Σε μεγάλες καλοκαιρινές περιπέτειες μπορούν να μας βάλουν οι ορδές μυκήτων, βακτηρίων, ιών και παρασίτων που φωλιάζουν σιωπηλά, σχεδόν ύπουλα, κάτω από την άμμο. Τη στιγμή που αμέριμνοι εμείς προσπαθούμε να βρούμε το ιδανικό σημείο να τοποθετήσουμε την πετσέτα μας, αυτοί οι μικροοργανισμοί καραδοκούν για να εισβάλλουν από κάποια μικροσκοπική πορτούλα του δέρματος στον οργανισμό μας και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Μπορεί κάποια να… κρατούν χαμηλό προφίλ, να είναι ακίνδυνα, τα περισσότερα όμως συνδέονται με ασθένειες και γι’ αυτό η συμπεριφορά μας απέναντί τους θα πρέπει να είναι … μετρημένη.

Όλοι μας τέτοια εποχή ονειρευόμαστε ξεκούραση στην παραλία, βόλτες στην άμμο, παιχνίδι με τα παιδιά μας στην ακροθαλασσιά, συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες ή νωχελικό ξάπλωμα εκεί που σκάει το κύμα το ηλιοβασίλεμα. Ωστόσο «αυτές οι δραστηριότητες δεν είναι τόσο ασφαλείς όσο φαίνονται. Γιατί μοιραζόμαστε το χώρο με δισεκατομμύρια μικρόβια που αποικίζουν και ευδοκιμούν σε περιβάλλοντα κοντά στη θάλασσα όλο το χρόνο. Δεν έχει σημασία πόσο καθαρή φαίνεται η άμμος, ούτε εάν βρίσκεστε στην ιδιωτική παραλία κάποιου υπερπολυτελούς ξενοδοχείου. Σε όλες τις παραλίες εγκυμονούν κίνδυνοι, ιδίως για τα μικρά παιδιά», προειδοποιεί ο  Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Μάλιστα, όλοι αυτοί οι παθογόνοι μικροοργανισμοί έχουν τις δικές τους προτιμήσεις και λαμβάνουν διαφορετική θέση στην ακτογραμμή. Ορισμένα, όπως τα μέλη της οικογένειας Nocardioidaceae, προτιμούν τα σημεία που βρίσκονται μακριά από το νερό. Άλλα, όπως εκείνα της οικογένειας Flavobacteriaceae, επιλέγουν σημεία της παραλίας που είναι μονίμως βρεγμένα και όχι “γειτονιές” που απέχουν αρκετά από το σημείο που σκάει το κύμα. Επομένως, δεν υπάρχει ασφαλής ζώνη που θα μπορούσαμε να απλώσουμε την πετσέτα μας ή να καθίσουμε στην αμμουδιά με ασφάλεια.

Και μη νομίζετε ότι όλοι αυτοί οι μικροοργανισμοί προτιμούν μόνο το αλμυρό νερό, και θα ήταν ασφαλέστερη μια εκδρομή και μια βουτιά σε λίμνη ή σε ποτάμι…. Παραμονεύουν παντού, αν και οι παραλίες γλυκού και αλμυρού νερού δεν μοιράζονται τους ίδιους κατοίκους…

Από τις πιο επικίνδυνες θεωρείται η επαφή με το υπερβακτήριο MRSA. Ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος (MRSA), είναι ένας τύπος σταφυλόκοκκου που μπορεί να προκαλέσει δερματικές λοιμώξεις και είναι ανθεκτικός σε πολλά αντιβιοτικά. Μελέτες που έχουν διεξαχθεί έχουν βρει βακτήρια σταφυλόκοκκου και MRSA τόσο στην άμμο όσο και στο θαλασσινό νερό. Η αφθονία του σταφυλόκοκκου συσχετίζεται στενά με τον αριθμό των ανθρώπων που συχνάζουν στην παραλία, με κορύφωση στα μέσα του καλοκαιριού.

Όταν ο σταφυλόκοκκος βρει ένα μικρό κόψιμο στο δέρμα, που δημιουργήθηκε π.χ. από το πάτημα ενός αιχμηρού βότσαλου, εισβάλει, αποικίζει την περιοχή και προκαλεί συμπτώματα όπως αποστήματα με πύον, πόνο, οίδημα και ερυθρότητα. Εάν δεν θεραπευτούν εγκαίρως, οι λοιμώξεις αυτές μπορεί να αποβούν θανατηφόρες όταν φτάσουν στους πνεύμονες ή στο αίμα.

