Μπορεί η αυτοπεποίθηση και η σοφία μας να αυξάνονται καθώς μεγαλώνουμε, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τις ορμόνες μας. Έτσι, πολλές γυναίκες που ούτε καν σκέπτονται το ενδεχόμενο της εμμηνόπαυσης, ανακαλύπτουν ξαφνικά στα 40 και στα 50 τους ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει στο δέρμα τους.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, οι γυναίκες στη χώρα μας μπαίνουν στην εμμηνόπαυση σε ηλικία 46-49 ετών κατά μέσο όρο. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότερες θα περάσουν αρκετά χρόνια στην προ- και μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο, βιώνοντάς την με μοναδικό τρόπο η κάθε μία. Τα συμπτώματα, όμως, που θα έχουν για πολλά ή λίγα από αυτά τα χρόνια δεν αρχίζουν ούτε τελειώνουν με τις εξάψεις και τις διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης. Πολύ συνηθισμένα είναι και διάφορα δερματολογικά προβλήματα, τα οποία όμως δεν είναι και τόσο γνωστά.
«Η εμμηνόπαυση προκαλεί πολλές αλλαγές στο δέρμα. Ο οργανισμός μειώνει την παραγωγή κολλαγόνου, χάνουμε υποδόριο λίπος και η ελαστικότητα του δέρματος μειώνεται», λέει ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία – Δερματοχειρουργική). «Όλ’ αυτά, σε συνδυασμό με τις καταιγιστικές ορμονικές αλλαγές της εμμηνόπαυσης, ανοίγουν το δρόμο στην ανάπτυξη προβλημάτων (π.χ. ξηροδερμία, σημάδια ηλικίας, ρυτίδες, ακμή) που κάνουν το δέρμα να δείχνει γερασμένο και πραγματικά ενοχλούν τις γυναίκες».
Τα εμφανή σημάδια της γήρανσης, όμως, δεν σχετίζονται τόσο με τη χρονολογική μας ηλικία, όσο με τα χρόνια που περνούν από την εμμηνόπαυση. Οι νεαρές γυναίκες οι οποίες για ιατρικούς λόγους μπαίνουν πρόωρα στην εμμηνόπαυση, συνήθως παρουσιάζουν τις ίδιες ενδείξεις δερματικής γήρανσης με τις μεσήλικες γυναίκες που μπαίνουν φυσικά στην εμμηνόπαυση.
«Αιτία γι’ αυτό είναι η μείωση στα επίπεδα των οιστρογόνων. Πρόκειται για κύριες ορμόνες του γυναικείου φύλου, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της νεανικότητας του δέρματος», συνεχίζει ο κ. Μιχελάκης. «Μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη οιστρογόνων εξαιτίας της εμμηνόπαυσης, σχετίζεται με διάφορα δερματολογικά προβλήματα, από τις ρυτίδες και την ερυθρότητα έως την διαταραχή στην επούλωση των πληγών».
Να ποιες είναι οι συχνότερες αλλαγές που προκαλεί η εμμηνόπαυση στο δέρμα.
1. Απώλεια κολλαγόνου. Το κολλαγόνο είναι βασικό συστατικό του δέρματος. Είναι μία πρωτεΐνη που προσδίδει στο δέρμα σφρίγος και ελαστικότητα. Τα νεογέννητα μωρά έχουν το υψηλότερο επίπεδο κολλαγόνου, το οποίο παραμένει υψηλό έως την ενηλικίωση. Ύστερα, η παραγωγή της πρωτεΐνης αυτής αρχίζει να επιβραδύνεται και την πρώτη πενταετία της εμμηνόπαυσης χάνεται ποσοστό έως και 30% του συνολικού κολλαγόνου. Η απώλεια αυτή συσχετίζεται ισχυρά με την ανεπάρκεια των οιστρογόνων και έχει ως συνέπεια «σακούλιασμα» και ρυτίδωση του δέρματος.
2. Χαλάρωση και βαθιές ρυτίδες. Κατά την εμμηνόπαυση παρατηρείται σε πολλές γυναίκες ραγδαία μείωση στην παραγωγή μιας άλλης πρωτεΐνης, της ελαστίνης, η οποία αποτελεί το κύριο συστατικό των ελαστικών ινών. Οι ίνες αυτές σε συνδυασμό με μία ομάδα ουσιών που λέγονται γλυκοζαμινογλυκάνες (GAGs) κάνουν το δέρμα «γεμάτο» και ελαστικό. Όταν όμως μειώνονται, το δέρμα χαλαρώνει και οι ρυτίδες βαθαίνουν.
