- Πόσο συχνή είναι η οσφυαλγία; Ποιες ομάδες ανθρώπων προσβάλλει κυρίως;
H οσφυαλγία είναι εξαιρετικά συχνή˙ αποτελεί την πέμπτη συχνότερη αιτία επίσκεψης σε γιατρό στην Αμερική.
Οι μισοί άνθρωποι έχουν βιώσει ένα επεισόδιο οσφυαλγίας πριν κλείσουν τα 20 πρώτα έτη της ζωής τους. Το ποσοστό των ενηλίκων που πονούν στη μέση τους κάθε χρονική στιγμή, κυμαίνεται από 20-30%, ανάλογα με το φύλο, με τις γυναίκες να κατέχουν τα σκήπτρα έναντι των ανδρών.
Φαίνεται πως το σύμπτωμα αυτό εμφανίζεται συχνότερα στις ηλικίες μεταξύ 30 και 60 ετών, στους υπέρβαρους, σ’ αυτούς που δουλεύουν σε βαριές χειρωνακτικές εργασίες καθώς και σ’ αυτούς που δουλεύουν καθιστοί επί πολλές ώρες, όπως οι οδηγοί ταξί, φορτηγών και λεωφορείων, οι πιλότοι και οι χειριστές μηχανών που παράγουν συνεχείς κραδασμούς.
- Η εντύπωση ότι η συχνότητα του προβλήματος αυξάνει είναι σωστή; Αν ναι, που οφείλεται;
Πράγματι η συχνότητα της οσφυαλγίας αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας αφού η κυριότερη αιτία της, δηλαδή η εκφυλιστική νόσος της σπονδυλικής στήλης, επιτείνεται με την πάροδο της ηλικίας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει αδρά συσχετισθεί με αύξηση της συχνότητας της οσφυαλγίας καθώς περιλαμβάνει δραστηριότητες που την προκαλούν, όπως είναι η παρατεταμένη καθιστική θέση και η οδήγηση οχημάτων.
- Πότε μιλάμε για απλή κρίση και πότε για πρόβλημα που απαιτεί ριζική αντιμετώπιση;
Όταν ένα επεισόδιο οσφυαλγίας έχει διάρκεια 4-8 εβδομάδες συνολικά τότε μιλάμε για ένα επεισόδιο οξείας οσφυαλγίας. Τέτοιου είδους επεισόδια αντιμετωπίζονται συνήθως συντηρητικά, με πολύ καλά αποτελέσματα, αφού η φυσική εξέλιξη της οσφυαλγίας είναι η αυτοίαση στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Πολλές φορές όμως ένα τέτοιο επεισόδιο οσφυαλγίας συνοδεύεται από πόνο στο ένα ή και στα δύο πόδια (ισχιαλγία), είναι εξαιρετικά έντονο και διαρκεί πέραν των οκτώ εβδομάδων. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται ειδική αντιμετώπιση από Νευροχειρουργό, ο οποίος οφείλει να ζητήσει απεικονιστικό έλεγχο της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης για να αναδείξει την αιτία του πόνου και να προβεί στην κατάλληλη χειρουργική αντιμετώπιση.
4.Πότε ο πόνος στη μέση θεωρείται επικίνδυνος;
Η οσφυαλγία σπανίως μπορεί να θεωρηθεί σοβαρή κατάσταση που χρήζει άμεσης χειρουργικής αντιμετώπισης. Αυτό συμβαίνει σε δύο μόνο εξαιρετικά επείγουσες καταστάσεις οι οποίες εμφανίζονται σε ασθενείς που πονούν συνήθως λιγότερο από δύο μήνες.
Η πρώτη κατάσταση καλείται ιππουριδική συνδρομή και χαρακτηρίζεται από αιφνίδια ύφεση του πόνου της μέσης ή και των ποδιών και εγκατάσταση παραπάρεσης ή ακόμα και παράλυσης των κάτω άκρων, συνοδευόμενης από ακράτεια ή επίσχεση ούρων και κοπράνων. Η κατάσταση αυτή αν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα χειρουργικά οδηγεί σε μόνιμη εγκατάσταση σοβαρών νευρολογικών διαταραχών που είναι δύσκολο να αναστραφούν.
Η δεύτερη εξίσου επείγουσα κατάσταση είναι η προοδευτική εγκατάσταση κάποιου νευρολογικού ελλείμματος, όπως π.χ. η πτώση του άκρου ποδός. Η εξέλιξη μιας τέτοιας βλάβης, αν αφεθεί χωρίς χειρουργική θεραπεία, είναι η πλήρης παράλυση των αντίστοιχων μυών που νευρώνονται από την πάσχουσα νευρική ρίζα και η αδυναμία εκτελέσεως των αντίστοιχων κινήσεων του κάτω άκρου, η οποία σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνει μόνιμη.
- Πότε είναι αναγκαία η χειρουργική αντιμετώπιση;
Οι ενδείξεις χειρουργικής θεραπείας της οσφυαλγίας είναι:
Α) Οι επείγουσες καταστάσεις που ενδεχομένως να συνοδεύουν την οσφυαλγία που οφείλεται σε δισκοκήλη (ιππουριδική συνδρομή, προοδευτικό νευρολογικό έλλειμμα)
Β) Η οσφυαλγία που δεν υπακούει στην ισχυρή αναλγητική αγωγή και οδηγεί σε απόχή από την εργασία για περισσότερες από τις μισές ημέρες του μήνα.
