Το κοκκίνισμα των ματιών είναι πολύ συνηθισμένο και συχνά οφείλεται σε αθώα προβλήματα, όπως μια αντίδραση στη σκόνη ή σε ένα αλλεργιογόνο.
Μερικές φορές όμως μπορεί να υποδηλώνει κάτι σοβαρό που χρειάζεται άμεσο έλεγχο από τον οφθαλμίατρο.
«Το κοκκίνισμα των ματιών συνήθως προκαλείται από διαστολή των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που βρίσκονται ανάμεσα στον σκληρό χιτώνα του ματιού (είναι το αδιαφανές λευκό τμήμα τους) και τον υπερκείμενο διαυγή επιπεφυκότα», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία φυσιολογικά είναι αόρατα, αλλά μπορεί να διογκωθούν εξαιτίας πολλών παραγόντων, άλλοι από τους οποίους αφορούν το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής και άλλοι διάφορες οφθαλμικές παθήσεις».
Ο ερεθισμός των ματιών και οι αλλεργικές αντιδράσεις είναι από τις πιο συνηθισμένες αιτίες για τη διόγκωση των τριχοειδών αγγείων των ματιών. Οι αντιδράσεις αυτές δεν είναι πιθανότερες μόνο στα άτομα με αλλεργική προδιάθεση, αλλά και σε όσους πάσχουν από ξηροφθαλμία. Και αυτό, διότι η απουσία του προστατευτικού στρώματος των δακρύων καθιστά την επιφάνεια των ματιών πιο ευαίσθητη στους ερεθιστικούς παράγοντες.
Τέτοιοι παράγοντες είναι τα αλλεργιογόνα που κυκλοφορούν στον αέρα, οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, ο καπνός (από φωτιά, τσιγάρο κ.λπ.), ο ξηρός αέρας (λόγω κλιματισμού, κλίματος κ.λπ.), η σκόνη, οι αναθυμιάσεις (π.χ. βενζίνης, διαλυτικών, χρωμάτων κ.λπ.), ακόμα και η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου.
Η επιπεφυκίτιδα είναι μία άλλη πολύ συχνή αιτία κοκκινίσματος των ματιών. Πρόκειται για λοίμωξη στον επιπεφυκότα από ιό, βακτήριο ή ερεθιστικές ουσίες (π.χ. χλωρίνη), που προκαλεί φλεγμονή στον διαφανή βλεννογόνο (επιπεφυκότας) που βρίσκεται στην επιφάνεια των ματιών και στο εσωτερικό των βλεφάρων.
Στα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας συμπεριλαμβάνεται κνησμός (φαγούρα), έκκριμα από τα μάτια και αίσθημα καύσου (κάψιμο).
Η λοίμωξη μπορεί να υποχωρήσει μόνη της, αλλά «επειδή μερικές φορές είναι μεταδοτική, καλό είναι να την αξιολογεί ο οφθαλμίατρος για να χορηγεί την ενδεδειγμένη αγωγή», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Η κόπωση των ματιών επίσης μπορεί να οδηγήσει στο κοκκίνισμα. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαιτέρως συχνό σε όσους κοιτάζουν επί ώρες τις οθόνες των ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων (κομπιούτερ, λάπτοπ, κινητά κ.λπ.), καθώς και σε ορισμένες ομάδες εργαζομένων (π.χ. διορθωτές κειμένων, συγγραφείς, μπλόγκερ, οδηγοί, συγκολλητές, δικηγόροι, προγραμματιστές κ.λπ.).
Το κοκκίνισμα των ματιών είναι συχνό και σε όσους φορούν φακούς επαφής. Σε τέτοιες περιπτώσεις συνήθως οφείλεται σε υπερβολική χρήση των φακών. Όταν το κοκκίνισμα αναπτύσσεται σε χρήστες φακών επαφής οι οποίοι (λανθασμένα) κοιμούνται φορώντας τους, η αιτία μπορεί να είναι η συσσώρευση τοξινών κάτω από τους φακούς και πάνω στην επιφάνεια των ματιών.
Μία άλλη συνηθισμένη αιτία κοκκινίσματος των ματιών είναι η ρήξη των μικροσκοπικών αγγείων στην επιφάνεια των ματιών. Η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία (ή υπόσφαγμα) ακούγεται πολύ απειλητική, αλλά συνήθως είναι ανώδυνη, χωρίς συνέπειες στην όραση και υποχωρεί μόνη της (χωρίς θεραπεία) μέσα σε δύο εβδομάδες.
Στις πιθανές αιτίες της συμπεριλαμβάνονται τραυματισμός, γρήγορη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων και εγχειρήσεις στα μάτια.
Ακόμα και η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει διόγκωση των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων στα μάτια, το ίδιο και η υπερκατανάλωση αλκοόλ.
Οι σοβαρές αιτίες
Μερικές φορές, όμως, το κοκκίνισμα έχει πιο σοβαρή αιτία και πρέπει να εξεταστεί από τον οφθαλμίατρο. Όταν συμβαίνει αυτό, το κοκκίνισμα δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμα, αλλά συνοδεύεται και από ορισμένα άλλα που πρέπει να σας προβληματίσουν.
«Τρία είναι τα πιο σημαντικά συνοδά συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή στον οφθαλμίατρο», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Τα συμπτώματα αυτά είναι ο πόνος στο μάτι, η έντονη ευαισθησία στο φως και η θολωμένη όραση. Αν ένα άτομο έχει κόκκινα μάτια και κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευθεί έναν οφθαλμίατρο».
Και τα τρία συμπτώματα θα μπορούσαν, π.χ., να αποτελούν ένδειξη σοβαρής μόλυνσης στα μάτια, από βακτήρια, ιούς, μύκητες ή παράσιτα.
«Οι οφθαλμικές λοιμώξεις χρειάζονται άμεσο έλεγχο και την απαιτούμενη θεραπεία, ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης της επιφάνειας του ματιού και μόνιμης βλάβης», προειδοποιεί ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Άλλες σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν κοκκίνισμα στα μάτια είναι το οξύ γλαύκωμα, το έλκος (πληγή) κερατοειδούς και η ραγοειδίτιδα.
Η ραγοειδίτιδα είναι σοβαρή φλεγμονή στην μεσαία περιοχή του ματιού (τον ραγοειδή χιτώνα), που συμπεριλαμβάνει ζωτικής σημασίας, ευαίσθητες δομές (ίριδα, χοριοειδής χιτώνας κ.λπ.).
Χωρίς θεραπεία, η ραγοειδίτιδα μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση, διότι η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές (π.χ. γλαύκωμα, αποκόλληση του αμφιβληστροειδή).
Η αιφνίδια ευαισθησία στο φως, το θόλωμα της όρασης και ο πόνος είναι συμπτώματα ύποπτα και για ραγοειδίτιδα – και αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο χρειάζονται άμεση αξιολόγηση από τον γιατρό.
«Ο γενικός κανόνας είναι πως όποιος εκδηλώνει ξηρότητα, κοκκίνισμα ή ασυνήθιστα ενοχλήματα στα μάτια, που επιμένουν επί περισσότερο από μία ημέρα, πρέπει να πηγαίνει στον οφθαλμίατρο», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Εκείνος θα καθορίσει αν οφείλονται σε αλλεργία, μόλυνση ή κάτι πιο σοβαρό, και θα συστήσει την απαιτούμενη θεραπεία».