Υπάρχουν ακόμα πιο “τρομακτικά” βακτήρια, που τους αρέσει να … τρώνε σάρκα. προκαλώντας μια πάθηση που λέγεται νεκρωτική απονευρωσίτιδα, μια λοίμωξη που καταστρέφει τους μαλακούς ιστούς. Τα μικρόβια που ενοχοποιούνται κυρίως είναι ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α, η Klebsiella, το Clostridium, η Escherichia, και τα είδη Aeromonas, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στους ανθρώπους που πάσχουν από καρκίνο, που έχουν ανοσολογική ανεπάρκεια, διαβήτη, αντιμετωπίζουν πρόβλημα αλκοολισμού ή κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η πάθηση εξελίσσεται πολύ γρήγορα και δυστυχώς ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης είναι χειρουργικός, με συχνό αποτέλεσμα τη σοβαρή απώλεια ιστών, ακόμη και άκρων.

Η παρουσία μυκήτων στην άμμο είναι γνωστή σε όλους. Τα δερματόφυτα είναι η πιο δημοφιλής ομάδα, με κύριους “εκπροσώπους” το Trichophyton mentagrophytes (πρωταθλητής Ευρώπης) και το Trichophyton rubrum (πρωταθλητής κόσμου). Τα δερματόφυτα για να αναπτυχθούν χρειάζονται κερατίνη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο δέρμα και τα νύχια. Όταν βρουν το ιδανικό μέρος, αναπτύσσονται και προκαλούν μια δερματική λοίμωξη που ονομάζεται δερματομυκητίαση ή Tinea, ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει πιο συχνές μυκητιασικές λοιμώξεις, όπως το πόδι του αθλητή, ringworm, ονυχομυκητιάσεις, καθώς και λοιμώξεις σε σχεδόν οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Άλλοι τύποι μυκήτων που απαντώνται στις παραλίες περιλαμβάνουν τα είδη Aspergillus, που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονικές λοιμώξεις, και Candida, που μπορεί να προκαλέσουν ονυχομυκητίαση, κυρίως των χεριών. Το να μένουμε μακριά από την υγρή άμμο δεν θα βοηθήσει όμως να αποφύγουμε αυτά τα παθογόνα. Και τα δύο είδη επιβιώνουν τόσο σε υγρή όσο και σε στεγνή άμμο.

Συγκάτοικοι των παραπάνω είναι και διάφορα παράσιτα, τα οποία δεν μολύνουν μεν το δέρμα αλλά είναι πολύ επικίνδυνα. Για παράδειγμα,  το παράσιτο Toxocara canis, ένα αγκαθωτό, κίτρινο σκουλήκι που μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 18 εκατοστά, το οποίο συνήθως μολύνει τα θηλαστικά μέσω της κατάποσης αυγών προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές.

Επομένως, πού μπορούμε να απλώσουμε την πετσέτα μας όταν πάμε για μπάνιο; Πού είναι ασφαλέστερα; «Όπου είναι λιγότερο πιθανό να έρθουμε σε επαφή με την άμμο», απαντά ο δρ Στάμου. Δηλαδή, πάνω σε ξαπλώστρα ή σε ψάθα και ποτέ απευθείας στην άμμο. Εάν βέβαια δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, είναι απαραίτητο να πλυθεί η πετσέτα αμέσως μετά την επιστροφή στο σπίτι, με ζεστό νερό και απορρυπαντικό. Σε όποιες πετσέτες επιτρέπεται, καλό είναι να χρησιμοποιείτε και χλωρίνη». Προσοχή όμως! Ακόμα και να μην έχει στρωθεί κάτω, η πετσέτα πρέπει να πλένεται καθημερινά και να στεγνώνεται πολύ καλά. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης μούχλας.

Για να αποφύγουμε, λοιπόν, μυκητιάσεις, λοιμώξεις και ερεθισμούς πρέπει να αποκτήσουμε καλές συνήθειες, συμβουλεύει ο δρ Χρήστος Στάμου και εξηγεί:

1) Να κάνουμε ντους το συντομότερο δυνατό όταν ερχόμαστε σε επαφή με άμμο (ή κολυμπάμε), ακόμα και προτού φύγουμε από την παραλία.

2) Να μην περπατάμε με γυμνά πόδια στην άμμο, παρά μόνο με παπούτσια ή παντόφλες.

3) Να μη χτίζουμε παλάτια στην άμμο… γιατί σκάβοντάς την με γυμνά χέρια οι μύκητες και τα βακτήρια μπαίνουν κάτω από τα νύχια των χεριών.

4) Να επιτηρούμε τα πολύ μικρά παιδιά που έχουν την τάση να βάζουν τα χέρια στο στόμα, γιατί οι επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν μόνο τοπικά.

5) Να φοράμε στα μικρά παιδιά πάνα ή μαγιό, γιατί μόνο έτσι θα τα προστατεύσουμε από μολύνσεις που προκαλούν ερεθισμούς των γεννητικών οργάνων (π.χ. αιδοιοκολπίτιδα).

6) Να απολυμαίνουμε και καλύπτουμε κάθε εκδορά του δέρματος, ώστε να μη γίνει πύλη εισόδου όλων των κατοίκων της άμμου.