Η διακεκριμένη ενδοκρινολόγος – διαβητολόγος με εξειδίκευση στον θυρεοειδή και γνωστή για την αγάπη της και την ενασχόληση με τις τέχνες Παρή Ράπτη (pari@rapti.gr), μας μιλάει για την εικαστική προσέγγιση και διερεύνηση της στενής σχέσης του DNA με την τέχνη και τη ζωή.
Αφορμή της συνέντευξης η συνεργασία της με τον εμπνευσμένο καλλιτέχνη Νίκο Γιώργο Παπουτσίδη, στη δημιουργία ενός έργου.
Συνέντευξη: Σοφία Νέτα
1.Κυρία Ράπτη τι είναι ο εικαστικός τόμος και τι ακριβώς επιχειρείται μέσω αυτού;
Πρόκειται για ένα βιβλίο- αντικείμενο τέχνης , όπου επιστημονικό και λογοτεχνικό κείμενο εναλλάσσεται με εικαστική απεικόνιση. Η ολοκλήρωση ενός έργου που αφορά στην εικαστική διερεύνηση της στενής σχέσης του DΝΑ «ιατρικής επιστήμης» και της «τέχνης» δηλαδή της ζωής. Λόγος και εικόνα , τέχνη και επιστήμη, παρουσιάζονται ως ενιαίο έργο, με στόχο την προσπάθεια αντίληψης του μεγαλείου του ανθρώπινου DNA και μια «ιερή διερεύνηση» της ύπαρξης μας μέσα από την τέχνη.
2.Πείτε μας πως η επιστήμονας-γιατρός συναντιέται και εμπλέκεται σ΄ ένα «καλλιτεχνικό πρότζεκτ»;
Η επιστημονική σκέψη και περιέργεια σε οδηγεί σχεδόν υποχρεωτικά στην ανάγνωση κοινών δεσμών, τέχνης και επιστήμης και πως αυτές εκφράστηκαν και συνετέλεσαν στην εξέλιξη, από το νόμο του Μέντελ, στις πιο πολύπλοκες γνωσιακές λειτουργίες και κατά συνέπεια, εμπλούτισαν την εξελικτική πορεία του ανθρώπου, κοινωνικά, πολιτιστικά, προσωπικά.
3.Τι σας ώθησε στη διερεύνηση της σχέσης τέχνης και DNA;
Η πρώτη προσέγγιση, από τα φοιτητικά μου χρόνια, ήταν η ανάγκη κατανόησης και μελέτης της ύπαρξης, δηλαδή της ζωής, αυτής που κωδικοποιείται με ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου τρόπο μέσα από την εναλλαγή των αζωτούχων βάσεων αδενίνης, θυμίνης, γουανίνης, κυτοσίνης και τους μεταξύ τους δεσμούς υδρογόνου. Το μόριο που περιέχει όλες εκείνες τις γενετικές πληροφορίες καθοριστικές για την βιολογική ανάπτυξη κάθε κυτταρικής μορφής ζωής. Αυτή τη δεξιόστροφη διπλή έλικα που αποτελείται από δυο πολυνουκλεοτιδικές αλύσους σε μορφή δυο αντιτακτών κλώνων.
Η ιατρική ιδιότητα για εμένα ενέχει κυρίαρχα εκτός της κλασικής ιατρικής και την έννοια του θεραπευτή. Αυτό το κατανοείς μόνο αν έχεις κάνει έστω και μικρές διαδρομές μέσα από άλλες επιστήμες και τέχνες. Αντιλαμβάνεσαι την ανθρώπινη φύση όχι μόνον σαν οργανισμό και βιολογία , αλλά σαν Ανθρώπινη Υπαρξη.
4.Πως συσχετίζεται τελικά το DNA με την τέχνη και τη ζωή;
Η ιατρική είναι επιστήμη, αλλά και τέχνη, είναι η τέχνη της ζωής.
Η τέχνη είναι ένας δρόμος μια στενή δίοδος που σε φέρνει στο φως της ύπαρξης.
Το DNA είναι το Α-Ω της ζωής. Το Α-Ω της ύπαρξης είναι ο περίπατος του ζώντος οργανισμού σε όλα τα μονοπάτια του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Για τον άνθρωπο η περιήγηση νου και σώματος από όλες τις επιστήμες προσδίδουν την ύπαρξη.
5.Ποιά ήταν η αφορμή και η έμπνευση για αυτό το εγχείρημα;
Ερέθισμα αποτέλεσε το Κηρύκειο του Ερμή που είναι σύμφωνα με τον Θουκυδίδη «Ξύλον Ορθόν έχων εκατέρωθεν δυο Όφεις περιπεπλεγμένους και αντιπροσώπους προς αλλήλους κειμένους» και στις αγγειογραφίες «Ο φέρων αυτό ήταν ο Ερμής».
6.Τι είναι το κηρύκειο του Ερμή και ποιά η σημασία και ο συμβολισμός του;
Στην ελληνική μυθολογία ήταν το έμβλημα του θεού Ερμή. Λεπτή ράβδος κατασκευασμένη από ξύλο, ελιάς ή δάφνης, με περιέλιξη δυο φιδιών που οι κεφαλές συναντώνται αντικριστά. Άλλες φορές αναπαριστάται καταλήγοντας στο σχήμα του αριθμού οκτώ που συμβολίζει το άπειρο, άλλες φορές κοσμείται με ταινίες, με άνθος λωτού συχνότερα με δυο φτερά (πτερωτό).