Γ) Η οσφυοϊσχιαλγία που επιμένει πέραν των έξι εβδομάδων .
Δ) Η αστάθεια της σπονδυλικής στήλης (σπονδυλολίσθηση ή κοινώς αποκαλούμενη μετατόπιση σπονδύλου)
Ε) Τα οστεοπορωτικά κατάγματα που προκαλούν εμμένουσα οσφυαλγία με προοδευτική μείωση του ύψους του σώματος του σπονδύλου.
Στ) Εμμένουσα οσφυαλγία επί συνδρόμου των μικρών αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης (facet joint syndrome). Στην κατάσταση αυτή η οσφυαλγία επιδεινώνεται χαρακτηριστικά κατά την υπερέκταση της οσφύος και δεν συνοδεύεται από ισχιαλγία.
- Ποιά είναι η καλύτερη μέθοδος για τη χειρουργική αντιμετώπιση της οσφυικής δισκοκήλης;
Ο πιο αξιόπιστος τρόπος αφαίρεσης μιας οσφυϊκής δισκοκήλης σήμερα είναι η διαδερμική μικροδισκεκτομή, δηλαδή η δισκεκτομή που γίνεται με τη βοήθεια σωλήνων (tubes) και του χειρουργικού μικροσκοπίου, η χρήση του οποίου έχει επιτρέψει τον περιορισμό των νευρολογικών επιπλοκών της δισκεκτομής σε ποσοστό κάτω του 1%.
Η επέμβαση αυτή αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική (Minimal Invasive Surgery) αφού για την εκτέλεσή της απαιτείται δερματική τομή μήκους μόλις 2-3 εκατοστών και διαρκεί μόνο 40-50 λεπτά της ώρας. Γίνεται πάντοτε με γενική αναισθησία, όπως και η κλασσική ανοικτή μικροδισκεκτομή, η οποία όμως απαιτεί δερματική τομή μεγαλύτερου μήκους (έως 6-7 εκατοστά) και συνοδεύεται συνήθως από εντονότερο μετεγχειρητικό πόνο, αφού απαιτεί αποκόλληση των παρασπονδυλικών μυών.
- Ποιά είναι τα αποτελέσματα της διαδερμικής μικροδισκεκτομής;
Τα αποτελέσματα είναι άμεσα και θεαματικά αφού ο ασθενής μετά την αφύπνιση νοιώθει μόνο ένα ήπιο πόνο (τσούξιμο) στην περιοχή της τομής και η κινητοποίησή του μπορεί να γίνει άμεσα, μετά την παρέλευση της δράσεως των φαρμάκων της αναισθησίας.
O ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του την επομένη της επέμβασης ή ακόμα και αυθημερόν, ενώ τις περισσότερες φορές δεν απαιτείται αφαίρεση ραμμάτων αφού η συρραφή του δέρματος γίνεται με ενδοδερμικά απορροφήσιμα ράμματα.
8. Ποιές είναι οι επιπλοκές της διαδερμικής μικροδισκεκτομής;
Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση έτσι και η διαδερμική μικροδισκεκτομή έχει ένα περιορισμένο ποσοστό επιπλοκών, όπως αιμάτωμα, φλεγμονή, υποτροπή, διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού κτλ
Όμως όλες οι επιπλοκές της μικροδισκεκτομής είναι αντιμετωπίσιμες και σε μεγάλο ποσοστό προβλέψιμες, όταν αυτή εκτελείται από κατάλληλα εκπαιδευμένο χειρουργό σπονδυλικής στήλης.
Επιπλέον δε, η λήψη ειδικών προληπτικών μέτρων, όπως είναι η ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών φαρμάκων, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τη χειρουργική επέμβαση, μειώνει στο ελάχιστο τις μετεγχειρητικές λοιμώξεις.
Το ποσοστό υποτροπής της δισκοκήλης μετά από αφαίρεσή της με διαδερμική μικροδισκεκτομή ανέρχεται παγκοσμίως σε ποσοστό 4-7%, όπως και στην ανοικτή μικροδισκεκτομή.
Τέλος, ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι το γεγονός ότι η ατυχηματική διάνοιξη της σκληράς μήνιγγας δεν οδηγεί σε διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, όπως συμβαίνει στην ανοικτή μικροδισκεκτομή, γεγονός που διευκολύνει τόσο την ταχεία κινητοποίηση του ασθενούς όσο και την επούλωση του χειρουργικού τραύματος.
Για τους παραπάνω λόγους η μέθοδος της διαδερμικής μικροδισκεκτομής (tubular) μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μέθοδος ελάχιστης επεμβατικότητας και υψηλής αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.
Dr Δημογέροντας Γεώργιος, MD, PhD
Νευροχειρουργός-Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης
Υπεύθυνος Νευροχειρουργικής Κλινικής Metropolitan Hospital