Κάθε χρόνο στην Ελλάδα υπολογίζεται πως 300 άνθρωποι θα εμφανίσουν καρκίνο του παγκρέατος. Μια ασθένεια, αρκετά απειλητική για τη ζωή και που δυστυχώς η συχνότητά της δείχνει να αυξάνεται.
Όπως μας εξηγεί ο κ.Γρηγόρης Τσιώτος, Χειρουργός, Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ, δεν είναι μόνο η επιθετικότητα αυτής της μορφής καρκίνου το αίτιο για το μικρό ποσοστό των ασθενών που κατορθώνουν να επιβιώσουν εντός μίας 5ετίας. Υπάρχουν δύο ακόμη αιτίες που έχουν να κάνουν με το ότι:
1. Ο καρκίνος του παγκρέατος προκαλεί συμπτώματα αργά, άρα έχει ήδη προχωρήσει αρκετά τη στιγμή που γίνεται η διάγνωση της νόσου.
2. Το πάγκρεας ανατομικά «αγκαλιάζει» σε μεγάλη έκταση την πυλαία φλέβα, η οποία τροφοδοτεί το ήπαρ (συκώτι) και έτσι τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος μπαίνουν πολύ γρήγορα σε αυτήν και κάνουν μετάσταση στο ήπαρ.
Τα συμπτώματα που δυστυχώς πολλοί γιατροί υποεκτιμούν
Τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος εξαρτώνται άμεσα από το σημείο όπου ο καρκίνος εντοπίζεται στο πάγκρεας, όπως είναι η κεφαλή, το σώμα, ή η ουρά. Ας τα δούμε αναλυτικά:
Ίκτερος
Ο ίκτερος, δηλαδή το «κιτρίνισμα» του δέρματος και του λευκού βολβού των ματιών, συμβαίνει όταν ο καρκίνος του παγκρέατος βρίσκεται στην κεφαλή του παγκρέατος. Ο ίκτερος οφείλεται στην απόφραξη του χοληδόχου πόρου που μεταφέρει τη χολή προς το έντερο. Έτσι, η χολή παλινδρομεί προς το ήπαρ, μπαίνει στο αίμα και δίνει το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα στο βολβό. Συχνά, ο ίκτερος συνοδεύεται και από έντονο κνησμό («φαγούρα»). Ο ίκτερος είναι ένα κραυγαλέο σύμπτωμα, προκαλεί πολύ έντονη ανησυχία στον ασθενή και έτσι απευθύνεται γρήγορα σε γιατρό, συνηθέστερα στον οικογενειακό του γιατρό.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονίσουμε ότι οι περισσότεροι γιατροί συστήνουν πολλές και χρονοβόρες εξετάσεις σκεπτόμενοι ότι ο ίκτερος μπορεί να οφείλεται σε ηπατίτιδα ή σε χολολιθίαση. Αυτό οδηγεί σε απώλεια χρόνου και επιδείνωση του καρκίνου του παγκρέατος. Είναι κρισιμότατο να γίνει πολύ κατανοητό, τόσο από τους γενικούς γιατρούς και παθολόγους, όσο και από τον πληθυσμό, ότι όταν εμφανιστεί ίκτερος, το πρώτο και κρισιμότερο μέλημα είναι να αποκλειστεί ο καρκίνος του παγκρέατος και μετά να υπάρχει η άνεση να γίνει διερεύνηση για όλα τα υπόλοιπα πιθανά αίτια.
Οσφυαλγία ή πόνος στην κοιλιά
Η οσφυαλγία ή ο πόνος στην κοιλιά. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται όταν ο καρκίνος του παγκρέατος βρίσκεται στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος, διότι στο σημείο αυτό ο καρκίνος επεκτείνεται προς τα πίσω και προσβάλλει τα νεύρα δίπλα στη σπονδυλική στήλη. Ο πόνος αυτός είναι συχνά πολύ έντονος, ή και αφόρητος και ο ασθενής χρειάζεται πολύ ισχυρά παυσίπονα. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα ότι το σύμπτωμα αυτό πάρα πολύ συχνά δεν αξιολογείται σωστά ούτε από τους ασθενείς, ούτε και από πολλούς γιατρούς. Αυτό συμβαίνει διότι η οσφυαλγία (ο πόνος στη μέση) είναι πάρα πολύ συχνός και οφείλεται συνήθως σε μυοσκελετικούς λόγους. Γι’ αυτό και αντιμετωπίζεται ως τέτοιος.
