Η διατήρηση της υγείας του δέρματος τον χειμώνα δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, ειδικά για τους ανθρώπους που υποφέρουν από κάποιες παθήσεις, όπως έκζεμα ή ψωρίαση. Οι ασθενείς καλούνται να υπερκεράσουν ένα επιπλέον εμπόδιο, καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες αποτελούν μια παράμετρο που απαιτεί ενίσχυση της πολύπλοκης φροντίδας για την αντιμετώπιση τους. Ακόμα και για εκείνους, όμως, που δεν έχουν κανένα πρόβλημα με το δέρμα τους, το κρύο είναι πιθανό να γίνει η αιτία εμφάνισης κάποιας πάθησης ή αλλεργικής αντίδρασης.
«Μία από τις πρωταρχικές λειτουργίες του δέρματος είναι η θερμορύθμιση. Η έκθεση στο κρύο προκαλεί δερματική αγγειοσυστολή που οδηγεί σε μετατόπιση του αίματος στο εν τω βάθει φλεβικό σύστημα, προκειμένου να προστατευτούν ζωτικά όργανα. Αυτός, όμως, ο τρόπος προστασίας του οργανισμού έχει συνέπειες στο δέρμα. Αυτές μπορεί να είναι η ανάπτυξη παθήσεων, με χαρακτηριστικότερη τα κρυοπαγήματα, και μη φυσιολογικών αντιδράσεων στο κρύο, όπως οι χιονίστρες», μας εξηγεί ο Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Πιο συγκεκριμένα, η μειωμένη ροή αίματος σε εκτιθέμενους ιστούς όπως η μύτη, οι λοβοί των αυτιών και τα δάχτυλα, εξαιτίας της παρατεταμένης έκθεσης σε θερμοκρασίες κάτω των 0o C, μπορεί να οδηγήσει σε κρυοπαγήματα. Αιτία είναι ότι οι ιστοί αυτοί δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες οξυγονωμένου αίματος και καταστρέφονται. Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τον βαθμό του κρυοπαγήματος και εκτείνονται από πόνο και κνησμό έως απώλεια της λειτουργικότητας του σημείου που έχει επηρεαστεί. Συχνό επακόλουθο είναι η εμφάνισης γάγγραινας, η οποία είναι πιθανό να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό.
Στις μη φυσιολογικές αντιδράσεις στο κρύο περιλαμβάνονται:
Κνίδωση εκ ψύχους
Η κνίδωση εκ ψύχους εκδηλώνεται με καντήλες (πομφούς) σε σημεία που εκτίθενται στο κρύο αέρα, έρχονται σε επαφή με κρύο νερό ή αντικείμενο, μέσα σε λίγα λεπτά. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν συστηματικά συμπτώματα, όπως γενικευμένη κνίδωση, αγγειοοίδημα ή ακόμη και συγκοπή και θάνατος. Πρόκειται για μια από τις πιο επικίνδυνες μορφές κνίδωσης, ειδικά όταν εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια θαλάσσιου μπάνιου σε παγωμένο νερό. Οίδημα του στόματος και του οισοφάγου μπορεί επίσης να προκύψει μετά την πρόσληψη κρύου νερού ή τροφής.
Χιονίστρες
Οι χιονίστρες είναι εντοπισμένες φλεγμονώδεις βλάβες, οι οποίες εμφανίζονται συνήθως το φθινόπωρο και στις αρχές του χειμώνα, ιδιαίτερα σε υγρά κρύα κλίματα όπου η υψηλή υγρασία αυξάνει την αγωγιμότητα του αέρα. Εμφανίζονται συνηθέστερα στα ακροδάχτυλα, τα οποία γίνονται κόκκινα και προκαλούν κνησμό. Στα συμπτώματα συμπεριλαμβάνεται το οίδημα, η αίσθηση καψίματος στο δέρμα, ενώ σπανιότερα εμφανίζονται φουσκάλες και έλκη. Παρότι δεν οδηγούν σε μόνιμη βλάβη, εάν παραμεληθούν είναι πιθανό να μολυνθούν, με πιθανές σοβαρές συνέπειες.
Ακροκυάνωση
Η ακροκυάνωση αναφέρεται σε επίμονη μπλε ή κυανή απόχρωση του δέρματος, κυρίως των απώτερων τμημάτων των άκρων και σπανιότερα του προσώπου, λόγω της μειωμένης οξυαιμοσφαιρίνης. Συχνά συνοδεύεται από υπερβολική εφίδρωση και ήπιο οίδημα. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι παροδικές, μετά από έκθεση στο κρύο, ή επίμονες.
Ερυθροκυάνωση
Στην ερυθροκυάνωση το δέρμα αποκτά μια ερυθρή ή κυανή χρώση, με παρουσία οιδήματος, κνησμού και καύσου, σε περιοχές με παχύ στρώμα υποκείμενου υποδόριου λίπους. Τα πόδια και οι μηροί των εφήβων κοριτσιών και των μεσήλικων γυναικών, οι μηροί και οι γλουτοί των προεφηβικών παχύσαρκων αγοριών και, περιστασιακά, οι βραχίονες των βρεφών είναι τα σημεία που εμφανίζεται συνήθως.
Υπολιποδερματίτιδα εκ κρύου
Η εκδήλωση της υπολιποδερματίτιδας εκ κρύου συνίσταται σε κόκκινα και ερυθρά οζίδια και πλάκες που εμφανίζονται 1-2 ημέρες μετά την έκθεση στο κρύο και υποχωρούν εντός 2 εβδομάδων. Τα παιδιά συνήθως έχουν προδιάθεση, πιθανώς λόγω της υψηλότερης συγκέντρωσης κορεσμένων λιπαρών οξέων στο υποδόριο λίπος τους. Οι βλάβες υποχωρούν εντός 2 εβδομάδων, χωρίς συνέπειες.
Εκτός από τις αντιδράσεις του υγιούς δέρματος στο κρύο, είναι πολύ πιθανό να επιδεινωθούν κάποιες προϋπάρχουσες δερματοπάθειες. Ιδιαίτερα ευαίσθητες σε εξάρσεις το χειμώνα είναι οι εξής:
• Ψωρίαση: Η ψωρίαση προκαλεί πολλαπλασιασμό των κυττάρων του δέρματος έως και 10 φορές ταχύτερα από το κανονικό. Ο ξηρός, κρύος αέρας και η μείωση του ηλιακού φωτός κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορούν να την επιδεινώσουν. Η φωτοθεραπεία έχει αποδειχθεί το κλειδί για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της ψωρίασης.
• Έκζεμα: Άτομα με έκζεμα παρουσιάζουν ερυθρότητα, κνησμό στο δέρμα που μπορεί να γίνει πιο παχύ και να αιμορραγεί όταν γρατζουνιστεί. Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα και συχνά χειροτερεύει όταν το δέρμα γίνεται πιο ξηρό το χειμώνα.
• Ροδόχρους ακμή: Πρόκειται για μια μακροχρόνια κατάσταση που προκαλεί ερυθρότητα, διεσταλμένα αιμοφόρα αγγεία, πρήξιμο και φλύκταινες στο δέρμα του προσώπου των ασθενών, οι οποίοι βλέπουν τα συμπτώματά τους να επιδεινώνονται όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή. Η διατήρηση της ροδόχρους ακμής σε ύφεση μπορεί να επιτευχθεί με φωτοθεραπεία με το πολυβραβευμένο dermalux infrared.
• Νόσος του Raynaud: Στην πάθηση αυτή οι μικρές αρτηρίες που παρέχουν αίμα στο δέρμα στενεύουν και περιορίζουν την κυκλοφορία του αίματος στην πληγείσα περιοχή. Αυτό μπορεί να προκαλέσει στο δέρμα μούδιασμα, αλλαγή του χρώματος και πόνο. Ο κρύος αέρας είναι η κύρια αιτία των συμπτωμάτων της νόσου.
«Όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν, ο οργανισμός δουλεύει εντατικά για να διατηρηθεί σε ένα καλό επίπεδο. Το ίδιο και το δέρμα. Η εναλλαγή μεταξύ κρύου και ζεστού περιβάλλοντος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης των συμπτωμάτων μιας υφιστάμενης δερματοπάθειας, αλλά και να γίνει αιτία εμφάνισης μιας νέας. Γι’ αυτό θα πρέπει να λειτουργούμε προληπτικά και να προστατεύουμε το δέρμα μας από το κρύο, με ζεστά ρούχα, γάντια και κάλτσες, αλλά και να φροντίζουμε τη σωστή και εντατική ενυδάτωσή του. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε δε ότι σε κάποιες παθήσεις η ύπαρξη υγρασίας στους εσωτερικούς χώρους βοηθάει στην προστασία του δέρματος και όχι μόνο», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.