Μία έξοδος που περιλαμβάνει κατανάλωση περισσότερου ή πιο ανθυγιεινού φαγητού από το φυσιολογικό συχνά έχει ως αποτέλεσμα τον αποσυντονισμό του γαστρεντερικού συστήματος. Έτσι, συχνά εκδηλώνεται διόγκωση (πρήξιμο) στην περιοχή της κοιλιάς και έντονο αίσθημα φουσκώματος (τυμπανισμός). Κοινός παρονομαστής σε αυτές τις δύο καταστάσεις, που συχνά η μία διαδέχεται την άλλη, είναι η συσσώρευση αερίων στο στομάχι και το έντερο, τα οποία ο οργανισμός προσπαθεί να απομακρύνει είτε με ερυγές (ρεψίματα) είτε με αέρια από τον πρωκτό.

«Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα αυτά, αν και άκρως ενοχλητικά, είναι παροδικά, συνεπώς θεωρούνται φυσιολογικά και «ακίνδυνα». Ωστόσο, εάν επιμένουν και το άτομο νιώθει δυσφορία για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, τότε το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο και χρήζει διερεύνησης, καθώς μπορεί να υποβόσκει κάποια γαστρεντερική διαταραχή», επισημαίνει η κ. Νίνα Μαρκουτσάκη Γαστρεντερολόγος, Διευθύντρια Ε΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Επεμβατικής Ενδοσκόπησης Metropolitan General και συνεχίζει εξηγώντας που οφείλονται και τι τα προκαλεί:

Μετεωρισμός και «φούσκωμα»

Ο μετεωρισμός αναφέρεται στη συσσώρευση αερίων στο στομάχι και στο έντερο, γεγονός που προκαλεί κοιλιακή διάταση και αίσθημα πίεσης. Οι κύριες αιτίες του μετεωρισμού περιλαμβάνουν:

• Κατάποση αέρα λόγω γρήγορης κατανάλωσης φαγητού ή ανθρακούχων ποτών, μασήματος τσίχλας, ή ομιλίας κατά τη διάρκεια του φαγητού.
• Κατανάλωση ορισμένων τροφών που προκαλούν αυξημένη παραγωγή αερίων, όπως όσπρια (φακές, φασόλια), σταυρανθή λαχανικά (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών), τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, προϊόντα που περιέχουν λακτόζη σε άτομα με δυσανεξία ή τρόφιμα με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες (σορβιτόλη, μαννιτόλη).
• Εντερικές ευαισθησίες και παθήσεις όπως η δυσανεξία στη λακτόζη, η βακτηριακή υπερανάπτυξη στο λεπτό έντερο (SIBO), η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη), το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (σπαστική κολίτιδα), η νόσος του Crohn ή η δυσκοιλιότητα.

Πού οφείλεται και τι προκαλεί η δυσπεψία

Η δυσπεψία είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων που σχετίζονται με δυσκολία στην πέψη και εκδηλώνεται με:

• Αίσθημα πληρότητας στο στομάχι μετά από μικρές ποσότητες φαγητού
• Καούρα και παλινδρόμηση γαστρικών υγρών
• Ναυτία και τάση για εμετό
• Ερυγές (ρέψιμο) και φούσκωμα
• Πόνο ή δυσφορία στην άνω κοιλιακή χώρα

Η δυσπεψία μπορεί να οφείλεται σε διάφορες και ετερογενείς μεταξύ τους αιτίες. Η πιο κοινή αιτία εμφάνισης δυσπεψίας, δεν είναι άλλη από τις ίδιες τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, όπως:

• Υπερκατανάλωση λιπαρών και τηγανητών τροφών
• Υπερβολική κατανάλωση καφέ, αλκοόλ και ανθρακούχων ποτών
• Τρόφιμα που αυξάνουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι (π.χ. πικάντικα, ξινά)
• Ακανόνιστα ή πολύ μεγάλα γεύματα

Συχνά επίσης η δυσπεψία οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις και νοσήματα στα οποία συγκαταλέγονται:

• Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ)
• Λοίμωξη από το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού
• Έλκος στομάχου
• Δυσανεξία σε τροφές (π.χ. λακτόζη, γλουτένη)
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Διαβήτης (λόγω μειωμένης κινητικότητας του στομάχου)

Τέλος, η δυσπεψία δεν αποκλείεται να οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η συναισθηματική φόρτιση ή η ψυχοσωματική ευαισθησία.

Διάγνωση

Για τη διάγνωση της δυσπεψίας και του μετεωρισμού, ο γιατρός λαμβάνει το ιστορικό του ασθενούς και μπορεί να συστήσει εξετάσεις όπως:

• Γαστροσκόπηση
• Εξέταση κοπράνων για παρουσία αίματος, λίπους ή παρασίτων
• Τεστ δυσανεξίας στη λακτόζη
• Αιματολογικές εξετάσεις για κοιλιοκάκη

Αν τα συμπτώματα συνοδεύονται από εμετούς, αιμορραγία, απώλεια βάρους ή δυσκαταποσία, είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική αξιολόγηση.

Μέτρα αντιμετώπισης

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο μετεωρισμός, το «φούσκωμα» και η δυσπεψία θα πρέπει να εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα ανάλογα με την υποκείμενη αιτία. Ορισμένες γενικές οδηγίες περιλαμβάνουν αρχικά αλλαγές στη διατροφή, όπως:

• Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων
• Αποφυγή λιπαρών, τηγανητών και πικάντικων φαγητών
• Περιορισμός κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων σε άτομα με δυσανεξία
• Μείωση κατανάλωσης ανθρακούχων ποτών και αλκοόλ
• Περιορισμός της καφεΐνης και του καπνίσματος

Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει ένδειξη η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει:

• Αντιόξινα και αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) για τη Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση
• Προκινητικά φάρμακα για τη βελτίωση της κινητικότητας του εντέρου
• Προβιοτικά για τη ρύθμιση της εντερικής χλωρίδας
• Αντιβιοτικά σε περίπτωση λοίμωξης από το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού

Τέλος, υπάρχουν ορισμένα μέτρα και αλλαγές που μπορούν να εφαρμόσουν τα άτομα ώστε να αντιμετωπιστεί ο μετεωρισμός, το «φούσκωμα» και η δυσπεψία, όπως:

• Αργός ρυθμός κατανάλωσης των γευμάτων
• Καλή μάσηση της τροφής
• Διαχείριση του άγχους μέσω άσκησης ή τεχνικών χαλάρωσης
• Αποφυγή ξαπλώματος αμέσως μετά τα γεύματα.

«Η δυσπεψία, το φούσκωμα και ο μετεωρισμός είναι συχνά ενοχλητικά συμπτώματα που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής. Παρότι τις περισσότερες φορές είναι ακίνδυνα, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υποδηλώνουν κάποιο υποκείμενο ζήτημα. Η ισορροπημένη διατροφή, η αποφυγή τροφών που προκαλούν εξάρσεις των συμπτωμάτων και η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της πέψης. Σε εμμένουσες περιπτώσεις, η καθοδήγηση από εξειδικευμένο γαστρεντερολόγο μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την καθημερινότητα και τη συνολική ποιότητα ζωής των ατόμων που υποφέρουν από αυτές τις δυσάρεστες καταστάσεις», καταλήγει η κ. Μαρκουτσάκη.