Τα επινεφρίδια είναι δύο μικροί ενδοκρινείς αδένες που εντοπίζονται στο πίσω μέρος της κοιλίας και επάνω από το κάθε νεφρό. Έχουν σύνθετο ρόλο επειδή παράγουν και εκκρίνουν ορμόνες οι οποίες επηρεάζουν σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού όπως η αλδοστερόνη, η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη. Με αυτό τον τρόπο τα επινεφρίδια ρυθμίζουν τον ανθρώπινο μεταβολισμό, την καρδιακή λειτουργία, την αρτηριακή πίεση, και την αντίδραση του οργανισμού στο stress και τη φλεγμονή, αναφέρει ο κ. Αριστοτέλης Κεχαγιάς, MD PhD FACS, Γενικός Χειρουργός, Προηγμένη Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Metropolitan General, τ. Διευθυντής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Τάμπερε, Φινλανδία.

Πότε χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση του επινεφριδίου;
Η επινεφριδεκτομή πρέπει να πραγματοποιείται στις εξής περιπτώσεις:
1) Όταν υπάρχει κάποιο λειτουργικό αδένωμα (όζος) στο επινεφρίδιο, δηλαδή ογκίδιο το οποίο προξενεί παθήσεις λόγω υπερπαραγωγής ορμονών. Συνήθη παραδείγματα λειτουργικών όζων περιλαμβάνουν το φαιοχρωμοκύττωμα (υπερέκκριση αδρεναλίνης), το αλδοστερόνωμα (υπερέκκριση αλδοστερόνης), και το επινεφριδικό αδένωμα με υπερέκκριση κορτιζόλης (σύνδρομο Cushing).
2) Σε περίπτωση μη λειτουργικού αδενώματος του επινεφριδίου όπου η έκκριση ορμονών είναι φυσιολογική αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα ύπαρξης κακοήθειας (καρκίνου) εντός του όζου. Τα ογκίδια αυτά ονομάζονται «τυχαιώματα επινεφριδίου» και χειρουργούνται σε περίπτωση ευρημάτων ύποπτων για καρκίνο στην αξονική τομογραφία ή αν έχουν αυξημένη διάσταση (>4 εκατοστά).
3) Σε μεταστατικό καρκίνο στο επινεφρίδιο, ή πρωτοπαθή καρκίνο του επινεφριδίου.

Ποιες είναι οι τεχνικές χειρουργικής αφαίρεσης του επινεφριδίου;
Οι τεχνικές επινεφριδεκτομής περιλαμβάνουν:
1) το ανοιχτό χειρουργείο
2) την κλασική λαπαροσκοπική διακοιλιακή επινεφριδεκτομή
3) την ελάχιστα επεμβατική οπίσθια οπισθοπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή (τεχνική PRA – posterior retroperitoneoscopic adrenalectomy).

Ποια είναι η ενδεδειγμένη τεχνική για την αφαίρεση του επινεφριδίου;
Το ανοιχτό χειρουργείο προξενεί μεγάλο χειρουργικό τραύμα και αποτελεί παρελθόν σε εξειδικευμένα κέντρα, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις μεγάλου όγκου που διηθεί πολλαπλά όργανα. Όσον αφορά την ελάχιστα επεμβατική χειρουργική, ο κύριος παράγοντας που καθορίζει τις δυνατότητες της κάθε μεθόδου για την αφαίρεση του επινεφριδίου είναι η ίδια η ανατομική θέση του οργάνου, εξηγεί ο κ. Κεχαγιάς.