3. Λέπτυνση της επιδερμίδας. Καθώς μεγαλώνουμε το δέρμα μελανιάζει και υφίσταται ρήξεις πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι στα νιάτα μας. Αυτό οφείλεται στην προοδευτική λέπτυνση της επιδερμίδας, η οποία προκαλείται από την απώλεια κολλαγόνου, GAGs και νερού.
4. Ξηροδερμία. Είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα που αναφέρουν οι μεσήλικες και ηλικιωμένες γυναίκες. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον μία στις τρεις έχουν εξαιρετικά ξηρή επιδερμίδα, με «ρωγμές» και «σκασίματα». Οι ορμόνες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενυδάτωση του δέρματος, διότι ρυθμίζουν την παραγωγή των GAGs και του σμήγματος και βελτιώνουν την κατακράτηση νερού. Η δραματική μείωση στα ορμονικά επίπεδα που χαρακτηρίζει την εμμηνόπαυση, έχει ως συνέπεια ελάττωση σε όλους αυτούς τους παράγοντες, με συνέπεια την έντονη ξηροδερμία. Δίχως καθημερινή, σωστή ενυδάτωση, η ξηροδερμία μπορεί να φτάσει σε ακραία επίπεδα.
5. Κνησμός. Ο κνησμός είναι σύνηθες φαινόμενο στις γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών και η αιτία του είναι συνήθως η έντονη ξηροδερμία. Η κατάσταση σχετίζεται με την εμμηνόπαυση, διότι το δέρμα τείνει να χάνει μεγάλο μέρος της φυσικής ενυδάτωσής του εξαιτίας της μείωσης των οιστρογόνων.
6. Επιβράδυνση στην επούλωση των πληγών. Καθώς μεγαλώνουμε, οι πληγές μοιάζουν να μην επουλώνονται τόσο γρήγορα όσο στη νιότη μας, ενώ ταυτοχρόνως το δέρμα γίνεται πιο λεπτό και εύθραυστο. Ωστόσο μελέτες έχουν δείξει πως αυτό που αλλάζει ανάμεσα στο ώριμο και στο νεανικό δέρμα δεν είναι ο φυσικός μηχανισμός της επούλωσης, αλλά η ταχύτητά του. Αυτό υποδηλώνει ότι οι ορμόνες παίζουν σημαντικότερο ρόλο στην επούλωση των πληγών, απ’ ό,τι η χρονολογική ηλικία.
7. Νυχτερινές εφιδρώσεις και ερυθρότητα. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον η μία στις δύο γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση και το 80% μετά από αυτήν ταλαιπωρούνται από νυχτερινές εφιδρώσεις και εξάψεις, οι οποίες προκαλούν ερυθρότητα σε διάφορα σημεία του σώματος (συνήθως στο πρόσωπο, τον αυχένα, το στήθος, τις παλάμες και τα πέλματα). Τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στην έλλειψη οιστρογόνων, που διαταράσσει την ρύθμιση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος, αλλά και την μικροκυκλοφορία του αίματος. Μάλιστα η εμμηνόπαυση είναι γνωστός εκλυτικός παράγοντας για την εμφάνιση ροδόχρου ακμής, μίας δερματοπάθειας που χαρακτηρίζεται από έντονη ερυθρότητα στο πρόσωπο και μικρά, διεσταλμένα αγγεία.
8. Αλλαγές στην τριχοφυΐα. Η εμμηνόπαυση μπορεί να οδηγήσει σε λέπτυνση και αραίωση των μαλλιών και των τριχών στο σώμα, αλλά όχι στο πρόσωπο. Σε αυτό μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση της τριχοφυΐας. Και πάλι, η αιτία είναι οι ορμονικές αλλαγές που επιφέρει η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως.
9. Ακμή. Η ακμή δεν είναι πρόβλημα μόνο των εφήβων. Μπορεί να επιμείνει στην ενήλικη ζωή ή ακόμα και να εμφανιστεί σε 40άρες ή 50άρες γυναίκες οι οποίες ουδέποτε στη ζωή τους είχαν παρουσιάσει σπυράκια. Η ακμή της εμμηνόπαυσης συνήθως εμφανίζεται την περίοδο πριν από την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως (αποκαλείται περιεμμηνόπαυση) και μπορεί να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
«Οι προαναφερθείσες αλλαγές μπορεί να αλλάξουν ριζικά την εμφάνιση του δέρματος», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Αυτό άλλοτε συμβαίνει απότομα και άλλοτε βαθμιαία. Επειδή, όμως, πολλές αλλαγές (όπως η ερυθρότητα, η ξηροδερμία, η ακμή κλπ.) αρχίζουν κατά την περιεμμηνόπαυση και είναι σταδιακές, η γυναίκα έχει χρόνο για να τις αντιμετωπίσει εγκαίρως και σωστά».
