Σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα υγείας αποδεικνύεται ότι είναι ο πόνος, αφού επηρεάζει το 20% των ενηλίκων. Εκείνος που εμφανίζεται συγκεκριμένα στον άκρο πόδα εκτιμάται ότι ταλαιπωρεί το 13-36% του γενικού πληθυσμού, έχοντας επιπτώσεις στην κινητικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Η εύρεση των παραγόντων κινδύνου θα μπορούσε να προστατεύσει μέρος αυτών και σίγουρα εκείνων στους οποίους ο πόνος είναι αποτέλεσμα τροποποιήσιμων παραγόντων.

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMC Musculoskeletal Disorders έδειξε ότι οι προγνωστικοί παράγοντες στον ενήλικο πληθυσμό περιλαμβάνουν το φύλο, την ηλικία, την ύπαρξη πρινισμού (τρόπος με τον οποίο το πόδι, κατά τη βάδιση, στρέφεται προς το εσωτερικό όταν έρχεται σε επαφή με το έδαφος), τον δείκτη μάζας σώματος, την προσωπική αντίληψη για το επίπεδο της υγείας και κινητικότητας του καθενός.

Οι μισοί από αυτούς θα μπορούσαν να εξαλειφθούν, με κατάλληλες προσαρμογές στον τρόπο ζωής, όπως για παράδειγμα με τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους και την τακτική άσκηση.

«Τα πόδια, από τον αστράγαλο μέχρι τα δάκτυλα, είναι το πιο παραμελημένο μέρος του σώματος, ενώ από αυτά εξαρτάται η μετακίνησή του για την εκτέλεση ακόμα και των πιο ασήμαντων εργασιών. Ο πόνος σε αυτά μπορεί να γίνει αιτία κινητικής αναπηρίας, να επηρεάσει την ισορροπία και να αυξήσει τον κίνδυνο πτώσεων.

Η έρευνα έχει αποδείξει ότι οι πιθανότητες εμφάνισής του αυξάνονται  με την ηλικία. Τα άτομα με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος και οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς, όπως και όσοι έχουν ανατομικές δυσμορφίες. Υπάρχουν αναφορές ότι ευθύνεται και ο όγκος του ποδιού, ο οποίος αυξάνεται όταν είναι σε φάση ανάπαυσης, σε πολύωρη ορθοστασία και κατά την άθληση.

Πέραν των παραπάνω παραγόντων κινδύνου υπάρχουν και ανατομικοί λόγοι που οδηγούν στην πάθηση, όπως η πλατυποδία και η έντονη καμάρα του ποδιού. Έχει επίσης ενοχοποιηθεί και η κακή επιλογή υποδημάτων», εξηγούν οι ορθοπεδικοί της Osteon Ortho & Spine Clinic.

Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη, το γυναικείο φύλο είναι ένας προγνωστικός παράγοντας εμφάνισης πόνου στην υπαστραγαλική περιοχή. Μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι οι δομικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο φύλων, καθώς οι γυναίκες παρουσιάζουν συχνότερα παθολογίες σε διαφορετικές ανατομικές περιοχές.

Ένας άλλος ενδεχόμενος λόγος που στις μελέτες φαίνεται ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να πονούν στον άκρο πόδα είναι επειδή απευθύνονται συχνότερα σε γιατρούς όταν έχουν συμπτώματα και επιδιώκουν τη θεραπεία.

Από τα αποτελέσματά της φάνηκε επιπλέον ότι ο υπερπρινισμός (όταν η φτέρνα στρέφεται προς τα έξω), όπως και ο υπτιασμός (όταν η φτέρνα στρέφεται προς τα μέσα) μπορεί να γίνουν λόγοι ανάπτυξης πόνου σε αυτήν, επειδή αλλάζουν την κατανομή των δυνάμεων στον άκρα πόδα. Ο πόνος αυτός μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες αρθρώσεις πάνω από τον αστράγαλο.

Επιβεβαίωσε δε η μελέτη ότι ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι πράγματι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για διάφορες παθολογίες που προκαλούν πόνο στην φτέρνα, συμπεριλαμβανομένης της πελματιαίας απονευρωσίτιδας.

«Πρόκειται για την πιο συχνή αιτία πόνου στη φτέρνα που απαιτεί ιατρική φροντίδα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι εμφανίζουν συμπτώματα ετησίως, λόγω υπερβολικής και επαναλαμβανόμενης φόρτισης της πελματιαίας περιτονίας, μιας ινώδους ταινίας συνεκτικού ιστού που την ενώνει με τις κεφαλές των πέντε μεταταρσίων.

Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι ότι ο πόνος παρουσιάζεται μετά από ανάπαυση και αρχικά μόνο για τα πρώτα βήματα – κατόπιν υποχωρεί. Επίσης, ο ασθενής είναι πιθανότερο να τον βιώνει μετά την άσκηση και όχι κατά τη διάρκεια της.

Εάν η πελματιαία απονευρωσίτιδα δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να καταστεί χρόνια και να μειώσει το επίπεδο της δραστηριότητας, αλλά και να γίνει αιτία συμπτωμάτων στα γόνατα, τα ισχία, ακόμα στη σπονδυλική στήλη, επειδή ο πόνος αλλάζει τον τρόπο βάδισης», διευκρινίζει ο Ορθοπεδικός δρ Βασίλης Σακελλαρίου.

Αρχικά, η πελματιαία απονευρωσίτιδα αντιμετωπίζεται συντηρητικά. Η θεραπεία ξεκινά με παγοθεραπεία, διατάσεις, μυϊκή ενδυνάμωση του άκρου ποδός. Πιθανόν να συνεχιστεί με  νάρθηκες, θεραπεία κρουστικών κυμάτων και ενεσοθεραπείες.

Ειδικότερα, η εφαρμογή πάγου προσφέρει ύφεση της φλεγμονής, ενώ οι διατάσεις  του αχίλλειου τένοντα και της πελματιαίας περιτονίας βοηθούν στην ύφεση του πόνου μέχρι να υποχωρήσει η φλεγμονή, και στην αποτροπή της υποτροπής.

Εάν είναι απαραίτητο συνταγογραφούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Επιβοηθητικά λειτουργεί και η περίδεση με ειδικές ταινίες (taping) με τρόπο που να συγκρατείται το πόδι σε μια συγκεκριμένη θέση.

Εννέα στους δέκα ασθενείς παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση μετά από δύο μήνες θεραπείας. Σε όσους δεν υποχωρούν τα συμπτώματα υπάρχει η επιλογή της ενεσοθεραπείας και με τοποθέτηση νάρθηκα κατά την κατάκλιση ή και κατά τη διάρκεια της ημέρας για λίγες εβδομάδες, προκειμένου το πέλμα να παραμένει σε διάταση. Εάν και με αυτά τα μέτρα δεν βρίσκουν ανακούφιση, συστήνεται στους ασθενείς η χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία απελευθερώνεται ή αφαιρείται το τμήμα της πελματιαίας περιτονίας που προκαλεί τον πόνο.

Δεδομένης της άμεσης σχέσης των υποδημάτων με την πελματιαία απονευρωσίτιδα, συστήνεται και η επιλογή υποδημάτων με σωστή εφαρμογή.

«Η συγκεκριμένη μελέτη απέτυχε να περιλάβει τα ακατάλληλα υποδήματα στους παράγοντες κινδύνου, αλλά είναι επιβεβαιωμένο ότι τα σωστά παπούτσια προστατεύουν τον άκρα πόδα, παρέχοντας εμβιομηχανική υποστήριξη και επιτρέποντας την ανακατανομή της πίεσης στο πόδι, μειώνοντας τελικά την εμφάνιση παθολογιών και πόνου σε αυτό.

Είναι διαπιστωμένο ότι η πλειονότητα των ασθενών φορά παπούτσια που δεν πληρούν τις προδιαγραφές για το ελάχιστο ή μέγιστο ύψος τακουνιού, δεν είναι ανατομικά, δεν έχουν το σωστό μέγεθος ή έχουν πολύ λεπτή σόλα.

Στη χειρότερη θέση βρίσκονται οι γυναίκες που προτιμούν τα ψηλοτάκουνα παπούτσια.

Φορώντας τα σε τακτική βάση, το μήκος μεταξύ φτέρνας και κεφαλών των μεταταρσίων μειώνεται, η  καμάρα μεγαλώνει, το περισσότερο βάρος μεταφέρεται προς τα δάκτυλα και το εύρος της επαφής του μεσαίου τμήματος του πέλματος με σταθερή ίσια επιφάνεια μειώνεται. Όλα αυτά οδηγούν τελικά σε πελματιαία απονευρωσίτιδα και σε πόνο.

Για την αποφυγή του, επομένως, θα πρέπει να επιλέγονται παπούτσια που το ύψος του τακουνιού είναι μεταξύ 2-3 cm, που είναι αρκετά φαρδιά (όχι μόνο γύρω από τη φτέρνα αλλά από το σύνολο του πέλματος), με φαρδιά ανατομική σόλα, που δεν έχουν εσωτερικές ραφές και επιτρέπουν τη ρύθμιση με κορδόνια ή velcro, που παρέχουν επαρκή στήριξη και αντικραδασμική προστασία», καταλήγει ο Ορθοπαιδικός κ. Γιώργος Παπαδημητρίου.