Τα επινεφρίδια βρίσκονται στο πίσω μέρος του οπίσθιου διαμερίσματος της άνω κοιλίας (οπισθοπεριτόναιο) επάνω από τους νεφρούς, στην ανατομική περιοχή της μέσης. Τα υπόλοιπα όργανα της άνω κοιλίας βρίσκονται στο πρόσθιο διαμέρισμα της κοιλιάς (περιτοναϊκή κοιλότητα), δηλαδή μπροστά από το επινεφρίδιο θέτοντας περιορισμούς στην κλασική λαπαροσκοπική διακοιλιακή επινεφριδεκτομή. Κατά την κλασική λαπαροσκοπική επέμβαση απαιτούνται 4-5 τομές στο δέρμα της κοιλιάς και ακολουθεί ευρεία χειρουργική κινητοποίηση και μετακίνηση πολλών οργάνων της περιτοναϊκής κοιλότητας (παχύ έντερο, ήπαρ, σπλήνας, στόμαχος, αλλά και το πάγκρεας) προκειμένου ο χειρουργός να προχωρήσει στο οπισθοπεριτόναιο όπου εντοπίζεται το επινεφρίδιο. Δηλαδή η τεχνική αυτή αναγκάζει τον χειρουργό να ξεκινήσει την επέμβαση από μία ανατομική περιοχή που βρίσκεται μακριά από το επινεφρίδιο και άσκοπα να κινητοποιήσει άλλα όργανα ώστε να φθάσει σε αυτό.

Αντίθετα, η πλέον ενδεδειγμένη και σύγχρονη τεχνική είναι η ελάχιστα επεμβατική οπίσθια οπισθοπεριτοναϊκή επινεφριδεκτομή (PRA). Στην PRA ο χειρουργός χρησιμοποιεί 3 μικρές τομές στο δέρμα της μέσης με τις οποίες εισέρχεται απευθείας στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο επιτυγχάνοντας άμεση αποκάλυψη του επινεφριδίου, όπου με απλό χειρισμό αφαιρεί εύκολα το όργανο. Με την PRA μειώνεται στο έπακρο το εσωτερικό χειρουργικό τραύμα επειδή δεν απαιτείται είσοδος στην περιτοναϊκή κοιλότητα ούτε παρέμβαση σε κάποιο άλλο όργανο.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της τεχνικής PRA σε σχέση με την κλασική λαπαροσκοπική μέθοδο;
Η PRA είναι η πλέον ασφαλής και η λιγότερο επεμβατική τεχνική, άρα με την πιο γρήγορη αποκατάσταση και επιστροφή στην καθημερινότητα. Το χειρουργικό πεδίο εστιάζεται αποκλειστικά στο επινεφρίδιο μειώνοντας το χρόνο της επέμβασης. Η επέμβαση είναι αναίμακτη και ελαχιστοποιείται η πιθανότητα επιπλοκής αφού παραλείπεται ο χειρουργικός χειρισμός άλλων οργάνων. Επιπλέον όφελος είναι η διάρκεια νοσηλείας κάτω των 24 ωρών (και 48 ωρών στην περίπτωση του φαιοχρωμοκυττώματος επειδή αφορά νόσο που χρειάζεται παρακολούθηση της ορμονικής αποκατάστασης). Η PRA έχει ελάχιστο ως καθόλου πόνο και ο ασθενής μετά το χειρουργείο δεν χρειάζεται ενδοφλέβια παυσίπονα όπως στην απλή λαπαροσκοπική μέθοδο, επειδή αρκεί η λήψη απλής παρακεταμόλης από το στόμα.

Γιατί η PRA δεν είναι πιο διαδεδομένη από την κοινή λαπαροσκοπική μέθοδο;
Η PRA είναι η πιο πρόσφατη και η πλέον εξειδικευμένη τεχνική επινεφριδεκτομής, ενώ αποτελεί την μοναδική ελάχιστα επεμβατική χειρουργική κοιλιακού οργάνου που διενεργείται από τη μέση. Πραγματοποιείται σε λίγα νοσοκομεία διεθνώς και απαιτεί ειδικές δεξιότητες και εκπαίδευση.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η τρισδιάστατη τεχνολογία (3D) που προσφέρει το νοσοκομείο Metropolitan General είναι ένα σημαντικό βοήθημα στην προηγμένη ελάχιστα επεμβατική χειρουργική, καταλήγει ο κ. Κεχαγιάς.