Η υπογονιμότητα και η αντιμετώπισή της προκαλεί από μόνη της αρκετό στρες, αλλά εν μέσω της πανδημίας που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός το άγχος πολλών ζευγαριών εντείνεται δραματικά.
Τα ερωτήματά τους είναι πολλά: Είναι άραγε ασφαλής η εξωσωματική; Μπορεί να υποβληθεί η γυναίκα χωρίς κινδύνους σε ωοληψία; Πότε θα είναι η καλύτερη στιγμή για εμβρυομεταφορά; Μήπως πρέπει καλύτερα να γίνει κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) των ωαρίων ή των εμβρύων και να γίνει η προσπάθεια κάποια στιγμή στο μέλλον;
«Όπως συμβαίνει με όλα όσα αφορούν τον νέο κορωνοϊό, έτσι και τα ερωτήματα για τις θεραπείες υπογονιμότητας είναι πολλά και η αγωνία των ζευγαριών απολύτως κατανοητή», απαντά ο Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life. «Είναι γεγονός πως στις αρχές της πανδημίας δεν γνωρίζαμε τίποτα για τους δυνητικούς κινδύνους και τις εκβάσεις όχι μόνο της εξωσωματικής, αλλά ούτε καν της εγκυμοσύνης. Γι’ αυτό και για ένα διάστημα αναβάλαμε τις σχετικές διαδικασίες. Καθώς περνά ο καιρός όμως, τα επιστημονικά δεδομένα συσσωρεύονται. Έως στιγμής δεν έχει αναδειχθεί κάποιος σοβαρός κίνδυνος, γι’ αυτό τον λόγο οι εξωσωματικές έχουν ξαναρχίσει. Ωστόσο πλέον γίνονται με νέες συνθήκες, διότι είναι απαραίτητη η τήρηση μέτρων για την αποφυγή του κινδύνου μετάδοσης του κορωνοϊού στα ζευγάρια αλλά και στο προσωπικό των κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής».
Στη χώρα μας το πλαίσιο των μέτρων έχει καθορίσει η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ). Οι σχετικές οδηγίες της βασίζονται στις συστάσεις του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE).
Σύμφωνα με αυτές, τόσο το προσωπικό όσο και τα ζευγάρια που επισκέπτονται τα κέντρα εξωσωματικής, πρέπει να τηρούν όλους τους κανόνες προστασίας (π.χ. χρήση μάσκας, αντισηπτικών, τήρηση αποστάσεων ασφαλείας). Σε όλους γίνεται επίσης θερμομέτρηση κατά την είσοδό τους στο κέντρο, ενώ είναι υποχρεωτικό να υποβάλλονται και σε μοριακή εξέταση ανίχνευσης του νέου κορωνοϊού (RT-PCR).
«Ο μοριακός έλεγχος είναι επαναλαμβανόμενος για όλο το ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό του κέντρου μας, ενώ στις γυναίκες που κάνουν θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ο έλεγχος γίνεται δωρεάν», διευκρινίζει ο κ. Βασιλόπουλος.
Τα ζευγάρια ενημερώνονται επίσης αναλυτικά για τους πιθανούς κινδύνους της λοίμωξης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Συμπληρώνουν επίσης ειδικό ερωτηματολόγιο «ώστε να γνωρίζουμε πριν αρχίσουμε τις διαδικασίες εάν υπάρχει ενδεχόμενο να έχουν μολυνθεί από τον νέο ιό, π.χ. επειδή προέρχονται από περιοχή με υψηλό επιδημιολογικό φορτίο ή ήρθαν σε επαφή με διαγνωσμένο ή ύποπτο κρούσμα», συνεχίζει. «Αν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο, η έναρξη της διαδικασίας αναβάλλεται έως ότου αποσοβηθεί ο κίνδυνος. Αναβολή μπορεί να συστήσουμε και στις γυναίκες υψηλού κινδύνου για βαριά νόσο από το νέο κορωνοϊό, όπως οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα της καρδιάς, των νεφρών, του ήπατος κ.λπ.».