Από την μελέτη αγγειογραφειών προκύπτουν πολλές παραλλαγές στην κορυφή της ράβδου. Κάθε παραλλαγή αποτελούσε και καινούργια αιτία συμβολισμού της ράβδου. Το σύμβολο αυτό το συναντάμε σε πολλούς πολιτισμούς και με διαφορετικές ερμηνείες από κοσμο-αστρολογικό θρησκευτικό, κοσμικό, σύμβολο Σοφίας, κάλυπτε πολλές ερμηνείες από βιολογικές έως και ιστορικές, μέσα στην εξελικτική πορεία των όντων.
Λόγω της χρήσεως του σύμβολου αυτού σχεδόν σε όλους τους πολιτισμούς διακρίνουμεότι ίσως είχαν αντιληφθεί, κατανοήσει και βιώσει με τον δικό τους τρόπο μιά παγκόσμια αντικειμενική αλήθεια, που μέσα από την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο σήμερα μπορούμε ίσως να ερμηνεύσουμε.
7. Υπάρχουν αναφορές και ερμηνείες από τη μυθολογία για αυτό το έμβλημα/σύμβολο;
Τους άπειρους συμβολισμούς και την ερμηνεία του κηρυκείου του Ερμή την βρίσκουμε στην Ελλάδα την Αίγυπτο, στους Ίνκας, στους Μάγια, στους Σουμέριους, στους Κινέζους , σε Ιάπωνες φιλοσόφους και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς.
Μύθοι υπάρχουν άπειροι. Με παραλλαγές, όμοιο με την Ποιμαντορική Ράβδο, τη Ράβδο του Ασκληπιείου, με ένα μόνο φίδι χωρίς φτερούγες, σύμβολο της Ιατρικής Επιστήμης.
Στις ΗΠΑ στο σύμβολο της Ιατρικής χρησιμοποιείται αυτούσιο το Κηρύκειο με δυο όφεις και δυο φτερούγες.
Ενας εκ των σημαντικών συμβολισμών είναι και το ανθρώπινο DNA.
Στον Όμηρο η συσχέτιση και η σύνδεση του μέσω της συμβολικής αντιστοιχίας του με τον γενετικό Κώδικα DNA είναι σαφείς. Οι τέσσερις θεραπαινίδες της Κίρκης παραπέμπουν σε μύθους, στις 4 αζωτούχες βάσεις του DNA αδενίνη, γουανίνη, κυτοσίνη, θυμίνη.
Άλλος παραλληλισμός του μύθου με το DNA αφορά στο ότι ο Οδυσσέας πήγε στο Παλάτι της Κίρκης με δυο Ομάδες που με τους αρχηγούς τους κάθε μια αριθμούσε 23 ζεύγη ανδρών (23 ζεύγη χρωμοσωμάτων).
8. Ποια είναι η σχέση του κηρυκείου με το ανθρώπινο DNA;
Η ομοιότητα περιέλιξης των δυο φιδιών γύρω από ένα ξύλο δάφνης με την παρουσία δυο φτερών στην κορυφή -παλαιότερα σε αγγεία έλειπαν- και οι κεφαλές των δυο φιδιών δημιουργούσαν ένα κύκλο σε σχήμα του αριθμού οκτώ γυρισμένο στα πλαγιά που συμβολίζει την τελειότητα και το άπειρο.
Ανάμεσα σε πολλούς διαφορετικούς συμβολισμούς εμπεριέχεται και εκείνος, των αλυσίδων του DNA, δεσοξυριβοζονουκλεινικο οξύ, που θεμελιώνουν την ζωή και τη μεταφορά «κωδικοποιημένη» κάθε πληροφορίας των οργανισμών από γενιά σε γενιά. Στην βιολογία στην θρησκεία στην φιλοσοφία στην φυσική, την μεταφυσική σε επιστήμες και τέχνες.
9. Ποια ήταν η αφορμή της «συνάντησης» σας με τον καλλιτέχνη Νίκο Γιώργο Παπουτσίδη;
Η φιλία μου με το Νίκο Γιώργο Παπουτσίδη είναι παλιά. Μια σχέση διαχρονική, με την τέχνη και τον καλλιτέχνη, αλληλοεκτίμησης και φιλίας και κοινών στοχασμών, αποτέλεσε την αιτία μιας ιδιαίτερης συνεργασίας που αφόρα στο πως δυο επιστήμες-τέχνες μπορούν να συνυπάρξουν σε μια προσπάθεια αποκωδικοποίησης, του Αέναου της Ζωής, που στοχεύει στην απεικόνιση, με δημιουργικό τρόπο, των στοιχείων της ζωής με συμβολισμούς και λόγο, επιστημονικό και λογοτεχνικό.
Οταν του πρότεινα ή προέκυψε αυτή η συνεργασία είχα αντιληφθεί ότι στα έργα του εμπεριέχονταν, με ένα μαγικό τρόπο, ο αριθμός 8, το άπειρο, ο όφης, τα φτερά, η ράβδος, στοιχεία και μηνύματα του κηρυκείου του Ερμή.
10. Και που καταλήγετε με την ολοκλήρωση του «έργου»;
Ο στόχος του εικαστικού τόμου είναι η μελέτη των συμβολισμών στους διάφορους πολιτισμούς κυρίως σε θέματα που χρησιμοποιήθηκαν στην ιατρική καθώς και σε άλλες ανθρωπιστικές επιστήμες και αυτό θα προσπαθήσω να κάνω από την πλευρά μου μέσω του επιστημονικού λόγου. Η δε απεικόνιση αυτών των πληροφοριών και ερμηνειών δίνεται μέσα από την τέχνη του Νίκου Γιώργου Παπουτσίδη.
