταματήσουν την ανάπτυξη του όγκου και θα δώσουν μεγάλη ευκαιρία αφαίρεσής του είτε σταθεροποίησης της κατάστασης. Σήμερα, με την ανάπτυξη της ρομποτικής χειρουργικής και της προώθησης της τεχνολογίας (laser) ο καρκίνος του πνεύμονος, σαφώς, έχει καλύτερη έκβαση και το μέλλον είναι ελπιδοφόρο με εύκολες μεθόδους, χωρίς πόνο και με 24-48 ώρες νοσηλείας.
Από τον Δρ. Κωνσταντίνο Μαρκόπουλο, Θωρακοχειρουργό – Αγγειοχειρουργό
Διευθυντή Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού
