Ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς της επιδερμίδας είναι η αφυδάτωση, η έλλειψη δηλαδή νερού από τις στιβάδες της επιδερμίδας, που κάνει την επιδερμίδα να αποκτά μια τραχιά όψη που στην αφή δίνει την εντύπωση χαρτιού. Πώς πρέπει λοιπόν να περιποιούμαστε την επιδερμίδα μας για να είναι λεία και λαμπερή;
Παρ’όλο που υπάρχουν και παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν αφυδάτωση της επιδερμίδας, οι πιο συνηθισμένοι λόγοι εμφάνισης του προβλήματος είναι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η χρήση ακατάλληλων προϊόντων για την περιποίηση του δέρματος. Η προστασία της επιδερμίδας από την αφυδάτωση έγκειται στην ενυδάτωση της, που σκοπό έχει να βοηθά την επιδερμίδα να διατηρεί την υγρασία της, αλλά και να την προστατεύει από τους διάφορους αφυδατικούς παράγοντες.
Οι στιβάδες του δέρματος και το νερό
Για να καταλάβουμε καλύτερα πως λειτουργεί το δέρμα θα πρέπει να ξέρουμε κατ’ αρχήν λίγα πράγματα σχετικά με την κατασκευή του. Εξωτερικά λοιπόν βρίσκεται η επιδερμίδα και κάτω από αυτή το χόριο. Η επιδερμίδα αποτελείται από πολλές στιβάδες κυττάρων, ο αριθμός των οποίων καθορίζει και το πάχος της. Πιο συγκεκριμένα: Η εξωτερική στιβάδα, που ονομάζεται και κεράτινη στιβάδα, αποτελείται από κερατινοποιημένα κύτταρα, κύτταρα δηλαδή που έχουν χάσει τον πυρήνα τους και το εσωτερικό τους είναι γεμάτο από μια πρωτεϊνη που ονομάζεται κερατίνη. Η στιβάδα αυτή αποτελείται σε ποσοστό 20% έως 30% από νερό. Η τελευταία στιβάδα της επιδερμίδας πριν το χόριο ονομάζεται βασική και είναι η μητρική στιβάδα της επιδερμίδας, καθώς από αυτήν ανανεώνονται τα κύτταρα των υπόλοιπων στιβάδων. Τα κύταρα της βασικής στιβάδας συνδέονται μεταξύ τους με ειδικές πρωτεϊνες που σχηματίζουν «πρωτεϊνικές γέφυρες» μεταξύ των κυττάρων. Στο χόριο βρίσκονται τα νεύρα του δέρματος και ένα πλούσιο δίκτυο τριχοειδών αγγείων που εξασφαλίζουν τη θρέψη των κυττάρων του δέρματος, αλλά και την τροφοδοσία τους με νερό. Με νερό επίσης τροφοδοτείται και η θεμέλια ουσία του δέρματος, το δίκτυο δηλαδή των κολλαγόνων και των ελαστικών ινών που δίνουν στο δέρμα αντοχή και ελαστικότητα.
Πώς το δέρμα μας συγκρατεί το νερό;
Το δέρμα προκειμένου να προστατευτεί από την αφυδάτωση έχει αναπτύξει διάφορους μηχανισμούς που σκοπό έχουν να συγκρατούν το νερό και να περιορίζουν την απώλεια του. Στο χόριο το έργο αυτό το έχει αναλάβει το υαλουρονικό οξύ, η χημική ένωση που αποτελεί το κύριο συστατικό των κολλαγόνων και ελαστικών ινών της θεμέλιας ουσίας, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στα κύτταρα του δέρματος. Στις στιβάδες της επιδερμίδας οι κυριότεροι μηχανισμοί κατακράτησης του νερού είναι οι εξής: Οι φυσικοί ενυδατικοί παράγοντες ( ΝΜΦ), οι οποίοι είναι κυρίως πρωτεϊνες που βρίσκονται μέσα στα κύτταρα (όπως είναι για παράδειγμα η φιλαργίνη), το γαλακτικό οξύ, η ουρία, διάφορα μεταλλικά άλατα κ.ά. Οι πρωτεϊνες, όταν παρουσιάζεται έλλειψη νερού διασπώνται σε απλούστερες ενώσεις που ονομάζονται αμινοξέα και έχουν την ιδιότητα να κατακρατούν νερό.
Διάφορα λιπίδια, όπως είναι τα κεραμίδια, τα ελεύθερα λιπαρά οξέα και οι στερόλες, που βρίσκονται ανάμεσα στα κύτταρα των επιφανειακών στιβάδων του δέρματος και έχουν την ικανότητα να παγιδεύουν το νερό μέσα στο μόριο τους. Χάρη στη δράση όλων αυτών των μηχανισμών η επιδερμίδα μπορεί και διατηρεί την υγρασία της, παραμένοντας ταυτόχρονα ελαστική και ανθεκτική.
Πώς το δέρμα χάνει το νερό;
Ο κυριότερος μηχανισμός απώλειας νερού στο δέρμα είναι η άδηλη αναπνοή, η εξάτμιση δηλαδή του νερού δια μέσω του δέρματος. Να διευκρινίσουμε εδώ ότι η άδηλη αναπνοή είναι ένα παθητικό φαινόμενο που εξαρτάται κυρίως από την περιεκτικότητα του δέρματος σε νερό σε σχέση με την σχετική υγρασία του περιβάλλοντος. Αντίθετα η εφίδρωση, ο μηχανισμός παραγωγής ιδρώτα δηλαδή, είναι ένα ενεργητικό φαινόμενο που ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Με την άδηλη αναπνοή εξατμίζονται καθημερινά περίπου 300 ml νερού από το δέρμα.
Παράγοντες που αυξάνουν την απώλεια του νερού
Εκτός από την άδηλη αναπνοή, απώλεια των αποθεμάτων νερού μπορεί να προκαλέσουν διάφοροι παράγοντες, των οποίων η δράση είτε αποδιοργανώνει και αποσυντονίζει τους φυσικούς μηχανισμούς κατακράτησης νερού του δέρματος είτε προκαλεί προβλήματα στην καλή αιμάτωση του δέρματος. Οι σημαντικότεροι απο αυτούς τους παράγοντες είναι:
- Η ηλικία
- Η ξηρασία, ο αέρας, η ζέστη και γενικά οι ακραίες κλιματολογικές συνθήκες
- Το άγχος
- Η υπερβολική χρήση νερού, που οδηγεί σε διόγκωση και ρήξη της κερατινοποιημένης στιβάδας της επιδερμίδας
- Η χρήση ακατάλληλων σαπουνιών που διαταράσουν το Ph του δέρματος
- Διάφορες ουσίες, όπως τ’απορρυπαντικά, η χλωρίνη, το πετρέλαιο, η βενζίνη κ.ά. που ερχόμενες σε επαφή με το δέρμα το ερεθίζουν
- Διάφορες δερματολογικές παθήσεις
- Οι παθήσεις του θυρεοειδούς, ο σακχαρώδης διαβήτης, λοιμώξεις απο παράσιτα, παθήσεις του παχέος εντέρου κ.ά.
- Η αφυδάτωση του δέρματος
Ανάλογα με την ένταση και τη χρονική διάρκεια της δράσης των παραγόντων που αναφέραμε πιο πάνω, εξαρτάται και ο βαθμός αφυδάτωσης του δέρματος. Για να χαρακτηρίσουμε μια επιδερμίδα ως αφυδατωμένη θα πρέπει η περιεκτικότητα της κεράτινης στιβάδας της σε νερό να είναι μικρότερη του 10%. Πιο ευαίσθητα όσο αφορά στην αφυδάτωση είναι τα πολύ λεπτά και εύθραυστα δέρματα, όπου η κερατίνη, η οποία και αυτή βοηθά το δέρμα να διατηρεί τα αποθέματα νερού που διαθέτει, είναι λεπτή ή αποκαλλάται εύκολα. Το αφυδατωμένο δέρμα παρουσιάζει ξηρή και τραχιά όψη, μικρά σπασίματα και απολέπιση ενώ κατά την αφή δίνει την εντύπωση χαρτιού. Το άτομο που πάσχει από αφυδάτωση νιώθει τράβηγμα στο δέρμα του καθώς και φαγούρα ή τσούξιμο, όταν βάζει στο δέρμα του κάποιο υδατικό προϊόν.
Προστατεύστε το δέρμα σας
Όταν η αφυδάτωση της επιδερμίδας οφείλεται σε κάποια παθολογική κατάσταση, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί κατ’αρχήν η πάθηση που την προκαλεί. Από κει και πέρα η σύγχρονη βιομηχανία καλλυντικών έχει να μας προσφέρει μια πλούσια σειρά προϊόντων που, αφενός ενυδατώνουν το δέρμα, αφετέρου το βοηθούν να συγκρατήσει τα αποθέματα νερού που ήδη διαθέτει. Τα σύγχρονα προϊόντα ενυδάτωσης, όσο αφορά στον τρόπο δράσης τους, μιμούνται τους φυσικούς μηχανισμούς ενυδάτωσης που διαθέτει το δέρμα. Περιέχουν λοιπόν ουσίες ανάλογες με αυτές που βρίσκουμε και στο δέρμα, όπως για παράδειγμα υαλουρονικό οξύ, λιπίδια, και αμινοξέα και είναι πλούσια σε υγραντικούς παράγοντες όπως η γλυκερόλη, η σορβιτόλη, το γαλακτικό οξύ κ.ά. Εκεί που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή είναι η επιλογή του κατάλληλου προϊόντος ανάλογα με τον τύπο του δέρματος που διαθέτουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ανάγκες κάθε τύπου επιδερμίδας είναι διαφορετικές και ένα προϊόν που είναι ιδανικό για μια λιπαρή επιδερμίδα, μπορεί να αποδειχτεί τελείως ακατάλληλο ή ακόμα και βλαβερό για μια ξηρή επιδερμίδα. Επιπλέον δεν θα πρέπει να το παρακάνουμε. Η υπερβολική ενυδάτωση εφοδιάζει τα κύτταρα με πολύ περισσότερο νερό απο αυτό που μπορούν να αποθηκεύσουν, με αποτέλεσμα να σπάνε και να καταστρέφονται.
Κρέμες ημέρας και νύχτας
Από τα πιο διαδεδομένα προϊόντα ενυδάτωσης είναι οι κρέμες ημέρας και νύχτας. Οι κρέμες ημέρας εκτός από τους φυσικούς ενυδατικούς παράγοντες περιέχουν και μαλακτικές ουσίες όπως παραφινέλαιο ή σκουαλένιο, που δημιουργούν στην επιδερμίδα έναν υδρόφοβο φραγμό, που μειώνει την απώλεια του νερού. Οι κρέμες νύκτας είναι πιο εξειδικευμένες και πιο δραστικές. Σήμερα πλέον είναι λιγότερο λιπαρές και κολλώδεις σε σχέση με παλαιότερα και έτσι είναι πολύ πιο εύκολες στη χρήση τους. Περιέχουν κυρίως μαλακτικές και υγραντικές ουσίες, σε συνδυασμό με βιταμίνες, κεραμίδια και φυτικά έλαια πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Η σύσταση των κρεμών νύκτας εξαρτάται και από τον τύπο του δέρματος για τον οποίο είναι κατάλληλες. Ο λόγος που πρέπει να χρησιμοποιούνται βράδυ είναι ότι περιέχουν συστατικά που μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμούς στο δέρμα, υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας.
Ώρα για ενυδάτωση
Καθώς ζούμε σε εποχές που τις χαρακτηρίζει το άγχος και η μόλυνση της ατμόσφαιρας έχει δημιουργηθεί ένα περιβάλλον τελείως εχθρικό για το δέρμα μας, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικές όσο αφορά στην καλή κατάσταση της επιδερμίδας τόσο του προσώπου, αλλά και ολόκληρου του σώματος. Μετά τον καθημερινό καθαρισμό της επιδερμίδας λοιπόν, θα πρέπει πάντα να ακολουθεί η ενυδάτωση του δέρματος με τα κατάλληλα προϊόντα, ώστε το δέρμα να ανανεώνει τα αποθέματα νερού που διαθέτει και να μπορεί να διατηρεί τη λάμψη του και την ελαστικότητα του.
