Ο ύπνος καταλαμβάνει περίπου το 1/3 της ζωής μας και είναι ένα αγαθό απέναντι στο οποίο όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Δυστυχώς, όμως, οι πολλαπλές διαταραχές κατά τον ύπνο, αλλά και ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχουν μετατρέψει για πολλούς ανθρώπους τον ύπνο σε αγώνα δρόμου αντί για περίοδο ανάπαυσης.
Για χιλιάδες χρόνια ο ύπνος θεωρούνταν απλώς αυτό που συνέβαινε ανάμεσα στο καληνύχτα και στο καλημέρα, φαινόμενο με μάλλον παθητικό χαρακτήρα που ενδιέφερε μόνο τους ποιητές και τους φιλοσόφους.
Από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ο ύπνος αποτελεί αντικείμενο συνεχούς και αυξανόμενης επιστημονικής έρευνας. Αναγνωρίζεται πλέον ως ενεργητικό φαινόμενο, απαιτεί αρμονική συνεργασία συστημάτων και μηχανισμών και τυχόν διαταραχές του προκαλούν συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, με κυρίαρχα αυτά της ημερήσιας κόπωσης και υπνηλίας.
Οι θεωρίες για τη σημασία του ύπνου είναι πολλές και με τελείως διαφορετικές προσεγγίσεις ανάμεσά τους.
Αυτό όμως που είναι βέβαιο, είναι το γεγονός ότι εάν ο ύπνος που καταλαμβάνει ικανό μέρος της ζωής του ανθρώπου δεν είχε σημασία θα ήταν το μεγαλύτερο λάθος στην εξέλιξη των ειδών που έχει γίνει ποτέ.
Ανάμεσα στα νοσήματα του ύπνου το πιο δημοφιλές, αλλά και ιδιαίτερα συχνό είναι η «υπνική άπνοια». Με απλά λόγια η ανάσα μας σταματάει συχνά ενώ κοιμόμαστε. Είναι η νόσος με τα χίλια πρόσωπα. Ροχαλητό και διακοπές αναπνοής που τρομάζουν κατά την νύχτα. Έντονη υπνηλία με κίνδυνο για τροχαία ατυχήματα, κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης και διαταραχές στην μνήμη αλλά και το συναίσθημα κατά την ημέρα είναι κάποια από τα πολλά συμπτώματα. Πρέπει όμως επίσης να τονισθεί ότι η περιοδική διακοπή στην οξυγόνωση κατά τον ύπνο έχει δυσμενή αποτελέσματα στο καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα αλλά και τον μεταβολισμό μας.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας έχει στερήσει το δικαίωμα να κοιμόμαστε τις 7 – 8 ώρες που έχουμε ανάγκη. Το «σύνδρομο του ανεπαρκούς ύπνου» είναι το συχνότερο νόσημα του ύπνου. Χρονικά ανεπαρκής ύπνος δε σημαίνει μόνο κακή ημέρα ,αλλά και προβλήματα για την καρδιά μας, τον μεταβολισμό και την άμυνα του οργανισμού μας.
Όταν το μυαλό τρέχει ακόμα και όταν φτάνει η στιγμή να πέσουμε στο κρεβάτι έρχεται για πολλούς η βασανιστική αϋπνία, μια από τις συχνότερες διαταραχές του ύπνου που ενισχύεται ακόμη περισσότερο με την ευρεία χρήση των σύγχρονων συσκευών κοινωνικής δικτύωσης που εκπέμποντας φως επιδεινώνουν τα πράγματα, ιδιαίτερα στους νέους, εμποδίζοντας την ομαλή έκκριση της μελατονίνης που είναι η ορμόνη που προκαλεί την ομαλή έλευση του ύπνου.
Περίεργες νυχτερινές συμπεριφορές ταλαιπωρούν πολλούς ανθρώπους και ονομάζονται παραϋπνίες. Ανάμεσά τους η υπνοβασία και υπνικοί τρόμοι που χαρακτηρίζουν συνήθως την παιδική ηλικία και έχουν σαφή κληρονομική βάση.
Στους ενήλικες η διαταραχή συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM (ονειρικό ύπνο) χαρακτηρίζεται από διαδραματισμό ονείρων με συχνά βίαιες κινήσεις και κίνδυνο για τραυματισμό του κοιμώμενου αλλά και του ή της συντρόφου. Πολλές φορές αποτελεί ένα από τα πολλά πρόσωπα της υπνικής άπνοιας, άλλες φορές όμως σχετίζεται με νευρολογικά νοσήματα, όπως η νόσος πάρκινσον . Ανωμαλίες στο ωράριο ύπνου λόγω προβλημάτων στο βιολογικό μας ρολόι (κιρκαδιανές διαταραχές) αφορούν όλες τις ηλικίες, με τους εφήβους να θέλουν να κοιμούνται αργά αδυνατώντας να είναι στην ώρα τους και σε πλήρη εγρήγορση στο σχολείο και αντίθετα τους ηλικιωμένους να κοιμούνται και να ξυπνούν πολύ νωρίς . Ο τελευταίος τύπος ύπνου σε αρκετές περιπτώσεις είναι και το πρώτο γνώρισμα της κατάθλιψης ανεξάρτητα της ηλικίας.
Αξίζει τέλος να επισημανθεί ότι νοσήματα του ύπνου μόνα ή σε συνδυασμό (πχ αϋπνία και υπνική άπνοια) μπορεί να υπάρχουν σε ασθενείς με αναπνευστικά, καρδιολογικά ή νευρολογικά νοσήματα δημιουργώντας περισσότερα προβλήματα στον ήδη διαταραγμένο ύπνο των ατόμων αυτών και επηρεάζοντας δυσμενώς την ποιότητα ζωής τους.
Η Ιατρική του Ύπνου είναι η ειδικότητα με αντικείμενο τη διασφάλιση υγιούς ύπνου και τα κέντρα διαταραχών ύπνου υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό στα σύγχρονα νοσοκομεία του εξωτερικού.
Ακρογωνιαίος λίθος στη διάγνωση των διαταραχών ύπνου, αποτελεί η μελέτη ύπνου που διενεργείται σε ειδικό Εργαστήριο Ύπνου.
Όλοι αξίζουν έναν καλύτερο ύπνο, που συνεπάγεται και μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Aπό τον Χαράλαμπο Μερμίγκη, Eιδικό Ιατρό Ύπνου (Sleep Specialist), Πνευμονολόγο ΜD, PhD, ABCISS
