Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, βρισκόμαστε ήδη στην αντίστροφη μέτρηση γι αυτή την τόσο λαμπερή γιορτή! Μία γιορτή που σε άλλους αρέσει, καθώς τους ταξιδεύει σε έναν παραμυθένιο κόσμο, μακριά από την μιζέρια και την κατήφεια. Άλλους όμως τους ρίχνει ψυχολογικά, θεωρώντας την κάτι «ψεύτικο που πρέπει να ανταποκριθείς», γεμίζοντάς τους αρνητισμό, εκνευρισμό και μελαγχολία, που μπορεί να εξελιχθεί στη γνωστή πλέον “Κατάθλιψη των Χριστουγέννων”. Πόσο μάλλον φέτος με την πανδημία να απειλεί την υγεία μας και τις επαναλαμβανόμενες καραντίνες και lockdown!

Τι είναι η Χριστουγεννιάτικη Μελαγχολία ή Κατάθλιψη;
Είναι γεγονός πως η κατάθλιψη ή μελαγχολία των γιορτών παρατηρείται κυρίως στις πιο ανεπτυγμένες και υπερκαταναλωτικές κοινωνίες, όπου η χαρά, η διασκέδαση, το γέλιο, ακόμα και η …ευτυχία έχουν συνδυαστεί με το χρήμα. Όσο πιο πολύ ξοδεύεις, τόσο πιο καλά θα περάσεις, κάτι που φυσικά όλοι μας γνωρίζουμε πως δεν ισχύει. Παρόλα αυτά, πέφτουμε στην ίδια παγίδα ξανά και ξανά!

Πως μπορεί λοιπόν ένας άνθρωπος μέσα από την κρίση που έχει πλήξει την τσέπη του να νιώσει πως είναι ικανός να ανταποκριθεί σε αυτή την… «αγορασμένη Χριστουγεννιάτικη χαρά», όταν γεμίζει άγχος και ανασφάλεια, όταν συγκρίνεται με τους άλλους στο πόσο πιο αστραφτερή διακόσμηση έκανε, όταν μετράει τα χρήματά του για να δει αν θα του φτάσουν για τα δώρα που «πρέπει» να κάνει ή που θα πάει αυτές τις μέρες για παράδειγμα; Δυστυχώς, ζούμε σε μία υπερκαταναλωτική κοινωνία και έχουμε μάθει να απολαμβάνουμε τη ζωή μας μέσα από τα υλικά αγαθά, ξεχνώντας πως υπάρχουν και άλλοι πολύ πιο «ανθρώπινοι» και ζεστοί τρόποι!

Πιθανές αιτίες για την Χριστουγεννιάτικη Κατάθλιψη…
Η πανδημία και τα lockdown μας έχουν πάρει τη λάμψη των γιορτών. Μας έχουν στερήσει την κοινωνικότητα, την αγκαλιά, το χαμόγελο σκορπώντας μία μελαγχολική διάθεση και ανασφάλεια. Η οικονομική ανασφάλεια, η ανασφάλεια για την υγεία αλλά και η μοναξιά, μαζί το άγχος, το στρες και τα καταθλιπτικά στοιχεία κυριαρχούν φέτος…

Η οικονομική κρίση δεν πλήττει μόνο την τσέπη μας αλλά και την δημιουργικότητα. Έχουμε μάθει να τα βρίσκουμε όλα έτοιμα και δεν επιτρέπουμε στον εγκέφαλό μας να λειτουργήσει προσαρμοστικά, με έναν δημιουργικό τρόπο. Αντίθετα, επιμένουμε να συσχετίζουμε την χαρά, τις «μαγικές στιγμές», την ικανοποίηση και την ευτυχία με το χρήμα…

Το στρες των ημερών, το άγχος, η πίεση να είμαστε «χαμογελαστοί και γιορτινοί» είναι άλλος ένας λόγος

Η μάθηση: «Έτσι πρέπει να είσαι τα Χριστούγεννα!» Η φράση που συμβολίζει όλα όσα έχουμε ρουφήξει από παιδιά, όπου μαθαίνουμε να ζούμε με την μαγική αυτή λάμψη, χωρίς υποχρεώσεις, με οικογενειακές και φιλικές συναντήσεις, γιορτινά τραπέζια, πολλά και νοστιμότατα φαγητά, δώρα, παιχνίδια… Μαθαίνουμε δηλαδή ότι στις μέρες αυτές «επιβάλλεται» μία χαρούμενη και γιορτινή οικογενειακή ατμόσφαιρα. Μία ατμόσφαιρα που μας γεμίζει θετικές προσδοκίες για το μέλλον.

