Αντιαισθητικές αλλά ακίνδυνες είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους οι δυσχρωμίες που προκαλούνται στο δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε λεπτό που ο ήλιος αγγίζει το πρόσωπο, τα χέρια ή τους ώμους είναι επιβαρυντικό. Στη χώρα μας, που η έντονη ηλιοφάνεια διαρκεί πολλούς μήνες, το ποσοστό των ανθρώπων που τις αποκτούν, παρά τις αξιόλογες προσπάθειες που καταβάλλουν για την προστασία του δέρματός τους, είναι μεγάλο. Αν και ο τρόπος αποφυγής τους είναι ένας, η συστηματική χρήση αντηλιακού, οι επιλογές για τη θεραπεία τους είναι αρκετές.
«Οι φακίδες είναι μικρές σκούρες κηλίδες, συνήθως μικρότερες από 5 mm, όπου τα κύτταρα του δέρματος έχουν προκαλέσει έντονο χρωματισμό. Είναι συχνές στα παιδιά, καθώς με την πάροδο του χρόνου τείνουν να εξαφανίζονται ή να γίνονται λιγότερο αισθητές. Παρουσιάζονται το καλοκαίρι σε περιοχές του δέρματος που μένουν περισσότερο ακάλυπτες, όπως πρόσωπο, χέρια και ώμοι, ενώ το χειμώνα είναι πιθανό να εξαφανιστούν ή να γίνουν λιγότερο έντονες όταν νέα κύτταρα του δέρματος αντικαθιστούν τα παλιά. Οι περισσότερες έχουν ομοιόμορφο χρώμα, το οποίο ποικίλλει αναλόγως του τόνου του δέρματος. Σε άλλους είναι κόκκινες και σε άλλους ανοιχτό ή σκούρο καφέ, μαύρο ή οποιοδήποτε χρώμα που είναι πιο σκούρο από το χρώμα της επιδερμίδας. Ουσιαστικά δεν αποτελούν ένδειξη βλάβης αλλά τρόπο άμυνας του δέρματος ενάντια στις ακτίνες UVA, UVB και UVC», μας εξηγεί ο Γεώργιος Βελημβασάκης, MD, FEBOPRAS, Πλαστικός Επανορθωτικός και Αισθητικός Χειρουργός.
Ειδικότερα, η προστασία του σώματος από την ηλιακή ακτινοβολία γίνεται με την παραγωγή δύο τύπων μελανίνης που ονομάζονται φαιομελανίνη και ευμελανίνη. Η ευμελανίνη προστατεύει το δέρμα από τις ακτίνες UV, ενώ η φαιομελανίνη όχι.
Ο τύπος μελανίνης που παράγει το σώμα εξαρτάται από ένα γονίδιο (MC1R). Τα άτομα με σκούρα μαλλιά, μάτια και δέρμα συνήθως παράγουν κυρίως ευμελανίνη και είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν φακίδες, ενώ εκείνα που έχουν κόκκινα, ξανθά ή ανοιχτά καστανά μαλλιά, ανοιχτόχρωμο δέρμα και μάτια παράγουν κυρίως φαιομελανίνη και είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν φακίδες. Μόνο όσοι έχουν μια μετάλλαξη στο γονίδιο αυτό, θα τις αποκτήσουν μετά την έκθεσή τους στον ήλιο. Χωρίς αυτήν, όσο χρόνο κι αν περάσει κάποιος στον ήλιο δεν θα παρουσιάσει φακίδες.
Η επανειλημμένη έκθεση στον ήλιο με την πάροδο των ετών μπορεί να οδηγήσει και σε άλλες μελαγχρωματικές βλάβες του δέρματος, δηλαδή σε υπερπαραγωγή μελανίνης σε ορισμένα σημεία του, η οποία εκδηλώνεται με την εμφάνιση σκουρότερων κηλίδων. Αυτές είναι μεγαλύτερες σε μέγεθος από τις φακίδες και εντοπίζονται συχνότερα στα χέρια, το πρόσωπο, τους ώμους, την πλάτη, τα χέρια και στο πάνω μέρος των ποδιών. Ενώ είναι πιο συνηθισμένες σε άτομα άνω των 50 ετών, ακόμη και οι νεότεροι ενήλικες μπορούν να αναπτύξουν κηλίδες. Παρότι οι ανοιχτόχρωμοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να τις εμφανίσουν, είναι παράλληλα και τυχεροί, καθώς έχουν καλύτερη πρόγνωση συγκριτικά με εκείνους που έχουν πιο σκούρα επιδερμίδα.
Υπάρχουν και υπερμελαγχρώσεις που οφείλονται σε άλλες αιτίες εκτός από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Αυτοί είναι οι μεταφλεγμονώδεις, όσες προκαλούνται από ορμονικούς λόγους (π.χ. εγκυμοσύνη και λήψη αντισυλληπτικών χαπιών) και από τη λήψη κάποιων φαρμάκων.
Τόσο οι φακίδες όσο και οι κηλίδες είναι καλοήθεις. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μοιάζουν με άλλες δερματικές βλάβες που είναι ή μπορεί να εξελιχθούν σε κακοήθειες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να παρακολουθούνται.
Όμως, κάθε μελαγχρωματική βλάβη είναι αντιαισθητική. Ευτυχώς, υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες θεραπείες και η επιλογή της κατάλληλης μπορεί να σβήσει και το παραμικρό σημάδι.
Πιο συγκεκριμένα, εξαιρετικά αποτελεσματική είναι η εξάλειψη των υπερμελαγχρώσεων με λέιζερ. Η ακτίνα του απορροφάται από τα κύτταρα που έχουν παράγει περισσότερη μελανίνη, μετατρέπεται σε θερμική και διασπά τη μελανίνη, χωρίς να επηρεάζονται οι γύρω ιστοί. Απαιτούνται από 1 έως 3 συνεδρίες για να ολοκληρωθεί η θεραπεία, τα αποτελέσματα της οποίας είναι θεαματικά από την πρώτη κιόλας εφαρμογή.
Άλλος ένας ανώδυνος τρόπος απαλλαγής από τα σημάδια του δέρματος είναι η θεραπεία microneedling, η οποία ενεργοποιεί τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας του δέρματος και ξεκινά τη διαδικασία διόρθωσης της άνισης κατανομής της μελανίνης. Ταυτόχρονα διεγείρει την παραγωγή κολλαγόνου, μέσω των τσιμπημάτων του δέρματος με μικροακίδες. Μετά από 4-6 θεραπείες, το δέρμα αποκτά ομοιόχρωμο τόνο και δείχνει πραγματικά ανανεωμένο.
Και οι δύο αυτές θεραπείες προκαλούν ένα ήπιο ξεφλούδισμα και κατόπιν την ανάδυση νέου δέρματος.
Η φωτοθεραπεία, οι ευεργετικές ιδιότητες της οποίας είναι γνωστές από τη θεραπεία πολλών παθήσεων, έχει βρει εφαρμογή και στην αντιμετώπιση των φακίδων, πανάδων, κηλίδων κλπ. Το φως στοχεύει στα μελανοκύτταρα, ρυθμίζοντας την παραγωγή μελανίνης και διασπώντας την περίσσεια της. Ο αριθμός των συνεδριών που απαιτούνται είναι 6 έως 8.
Για την εξαφάνιση των δερματικών δυσχρωμιών υπάρχουν επίσης μάσκες υδρογέλης, οι οποίες περιέχουν φυτικά συστατικά που έχουν λευκαντικές, αντιοξειδωτικές και επανορθωτικές ιδιότητες και είναι ιδιαίτερα ευχάριστες στην εφαρμογή τους. Σε ήπιες περιπτώσεις μια μάσκα είναι αρκετή για να αποκαταστήσει την ομοιοχρωμία του δέρματος.
Μείωση του πολλαπλασιασμού των μελανοκυττάρων και της παραγωγής μελανίνης προσφέρει και το nanopeeling, μέσω της μεταφοράς με νανοκάψουλες ειδικών συστατικών στα μελανοκύτταρα. Ο μέγιστος αριθμός συνεδριών που χρειάζονται για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος είναι 4 έως 6.
«Όσο συντομότερα αναζητηθεί βοήθεια από κάποιον ειδικό, τόσο πιο εύκολη θα είναι η απαλλαγή από τις δυσχρωμίες του δέρματος και τόσο γρηγορότερα θα αποκτήσει το δέρμα και πάλι ομοιόμορφο χρώμα», καταλήγει ο ιατρός Βελημβασάκης.