Όμως, εάν η οσφυαλγία δεν βελτιώνεται μετά από την αρχική θεραπεία ενός τάχα «μυοσκελετικού προβλήματος», πρέπει αμέσως να ερευνούμε για άλλα αίτια. Είναι πραγματικά θλιβερό να έρχονται ασθενείς με προχωρημένο πλέον καρκίνο του παγκρέατος και να λένε ότι είχαν οσφυαλγία για πολλούς μήνες και έπαιρναν φάρμακα «για τη μέση τους» χωρίς φυσικά κανένα αποτέλεσμα, ενώ ο καρκίνος επεκτεινόταν και χειροτέρευε. Πολύ συχνά, επίσης, ο πόνος στο επάνω μέρος της κοιλιάς αποδίδεται σε γαστρίτιδα, σπαστική κολίτιδα, δυσπεψία, κτλ. και δεν αξιολογείται ως σύμπτωμα πιθανού καρκίνου του παγκρέατος, οδηγώντας πάλι σε σημαντικότατη απώλεια χρόνου και επιδείνωση της νόσου. Τόσο η ακριβής αξιολόγηση της οσφυαλγίας που επιμένει, του πόνου στην κοιλιά, όσο και του ίκτερου, απαιτούν την ειδική εμπειρία πραγματικά έμπειρου χειρουργού παγκρέατος ή ογκολογικού χειρουργού, ώστε χωρίς καμία περαιτέρω καθυστέρηση να προβεί στην ειδική εξέταση που όχι μόνο βάζει τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος, αλλά και εξακριβώνει το στάδιό του.
Απώλεια βάρους, ανορεξία, αδυναμία, κατάθλιψη
Τα συμπτώματα αυτά, εμφανίζονται συνήθως σε αρκετά προχωρημένο καρκίνο του παγκρέατος και οφείλονται σε ουσίες που εκκρίνει ο καρκίνος και οι οποίες προξενούν απώλεια μυϊκής μάζας (αδυνάτισμα) βλάπτοντας τον οργανισμό με πολλούς τρόπους και οδηγώντας σε σταθερή, γρήγορη και γενικευμένη φθορά.
Σακχαρώδης διαβήτης
Σύμφωνα με τον Χειρουργό κ.Τσιώτο, Διευθυντή Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του νοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ, αυτό είναι ίσως το πρωιμότερο σύμπτωμα καρκίνου του παγκρέατος και οφείλεται σε μία πρωτεΐνη που εκκρίνει ο καρκίνος και η οποία δεν επιτρέπει στη φυσιολογική ινσουλίνη να δράσει, αυξάνοντας έτσι το σάκχαρο. Υπολογίζεται ότι περίπου το 70% των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος, εμφάνισαν σακχαρώδη διαβήτη 1 με 2 χρόνια πριν γίνει η διάγνωση. Το δεδομένο αυτό, εάν αξιολογηθεί σωστά, προσφέρει την δυνατότητα πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του παγκρέατος σε ιάσιμο (θεραπεύσιμο) στάδιο.
Το ατύχημα είναι ότι σπανιότατα η ανεξήγητη εμφάνιση διαβήτη διερευνάται προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά εμπειρικά θεραπεύεται με τους συνήθεις τρόπους (δίαιτες, χάπια). Είναι πραγματικά δραματικό να βλέπουμε ασθενείς με προχωρημένο πλέον καρκίνο του παγκρέατος οι οποίοι είχαν εμφανίσει διαβήτη πριν από 6 ή 12 μήνες και έπαιρναν αντιδιαβητικά φάρμακα, ενώ ο καρκίνος επεκτεινόταν και χειροτέρευε. Πρέπει να υπάρξει μεγάλη ευαισθητοποίηση τόσο των γενικών γιατρών και των παθολόγων οι οποίοι βλέπουν πρώτοι ασθενείς με νεοεμφανιζόμενο διαβήτη, όσο και του πληθυσμού, ώστε να διερευνάται η πιθανότητα ενός πρώιμου (δηλαδή ιάσιμου) καρκίνου του παγκρέατος.