Και τι γίνεται όταν δεν έχουμε πλέον αγαπημένα πρόσωπα γύρω μας; Όταν οι χαρούμενες οικογενειακές στιγμές αποτελούν παρελθόν; Όταν οι οικογενειακές συγκεντρώσεις αποτελούν αρένα συγκρούσεων, αλληλοκατηγοριών και αντιπαραθέσεων; Όταν πιο απλά, «μας βγαίνει ξινό» όπως λέει ο λαός μας;

Και όταν έχουμε χάσει αγαπημένα μας άτομα; Όταν το χρώμα της απώλειας δεν συμβαδίζει με το χρώμα των ημερών; Το πένθος της απώλειας δεν κάνει διάκριση στις ημέρες, αφήνοντάς μας παράταιρους στο εορταστικό περιβάλλον! Νομίζω πως αυτή η χρονιά μας το έδειξε αυτό και με το παραπάνω, μέσα από θλιβερές εικόνες συνανθρώπων μας.

Και η μοναξιά; Ρεαλιστική ή μη; Όταν «πρέπει» να γιορτάσω αλλά δεν έχω άτομα γύρω μου να γιορτάσω; Είτε γιατί βρίσκομαι μακριά από φίλους και συγγενείς, σε άλλη πόλη, σε άλλη χώρα, είτε στην εσωτερική μου μοναξιά, στη μοναξιά του μυαλού μου; Δεν είναι σίγουρα η ώρα να εξετάσουμε την ύπαρξή της – αν και θα έπρεπε – αλλά η αίσθηση αυτή είναι δύσκολη και μελαγχολική…

Ματαιωμένες θετικές προσδοκίες. Συνήθως αυτές οι μέρες είναι και μέρες απολογισμού για το περασμένο έτος λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου… Αν η ζωή μου έχει κυλήσει μέχρι σήμερα με έναν τρόπο αρκετά μακριά από το «πως θα ήθελα να είναι», η ματαίωση και η απογοήτευση – καλώς ή κακώς – καραδοκούν.

Μετά την εορταστική λάμψη και μαγεία, επιστροφή στην καθημερινότητα. Αυτή η αναγκαστική προσγείωση και η αίσθηση χαλαρότητας, μπορούν να οδηγήσουν σε μία πιο μελαγχολική διάθεση. Και η αιτία δεν είναι άλλη, πέρα από το “παραμύθι” που τελειώνει… Αναγκαζόμαστε να αντιμετωπίσουμε ξανά τον καθημερινό μας αγώνα, την ανία, τη ρουτίνα. Είναι κάτι ανάλογο με την Μελαγχολία μετά τις διακοπές, όπου δυσκολεύομαι να επανέλθω στην ρουτίνα μου… Πόσο μάλλον φέτος, όπου η συνέχεια είναι η συνέχεια της καραντίνας, όπου στην ουσία βέβαια δεν θα αλλάξουν και …πολλά!

Δεν χρειάζεται να συμμετέχουμε σε όλο αυτό το εορταστικό κλίμα αν δεν θέλουμε!
Ας έχουμε στο μυαλό μας πως δεν χρειάζεται να συμμετέχουμε σε όλο αυτό το εορταστικό κλίμα αν δεν θέλουμε! Ας μην μπαίνουμε όμως και σε μία «Χριστουγεννιάτικη μιζέρια», λειτουργώντας ως γκρινιάρικα καλικαντζαράκια, όπου όλα τους φταίνε και δεν είναι ευχαριστημένα με τίποτα.

Μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας, να μην ακολουθήσουμε το κλίμα των ημερών αλλά με μία πιο γλυκιά φροντίδα προς τον ψυχικό μας κόσμο…

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια