Η φωνή είναι ένα μοναδικό χάρισμα που δόθηκε στον άνθρωπο για να επικοινωνεί, να εκφράζει τα συναισθήματά του και να αναπτύσσει, εξωτερικεύοντας με τον λόγο, την πνευματικότητά του.

«Η φωνή είναι ο ήχος που παράγεται όταν ο εκπνεόμενος αέρας διέρχεται μεταξύ των φωνητικών χορδών και προκαλεί τη δόνησή τους.

Κάθε άνθρωπος έχει μια ιδιαίτερη και χαρακτηριστική χροιά φωνής, η οποία μορφοποιείται από μια πληθώρα παραγόντων, όπως το μήκος, το πάχος, και η τάση των φωνητικών χορδών. Οι παράγοντες αυτοί μαζί με τη στοματική και τη ρινική κοιλότητα, διαμορφώνουν τελικά τον ήχο, σε έναρθρο λόγο», εξηγεί ο κ. Χρήστος Γκιώνης, Διευθυντής Ωτορινολαρυγγολόγος στο Metropolitan Hospital.

Τι είναι η βραχνάδα (βράγχος φωνής);

Η αλλοίωση της φωνής η οποία προκαλείται από δυσλειτουργία του λάρυγγα (αλλοιώσεις και προβλήματα των φωνητικών χορδών) ή διαταραχές στη σύγκλειση των φωνητικών χορδών.

Βραχνάδα ή βράγχος φωνής είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει κάθε μη φυσιολογική αλλαγή στη φωνή.

Πού οφείλεται και ποια τα αίτιά της;

Οφείλεται σε ορατές ανωμαλίες των φωνητικών χορδών όπως:

• Οξείες φλεγμονές/λαρυγγίτιδες (είναι οι πιο συχνές αιτίες βράγχους φωνής και εμφανίζονται μετά από οξείες λοιμώξεις μικροβιακές ή ιογενείς του αναπνευστικού συστήματος). Παρατηρείται ερυθρότητα και οίδημα των φωνητικών χορδών και πρόκειται για οξείες καταστάσεις, οι οποίες δεν προκαλούν ανησυχία, διαρκούν λίγες μέρες και αντιμετωπίζονται πολύ εύκολα με συγκεκριμένες οδηγίες ακόμα και αν χρειαστεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να υποβοηθηθούν με τη χρήση φαρμάκων.
• Χρόνιες φλεγμονές: Οίδημα Ranke (οφείλεται στην κακή χρήση της φωνής-λάθος ομιλία και σε κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα και η συχνή κατανάλωση αλκοόλ).
• Πολύποδες των φωνητικών χορδών.
• Κομβία των φωνητικών χορδών (οι λεγόμενοι κάλοι). Πρόκειται για οζίδια που εμφανίζονται στη μεσότητα των φωνητικών χορδών και οφείλονται σε κακή χρήση της φωνής (είναι συχνή βλάβη στους επαγγελματίες φωνής, όπως: τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι, ιερείς κ.ά.).
• Αλλεργικός βήχας.
• ΓΟΠ (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση): Εδώ η βραχνάδα συνοδεύεται από αίσθημα «κόμπου» στο λαιμό – κοκκίωμα φωνητικών χορδών.
• Προκαρκινικές βλάβες (πχ. λευκοπλακία κ.ά.).
• Κακοήθεις όγκοι.
• Παράλυση των φωνητικών χορδών (μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη), που οφείλεται σε βλάβες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, ιατρογενείς βλάβες μετά από χειρουργικές επεμβάσεις ή λόγω παρουσίας όγκων που πιέζουν το λαρυγγικό νεύρο (το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο είναι ένα νεύρο που σχετίζεται με την κινητικότητα των φωνητικών χορδών).
• Πρεσβυφωνία (ατροφία των χορδών λόγω ηλικίας).
• Μη ορατές βλάβες των φωνητικών χορδών.
• Ψυχογενείς καταστάσεις: Σπασμωδική δυσφωνία (καταστάσεις άγχους και στρες επηρεάζουν σημαντικά τον λάρυγγα).
• Νευρομυϊκές διαταραχές: Νόσος parkinson, μυασθένεια gravis (αντιμετώπιση και θεραπεία από νευρολόγο).
• Ορμονολογικές διαταραχές όπως ο υπέρ – και συχνότερα ο υποθυρεοειδισμός. (Παρακολούθηση και αντιμετώπιση από ενδοκρινολόγο).

Πότε η βραχνάδα είναι προειδοποιητικό καμπανάκι;

«Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι κάθε βραχνάδα στη φωνή, που συνοδεύεται από το αίσθημα ανάγκης καθαρισμού του λαιμού, και διαρκεί πάνω από δύο ή τρεις εβδομάδες, ειδικά αν αυτή αφορά καπνιστές ή/και άτομα που κάνουν υπερκατανάλωση αλκοόλ, είναι μήνυμα ότι χρειάζεται έλεγχος από ιατρό ωτορινολαρυγγολόγο.

Δεν είναι απαραίτητη η συνύπαρξη άλγους και γι’ αυτό ας μην αποδίδουμε τη χρόνια βραχνάδα στην απλή συνήθεια του καπνίσματος. Η αμέλεια μπορεί να στοιχίσει και να βάλει τον ασθενή σε περιπέτειες», επισημαίνει ο ιατρός.

Αιμόπτυση, δύσπνοια, παρουσία διόγκωσης στον τράχηλο, αίσθημα κόμπου ή ξένου σώματος στον λαιμό και καμιά φορά πόνος που αντανακλά στο αυτί, είναι συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν για περαιτέρω διερεύνηση στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο.

Δεν υπάρχει απλή βραχνάδα ή βραχνάδα στην οποία δεν πρέπει να δώσουμε σημασία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μας βάζουν σε υποψία και να μας φοβίζουν όλες οι βραχνάδες, καθώς όπως έχει ήδη επισημανθεί, στη συντριπτική πλειονότητά τους, αυτές είναι καλοήθεις. Όμως, ο έλεγχος γίνεται για να αποκλειστεί με σιγουριά, ειδικά στους καπνιστές, κάποια έστω και ελάχιστα πιθανή κακοήθεια.

Πώς γίνεται ο έλεγχος;

Ο έλεγχος της βραχνάδας είναι μια πολύ απλή διαδικασία που συνίσταται στην επίσκεψη σε ωτορινολαρυγγολόγο σε ιατρείο ή σε εξωτερικό ιατρείο κάποιας νοσοκομειακής δομής.
Οι περισσότεροι ωτορινολαρυγγολόγοι διαθέτουν σύγχρονα μέσα όπως ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας με κάμερα, τα οποία καταγράφουν εικόνες σε μεγάλη ανάλυση, των οποίων η μελέτη από τον ιατρό, σε συνδυασμό με την εμπειρία του, επιτρέπει να τεθεί με μεγάλη ακρίβεια η διάγνωση και να γίνει ο σχεδιασμός της οποιασδήποτε σχετικής θεραπείας.
Σε περιπτώσεις που υπάρχουν ορατές ανωμαλίες του λάρυγγα (πολύποδες, κομβία, κύστες, κακοήθεια κ.λπ.), η θεραπεία είναι χειρουργική. Σε πολύ ήπιες αλλοιώσεις, η συνδρομή του λογοθεραπευτή μπορεί να είναι πολύτιμη.
Η χειρουργική διαδικασία λέγεται μικρολαρυγγοσκόπηση και πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, με τη χρήση μικροσκοπίου, εξελιγμένων ενδοσκοπίων και ειδικών μικροχειρουργικών εργαλείων, (ή και τη χρήση laser).
Σκοπός της είναι η χειρουργική εξαίρεση της βλάβης (και η λήψη βιοψίας) με ακρίβεια, ασφάλεια και «σεβασμό» στις ανατομικές δομές-ιδιαιτερότητες της περιοχής, έτσι ώστε να επιτευχθεί ταχύτερη και καλύτερη επούλωση των φωνητικών χορδών και η φωνή να επανέρθει το συντομότερο στη φυσιολογική της κατάσταση.

Πώς μπορούμε να προφυλάξουμε τη φωνή μας;

Μέσω της ομαλής φώνησης. Η δυνατή φωνή και το ψιθύρισμα μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις στις φωνητικές χορδές.

Άλλοι τρόποι για να προφυλάξουμε τη φωνή μας είναι:

• Τακτική λήψη υγρών
• Υγρασία στην ατμόσφαιρα του σπιτιού
• Θεραπεία της ΓΟΠ
• Διακοπή του καπνίσματος
• Υγιεινή διατροφή
• Περιορισμό της κατανάλωσης αλκοολούχων και ανθρακούχων ποτών και πικάντικων φαγητών.

«Οι επαγγελματίες φωνής (εκπαιδευτικοί, ιερείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, δικηγόροι κ.λπ.), καλό είναι να επισκέπτονται τακτικά τον ΩΡΛ τους», καταλήγει ο κ. Γκιώνης.