Για ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια, τα ζευγάρια προσέρχονται στα κέντρα εξωσωματικής μόνο με προγραμματισμένο ραντεβού. Όταν, όμως, απλώς πρόκειται να συζητήσουν με τον ιατρό και όχι να γίνουν κάποιες εξετάσεις ή άλλες διαδικασίες, «το ραντεβού μπορεί να γίνει τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή», συμπληρώνει ο ειδικός. «Για πρόσθετη προστασία, εξάλλου, έχουμε εξοπλίσει όλους τους χώρους του κέντρου μας με καινοτόμους καθαριστές αέρα, για να απομακρύνουμε και από αυτόν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Εξυπακούεται ότι όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι καθαρίζονται και απολυμαίνονται καθημερινά, πολλές φορές».
Ένα ακόμα μέτρο που εφαρμόζεται είναι να μην επιτρέπεται η είσοδος στα κέντρα εξωσωματικής σε ανηλίκους, ενώ οι συνοδοί των γυναικών που πρόκειται να υποβληθούν στην εξωσωματική αναμένουν εκτός του κέντρου.
«Ειδικά τώρα το φθινόπωρο, ενθαρρύνουμε επίσης τις γυναίκες να υποβληθούν σε προληπτικό αντιγριπικό εμβολιασμό. Ο εμβολιασμός αυτός ενδείκνυται και καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις εγκύους, οι οποίες ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για επιπλοκές στη γρίπη», τονίζει ο κ. Βασιλόπουλος. «Επομένως είναι κάτι που πρέπει να κάνουν».
Εκτός από τα μέτρα που λαμβάνουν τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης, σημαντικό είναι και για τα ίδια τα ζευγάρια να τηρούν αυστηρά τα απαιτούμενα μέτρα στην προσωπική, κοινωνική και εργασιακή τους ζωή, ώστε να αποφύγουν τον κορωνοϊό ενόσω διαρκεί η διαδικασία της εξωσωματικής αλλά και αργότερα, σε μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη.
«Μάσκα, αποφυγή της πολυκοσμίας, συχνό σαπούνισμα των χεριών επί 20 δευτερόλεπτα, συχνή απολύμανση των χεριών με διάλυμα που θα περιέχει τουλάχιστον 60% αλκοόλ, καθημερινή απολύμανση των επιφανειών συχνής χρήσης (π.χ. κινητό, χερούλια στις πόρτες, πληκτρολόγιο υπολογιστή κ.λπ.), βήχας και φτάρνισμα ψηλά στο μανίκι και αποφυγή των περιοχών με πολλά κρούσματα κορωνοϊού είναι απαραίτητα», λέει ο κ. Βασιλόπουλος.
Αν όμως η γυναίκα ή το ταίρι της παρουσιάσει ύποπτα συμπτώματα (π.χ. πυρετό, βήχα, δύσπνοια, κόπωση, απώλεια όσφρησης κ.λπ.) πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο θεράπων ιατρός και να σπεύσει να κάνει μοριακό τεστ για κορωνοϊό. Εάν βρεθεί θετική, η διαδικασία της εξωσωματικής πρέπει να αναβληθεί, ακόμα κι αν πρόκειται για την ωοληψία. Όταν η γυναίκα αναρρώσει πλήρως και βρεθεί αρνητική σε δύο αλλεπάλληλα μοριακά τεστ, τότε μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ξαναρχίσει η προσπάθεια.
«Η εξωσωματική γονιμοποίηση απαιτεί στενή επαφή των ασθενών με τους θεράποντες ιατρούς, επομένως όλοι πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρηθούμε αμφότεροι ασφαλείς. Επειδή ο κορωνοϊός υπάρχει στη ζωή μας μικρό χρονικό διάστημα, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πως θα μπορούσε να επηρεάσει τη γονιμότητα των ασθενών μας. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει φανεί κάτι ιδιαιτέρως ανησυχητικό. Πιστεύουμε ότι με την τήρηση όλων των μέτρων, τα δυσάρεστα απρόοπτα θα περιοριστούν στο ελάχιστο δυνατό», καταλήγει ο ειδικός.